Kunstenaars exposeren in VOC-zaal over koloniale verleden UvA: ‘Het is tijd voor praktische stappen’
Vorige week werd in de VOC-zaal van het Bushuis een tentoonstelling geopend over het koloniale verleden aan de UvA. Dit naar aanleiding van het ongemak onder studenten en medewerkers over de reconstructie uit 1997, waarbij de vergaderzaal werd omgebouwd tot een ruimte uit de VOC-tijd. ‘Een verandering in deze zaal zou een symbolische stap zijn om ook UvA-breed dekolonisatie door te voeren.’
Het ruikt er naar nootmuskaat, in de VOC-zaal in het Bushuis waar afgelopen vrijdag de tentoonstelling If these walls could speak opende. In plaats van de groene tafel met zeventien stoelen ligt er nu een kleurrijk tafelkleed met in het midden een dik zwart boek dat de zwarte bladzijdes van de Nederlandse geschiedenis representeert. Daarvoor staat nog slechts één eenzame stoel, in plaats van de zeventien stoelen die verwijzen naar de ‘Heren XVII’, de bestuurders van de VOC die hier tweemaal per jaar samen kwamen om het lot van naar schatting 660.000 tot 1 miljoen slaven te bepalen.
‘De zaal roept een onwelkom gevoel op bij veel studenten,’ vertelt Lateesha Verwey, masterstudent aan de UvA en curator van de tentoonstelling over de VOC-zaal die tot augustus vorig jaar nog werd gebruikt voor lezingen, vergaderingen en diploma-uitreikingen aan de UvA. ‘Ook ik voel me naar en onwelkom als ik de verheerlijking van de Gouden Eeuw zie.’
Om die reden is er nu een tentoonstelling geopend, het sluitstuk van het publieksprogramma ‘Dekoloniale Dialogen@Humanities’ – met onder andere lezingen, filmavonden en paneldiscussies – die de Faculteit der Geesteswetenschappen het afgelopen jaar organiseerde naar aanleiding van het groeiende ongemak over de zaal onder studenten en medewerkers.
Tafelkleed op reis
Vijf kunstenaars werden uitgekozen om een dialoog met de VOC-zaal aan te gaan. De Nederlands-Molukse kunstenaar Esli Tapilatu deed dit vrij letterlijk, door het tafelkleed dat hij maakte mee te nemen naar kasteel Kaap de Goede Hoop in Kaapstad waar Nederland tussen 1658 en 1795 ongeveer 60.000 tot slaaf gemaakten hield. Tapilatu nodigde lokale koningen en koninginnen in Kaapstad uit om de tafel plaats te nemen en verhalen te delen en verwerkte dat in één helft van het geweven tafelkleed. Na de expositie op de UvA zal hij het kleed meenemen naar Banda Neira, de eerste kolonie van Nederland in de Indonesische archipel om daar met de lokale bevolking om tafel te zitten.
Daarnaast zijn er in de VOC-zaal video’s en foto’s te bezichtigen. Zo is er een videokunstwerk te zien – opgenomen in de zaal zelf – van kunstenaarscollectief Sites of Memory. Met muziek, dans en poëzie wil het collectief ondervertegenwoordigde verhalen van mannen, vrouwen en kinderen over wiens leven werd beslist een stem geven. Ook is er een documentaire te zien gemaakt door UvA-studenten, over het koloniale verleden van de UvA waarin gesprekken aan bod komen over de reconstructie van de VOC-zaal en andere gebouwen waarin de UvA is gehuisvest.
Eindrapport
Alle ervaringen van de ‘Dekoloniale Dialogen@Humanities’ worden na het eindsymposium op 24 januari gebundeld in één rapport dat als advies aan het CvB gepresenteerd zal worden. Verwey: ‘De meningen zijn verdeeld, maar waar iedereen het toch wel over eens is, is dat de VOC-zaal niet zo kan blijven zoals hij was. Er moet iets gebeuren om context te brengen, meer dan een bordje. Ofwel door een blijvende expositie over dekolonisatie, ofwel, zoals sommigen voorstellen, moet de hele reconstructie van de VOC-zaal uit het Bushuis verwijderd worden.’
Verwey vervolgt: ‘Wat er ook uitkomt, ik hoop dat de UvA er iets mee gaat doen. Na jarenlang praten wordt het tijd om praktische stappen te nemen. Een verandering in deze zaal zou een symbolische stap zijn om ook UvA-breed dekolonisatie door te voeren.’
De tentoonstelling If these walls could speak is van 1 december 2023 tot 31 januari 2024 gratis te bezichtigen in de VOC-zaal van het Bushuis/Oost-Indisch Huis aan de Kloveniersburgwal 48.
