Opnieuw relevant: Stelen bij de zelfscankassa
Een product vergeten te scannen, en bij de controle zeggen ‘dat er wat mis is gegaan’. Stelen in supermarkten is door de zelfscankassa’s wel heel verleidelijk geworden, ook voor studenten. ‘Boodschappen zijn te duur tegenwoordig. Ik steel daarom voor ongeveer 200 euro per maand.’
‘Ik ben voor een jaar verbannen door Albert Heijn in de Sarphatistraat, bij de Roeterseilandcampus,’ vertelt student Literary and Cultural Analysis Caro*. Drie maanden geleden stal zij er een klein bakje sushi. ‘Het was maar € 3,50. Zes komkommer sushirolletjes. Bij nader inzien was het een beetje dom, de meeste mensen weten dat ze geen sushi moeten pikken, want daar letten ze bij Albert Heijn extra goed op.’
Caro is niet de enige klant die producten jat uit de supermarkt. Door de komst van zelfscankassa’s is de diefstal in winkels omhooggegaan, ziet Nick Bombaij, UvA-onderzoeker naar consumentengedrag. ‘Mensen die stelen doen vaak luchtig over stelen bij de zelfscankassa’s. Terwijl diefstal een ernstig vergrijp is. In vragenlijsten zie je dat stelende consumenten diverse redenen geven waarom ze het doen. Soms stelen ze om morele kwesties – dat ze het niet erg vinden om van grote kapitalistische bedrijven te jatten. Of omdat kassapersoneel wordt ontslagen met de komst van de zelfscans. En soms geven ze de winkels de schuld, wanneer de zelfscankassa bijvoorbeeld niet goed werkt.’
Stijgende prijzen
Precieze cijfers over het aantal diefstallen in bijvoorbeeld de Albert Heijn zijn er niet, zegt een woordvoerder van de Albert Heijn. ‘Cijfers en/of informatie over maatregelen die we nemen om diefstal te voorkomen delen we niet.’ Bombaij noemt het ‘een aannemelijke gevolgtrekking’ dat mensen meer zijn gaan stelen door de almaar stijgende prijzen in supermarkten. ‘Maar daar zijn weinig data over, dus dat weet ik niet zeker.’
Voor 200 euro per maand stelen
Wie pas is begonnen met producten zonder te betalen mee nemen omdat ze de hogere prijzen in de supermarkt niet meer kan betalen, is de tweeëntwintigjarige student interdisciplinaire sociale wetenschap Jennifer*. Jennifer steelt ‘bijna dagelijks’. ‘Eigenlijk altijd als ik boodschappen doe.’ Naar eigen schatting neemt ze voor zo’n 200 euro per maand producten mee uit de supermarkt. Vaak scant ze de duurdere producten niet, zoals maaltijdsalades.
Jennifer geeft wel aan bang te zijn dat ze wordt gepakt. ‘Maar als het personeel komt controleren, zeg ik dat ik de niet-gescande producenten op een apart bonnetje wil hebben. Dan geloven ze je altijd.’ In tegenstelling tot Caro steelt ze niet vaak in supermarkten die druk zijn en waar veel studenten komen, ‘want daar wordt vaak gecontroleerd’.
(Tekst gaat verder onder de afbeelding)
Om te zorgen dat consumenten minder gaan stelen zouden supermarkten maatregelen kunnen nemen, zegt Bombaij. Bijvoorbeeld meer controle door personeel bij de zelfscankassa’s, evenals meer beveiligers. ‘Daarnaast zijn sommige producten moeilijker om zelf af te rekenen. Soms moet je groentes wegen en daar een sticker op plakken, of broodjes zelf aanslaan. We zien dat sommige mensen gefrustreerd worden als de machines niet goed werken. Zij nemen de producten dan mee zonder te betalen. Dat gaat dan om een groep die anders niet zou stelen.’
Banneling
Caro’s ervaring als banneling heeft haar gedrag wel veranderd, zegt ze. ‘Sinds ik gepakt ben, durf ik niet meer naar die Albert Heijn te gaan. Ze hebben me niet meegenomen naar een achterkamertje, maar ze hebben wel mijn naam en informatie overgeschreven van mijn ID-kaart. Misschien durf ik over een paar maanden wel weer.’ Compleet afgeschrikt is ze echter niet, want diefstal plegen doet ze nog steeds. Albert Heijn heeft een groot assortiment aan producten, die volgens haar ook nog eens belachelijk duur zijn. ‘Daarom steel ik nog wel bij andere Albert Heijn filialen. Liever daar dan van een kleine ondernemer die dezelfde producten verkoopt. Albert Heijn maakt met dure producten super veel winst over de rug van consumenten – kleine ondernemers niet.’
* De namen van de studenten in dit artikel zijn gefingeerd. De namen zijn bij de redactie bekend.
Dit is een artikel van 13 maart 2023. Het artkel is opnieuw relevant omdat deze week bleek dat supermarkten hun winsten zien verdampen door diefstal.
