Gemoederen lopen hoog op bij UvA-gesprek met Tata Steel-topman
Tata Steel had eerder kunnen beginnen met vergroenen, geeft topman Hans van den Berg bij Room for Discussion aan. Het gesprek werd verstoord door drie demonstranten. 'Ik hoop dat u wordt berecht.'
Laten we het gesprek anders dan normaal beginnen, oppert Room for Discussion-interviewer Koen Blaauw. ‘Er zijn veel mensen die je weg willen,’ zegt hij tegen Hans van den Berg. ‘Dus waarom moet Tata Steel blijven?’ De toon is gezet: de bestuursvoorzitter van Tata Steel komt niet even op visite in REC E, maar moet meteen in de verdediging.
Dat doet hij beeldend. Van den Berg wijst op de stalen constructies in de zaal en zegt: ‘Staal is overal. We zitten hier onder staal, we wassen in staal, we rijden in staal: de hele samenleving is gebouwd op staal.’ En bij Tata Steel maken we staal van hoge kwaliteit, zegt hij, gevolgd door een kleine sneer: ‘Niet zoals het staal in deze zaal.’
Zwarte tulp
Al na negen minuten blijkt het welkomstwoord van interviewer Blaauw op waarheid berust te zijn. Plots stapt een demonstrant het podium op, met een zwarte tulp in haar hand. ‘Wat moet er gebeuren zodat het meest vervuilende bedrijf in Nederland stopt met vervuilen?’ zegt ze sarcastisch. ‘Heel simpel: stop met vervuilen! We eisen dat je verantwoordelijkheid neemt.’ Ze overhandigt de bloem aan Van den Berg; liefst tien beveiligers staan erbij en kijken ernaar.
Twee andere demonstranten volgen haar en tonen een spandoek aan de circa honderd aanwezigen, met daarop de vervuilende fabriek van Tata Steel IJmuiden enerzijds en een groen grasveld met gele tulpen anderzijds, voorgesteld als ‘de ideale toekomst’. Het hele gesprek blijven ze aan de zijkant staan.
De organisatie van Room for Discussion zei van tevoren al te vrezen voor demonstraties. Anderhalve week geleden besloot oud-topman van Shell Jeroen van der Veer het gesprek met Room for Discussion af te zeggen. Hij kreeg bedreigingen en noemde het discussieklimaat op de UvA ‘niet bevorderlijk voor een vruchtbare conversatie’.
Evenals oliemaatschappij Shell ligt Tata Steel al tijden onder een vergrootglas, aan de UvA maar ook daarbuiten. Letterlijk zelfs, zo bleek eind vorige maand, toen bekend werd dat de omgevingsdienst een camera richt op Tata Steel, om mogelijke overtredingen te kunnen vaststellen. Een unicum, meldde NRC: ‘Er zijn geen andere gevallen bekend van overheden die een camera richten op bedrijven.’
Schadelijke stoffen
Van den Berg spande een rechtszaak aan tegen de overheid. Hij wil niet dat zijn werknemers herkenbaar zijn op camera’s, vertelt hij bij Room for Discussion. Woensdag volgt uitspraak. ‘We willen natuurlijk wel kritisch geobserveerd worden, maar niet op deze manier.’
Ook het RIVM liet onlangs zijn licht schijnen op het staalbedrijf, en kwam met alarmerende bevindingen. In de buurt van Tata Steel IJmuiden kwamen in 2022 meer schadelijke stoffen voor, zoals hoge concentraties lood, dan in de rest van Nederland. Ondanks toezeggingen van Tata Steel om deze concentraties fors terug te dringen.
Van den Berg voelt zich hier verantwoordelijk voor, geeft hij aan bij Room for Discussion, en doet er naar eigen zeggen alles aan om de CO2-emissies en de schadelijke stoffen, die de kans op onder andere longkanker verhogen, zo snel mogelijk te reduceren. Maar is hij ook bereid omwonenden van de Tata-Steelfabriek die longkanker hebben opgelopen te compenseren? ‘Ik vind dat een moeilijke vraag,’ antwoordt Van den Berg. ‘Het is namelijk de vraag hoeveel invloed ons bedrijf daarop precies heeft, en ik weet niet hoe we daarachter kunnen komen.’
Vervolging
Dan volgt een stevige vraag uit het publiek, afkomstig van een rechtenstudente: ‘Ik hoop dat Tata Steel zijn deuren sluit en u strafrechtelijk berecht wordt. Begrijpt u dat?’
Gedeeltelijk, reageert Van den Berg tamelijk begripvol. ‘Ik vind het niet leuk om te horen. Er werken talloze mensen bij ons bedrijf en wij maken een product waarmee mensen bijvoorbeeld een dak boven hun hoofd krijgen,’ legt hij uit. ‘Maar ik begrijp ook het ongeduld.’ Hij geeft aan dat Tata Steel eerder had kunnen beginnen met bepaalde circulaire vergroeningsprogramma’s en niet tijdig de juiste discussies met omwonenden voerde. ‘Ik hoop dat we de bodem van de vallei hebben bereikt.’
Want dát Europa en dus ook Tata Steel Nederland voorop moet lopen in het aanpakken van de klimaatcrisis, vindt hij terecht. Van den Berg: ‘De wereld kan niet wachten. Klimaatverandering is er, en waar is het beter om die transitie te leiden dan in Europa?’
Demonstraties van klimaatactivisten, zoals die van vandaag, helpen bij vaart maken, denkt hij. Dat een paar van zijn werknemers eerder zeiden dat klimaatactivisten overreden moeten worden, vindt hij dan ook verwerpelijk. ‘Dat hadden ze niet moeten zeggen. Maar andersom geldt ook dat onze werknemers onder meer voor nazi’s uitgemaakt worden. Dat kan ook niet de bedoeling zijn.’
