Sterrenkijken op de Nieuwmarkt: ‘Zijn jullie van NASA?’
Dit weekend zijn de Landelijke Sterrenkijkdagen. Op de Amsterdamse Nieuwmarkt staan morgen twee à drie telescopen, waarmee voorbijgangers naar de hemel kunnen turen. 'We willen ze enthousiasmeren voor astronomie en wetenschap.'
Het beloven heldere avonden te worden dit weekend. En dat komt goed uit, want de Landelijke Sterrenkijkdagen staan weer voor de deur. Zo ook in Amsterdam, waar het sterrenkundig instituut van de UvA – het Anton Pannekoek Institute (API) – morgen rond 7 uur ’s avonds met twee à drie telescopen op de Nieuwmarkt staat. Geïnteresseerde voorbijgangers kunnen een ingezoomde blik op de sterrenhemel werpen en uitleg krijgen van vier aanwezige astronomen.
Dat levert mooie reacties op, weet API-outreach coördinator Esther Hanko uit eigen ervaring. Laatst kregen zij en haar collega’s de vraag of ze van NASA waren. En vrijwel elke voorbijganger laat wel een ‘Wauw’ of ‘Omg!’ ontglippen tijdens zo’n sessie ‘stoepsterrenkunde’. ‘We willen ze enthousiasmeren voor astronomie in het bijzonder en wetenschap in het algemeen,’ zegt promovendus astrofysica Devarshi Choudhury. Hij is een van de API-astronomen die morgen op de Amsterdamse Nieuwmarkt aanwezig zal zijn.
Lichtvervuiling
Maar wat zal er zaterdagavond, hartje Amsterdam, zoal te zien zijn aan de hemel? Door de ‘lichtvervuiling’ in de stad en de beweging in de atmosfeer is het soms moeilijk om sterren veel duidelijker te zien door een telescoop, legt Choudhury uit. Toch zullen sterren als Sirius – de helderste zichtbare ster – weldegelijk beter te zien zijn, verzekert hij.
Nog interessanter is echter de maan, die momenteel de vorm van een sikkel aanneemt. Een zogeheten Waxing Crescent, stelt Choudhury. In deze fase is de maan nog niet zo fel, wat een groot voordeel heeft: ‘De maankraters zijn hierdoor gemakkelijker te onderscheiden.’ Bij een volle maan is dat contrast – zelfs met een telescoop – niet zo gemakkelijk waar te nemen.
Planeten
Ook planeten zullen in het verloop van de avond zichtbaar worden. ‘Venus is aan het begin van de avond sowieso te zien,’ vertelt Hanko. ‘Jupiter en Mars daarentegen stonden vorig jaar op een gunstige positie, maar staan nu wat verder weg. Daar kunnen we dus wat minder de details van zien. Desondanks zullen de vier manen van Jupiter goed zichtbaar zijn door een telescoop,’ verklaart Hanko. Eigenlijk zelfs al door een verrekijker, geeft ze aan. ‘En aan Mars kun je zien dat het een schijfje is en dat-ie rood is.’
‘Dit soort feiten – die ook gaan over bijvoorbeeld de totstandkoming van de ringen van Saturnus – proberen we de mensen bij te brengen, zodat ze beter begrijpen wat ze zien,’ vult Choudhury aan.
Observatorium
Nóg beter zicht op de verschillende hemellichamen is er in de Sterrenkoepel van het Anton Pannekoek Observatorium op Science Park. Ook hier organiseert API morgen een sterrenkijkavond, inclusief rondleiding door de sterrenkoepel.
Deze sessie is vooral bedoeld om mensen een beter beeld te geven van hoe de astronomen opereren binnen de faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica, zegt Choudhury. Daar is veel animo voor, want de beschikbare plaatsen zijn inmiddels vol. ‘Maar we krijgen ook nog weleens een aantal afmeldingen,’ zegt Hanko, ‘dus als mensen het aandurven, kunnen ze ook op de bonnefooi komen, maar met het risico dat er geen plek is.’
Het observatorium op Science Park is morgen van 20.00 tot 00:00 open. De laatste sessie begint daar om 23:00. Op de Nieuwmarkt begint het sterrenkijken om circa 19:15.
