UvA-gebouwen | P.C. Hoofthuis was vanaf het begin vaak omstreden
Tot ver in de jaren tachtig en negentig was het een thuishaven voor junks en daklozen: het P.C. Hoofthuis in de Spuistraat. Sommigen noemen het gebouw met zijn labyrintachtige trappensysteem afschuwelijk. Toch staat het pand, dat is vernoemd naar de zeventiende-eeuwse dichter en toneelschrijver Pieter Corneliszoon Hooft, op de gemeentelijke monumentenlijst. Deel één van een tweeluik over het P.C. Hoofthuis.
Passend bij de naamgever was het P.C. Hoofthuis tijdens de bouw in 1984 bedoeld als Faculteit der Letteren. Inmiddels zijn de talenafdelingen van de Faculteit der Geesteswetenschappen er gevestigd. De naam is nog passender voor wie iets meer kennis heeft van de locatie van het pand, de Spuistraat. Hier stond vroeger het voormalige woonhuis ‘In den Huypot’ van het gezin Hooft. Pieter Corneliszoon groeide er op.
Sombere Spuistraat
Het gebouw is ontworpen door architect Theo Bosch en staat bekend als een van zijn beste ontwerpen. Het is een gebouw waar hij zelf ook uiterst tevreden over was. In de architectenwereld sprak men vol lof over dit nieuwe gebouw in het centrum van Amsterdam. Het P.C. Hoofthuis wordt wel gezien als een van de hoogtepunten van het Nederlandse structuralisme. Niet alleen architecten en Bosch zelf waren opgetogen over het gebouw, in Het Parool werd het destijds ook goed ontvangen: ‘een licht gebouw in de voorheen sombere Spuistraat.’ Al snel bleek dat het gebouw zó in de smaak viel, dat junks en daklozen al snel bij de ingangen bivakkeerden. Daar komt het hekwerk aan beide kanten van het gebouw dus vandaan. Er zijn nog maar twee van de originele vijf ingangen in gebruik.
De lichtinval en ‘transparantie’ van het gebouw lijken het meeste gewaardeerd te worden. Inderdaad, door de vele ramen is er in elk deel van de bibliotheek, elke gang, en elke werkcollegezaal voldoende natuurlijk licht. Dit komt niet alleen door de ramen, maar ook door de inhammen die Bosch aan het ontwerp heeft toegevoegd. Hierdoor wordt het gebouw visueel opgebroken en voelt het van buiten niet aan als een kolossaal pand, al is het 115 meter lang.
Meegenieten
Aanvankelijk was het de bedoeling dat de hoor- en werkcollegezalen aan de kant van de gang geen ramen zouden hebben. Hierdoor zou het mogelijk zijn voor passanten om kort van een hoorcollege mee te genieten, of zelfs te blijven staan om te luisteren. Gelukkig zag men in dat dit praktisch gezien niet zou werken. Twee werkcolleges in tegenover elkaar liggende lokalen zouden elkaar ontzettend verstoren, laat staan de verstoring van langslopende studenten die onderweg naar een ander college luid met elkaar hun weekendplannen bespreken.
Studenten zijn ook niet altijd positief geweest over het gebouw. In een oude oplage van geschiedenismaandblad Eindeloos wordt de lichtinval geprezen, maar het labyrintachtige trappensysteem laat tot ergernis van studenten niet meer dan eenrichtingsverkeer toe. Korter geleden noemde een student in RedPers het huis van binnen en van buiten ‘afschuwelijk’. Toch was hij ook van mening dat het gebouw een zekere charme geeft.
In 2018 kwam het gebouw volop in het nieuws, al had dit niet te maken met het pand zelf. Het werd in dat jaar bezet door studenten die protesteerden tegen onderwijsbezuinigingen van het kabinet. De bezetters werden door de politie uit het pand gezet. Het leidde tot de arrestatie van 31 van hen.
Dakterras
In de zon met een koffiebekertje en een kantinemaaltijd in de hand uitwaaien bovenop het P.C. Hoofthuis? Dit klinkt nu als een soort feverdream, maar dat had de architect aanvankelijk wel voor ogen. Het dakterras is er ook daadwerkelijk, maar het werd al vrij snel gesloten. Het gerucht ging rond dat er ooit iemand van het terras afgesprongen zou zijn. Dit bleek echter een mythe te zijn. De echte reden van sluiting was dat studenten het terras niet netjes achterlieten. Er werden peuken en bekertjes van het dak gegooid, papiertjes op de grond gegooid en overal werd kauwgom vastgeplakt. Architect Bosch vond de sluiting destijds onzinnig: ‘Moet ik er dan zelf de dagbladen op tafel leggen en koffie komen schenken?’ Misschien zijn een paar prullenbakken en een nieuw hek, zoals beneden, genoeg om het weer te openen.
Rijke fantasie
Volgens architectuurmuseum Arcam wordt het P.C. Hoofthuis ook wel het ‘Huis van de kobolden’ genoemd. Weet jij waarom dit zo is of heb jij dit weleens gehoord? Vertel het ons vooral, dan maken we er een artikel over. Mail: redactie@folia.nl.
