Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Foto: Rueben Millenaar (Archief Folia).
actueel

UvA gaat registratie van nevenwerkzaamheden hoogleraren verbeteren

Dirk Wolthekker,
21 november 2022 - 11:20

Het College van Bestuur heeft in samenwerking met de afdeling HRM van de UvA een plan van aanpak opgesteld om de (reeds verplichte) registratie van nevenwerkzaamheden van hoogleraren te verbeteren. Aanleiding is de uitkomst van een interne audit naar de manier waarop de registratie nu gebeurt. ‘Die is onvoldoende op orde,’ zegt collegevoorzitter Geert ten Dam. ‘Nevenwerkzaamheden mogen nooit knagen aan de wetenschappelijk integriteit.’

Het afgelopen jaar kwamen er verschillende misstanden aan het licht, in het bijzonder ten aanzien van de financiering van externe leerstoelen van bijzonder hoogleraren. Onder meer Nieuwsuur en Folia kwamen met reportages over schimmige betalingsconstructies en dubbele petten van bijzonder hoogleraren bij verschillende universiteiten. Collegevoorzitter Geert ten Dam zegt dat die reportages er niet toe hebben geleid dat er nu een aangescherpt beleid komt ten aanzien van de nevenwerkzaamheden van hoogleraren. ‘Wij hadden al aanwijzingen dat de registratie van nevenwerkzaamheden beter moest en startten vorig jaar oktober met een intern onderzoek. De publicaties in de media hebben alleen maar onderstreept dat de regeling en handhaving moet worden verbeterd.’

Foto: UvA.
Collegevoorzitter Geert ten Dam.

Knagen

Veel (bijzonder) hoogleraren verrichten nevenwerkzaamheden voor andere organisaties en soms ook bedrijven. Dat gaat soms tegen betaling en soms ook niet. Die nevenwerkzaamheden moeten gemeld worden bij en goedgekeurd door de decaan van de faculteit waar de hoogleraar werkzaam is. ‘Nevenwerkzaamheden zijn op zich heel goed, het duidt op verbinding tussen onderwijs, onderzoek en de samenleving,’ zegt Ten Dam. ‘Ze liggen vaak in het verlengde van de leeropdracht of komen voort uit de functie die iemand bekleedt. Er moet echter transparantie over bestaan en ze mogen nooit knagen aan de wetenschappelijke integriteit,’ zegt ze. Uit de mediareportages, maar ook uit steekproeven die de UvA de afgelopen periode heeft gehouden is gebleken dat dit niet altijd het geval is en er soms gaten vallen.

 

Geen bijbanen

Ten Dam laat overigens weten ervan overtuigd te zijn dat een gebrek aan transparantie over nevenwerkzaamheden niet per se duidt op een gebrek aan moreel of ethisch besef. ‘Ik denk dat het overgrote deel van de UvA-mensen die nevenwerkzaamheden verrichten dit niet expres weghoudt uit het registratiesysteem. Voor het merendeel geldt dat ze slordig omgaan met deze verplichting, maar daarom moeten we er wel iets aan doen. Overigens wil ik de nevenwerkzaamheden niet framen als “bijbanen”, want dat maakt het gelijk verdacht. Er wordt bij nevenwerkzaamheden snel gedacht aan “het grote geld’ geld, maar dat is zelden het geval.’ Het beleid kan volgens Ten Dam ook duidelijker. ‘Er wordt een groot grijs gebied ervaren als het gaat om wat nevenwerkzaamheden precies zijn en wat niet. Dat gaan we duidelijker maken.’

 

Kamer van Koophandel

‘Uit steekproeven die wij de afgelopen tijd hebben gehouden bij bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel (KvK) of via LinkedIn, blijkt dat hoogleraren soms nevenwerkzaamheden uitvoeren, die niet bekend zijn in ons registratiesysteem. Zo kunnen op de persoonlijke UvA-pagina van een hoogleraar nevenwerkzaamheden ontbreken, die wel bij de KvK geregistreerd staan. Dan is het lastig om iets te doen aan bijvoorbeeld belangenverstrengeling,’ zegt Robert Grem, directeur HRM van de UvA. ‘De UvA gaat daarom periodiek en steekproefsgewijs controles uitvoeren.’ Uit het interne onderzoek is ook gebleken dat hoogleraren bij indiensttreding hun nevenwerkzaamheden keurig registreren, maar er daarna vaak niet meer naar om kijken, laat staan de registratie actualiseren. ‘Nevenwerkzaamheden komen en gaan en daarom moet de registratie ervan voortdurend bijgehouden worden,’ zegt Grem. ‘Een jaarlijkse update zal voor alle hoogleraren verplicht worden.’ Bovendien werkt de huidige registratiesystematiek niet optimaal. Gegevens over nevenwerkzaamheden worden in minstens drie systemen verspreid opgeslagen. Toezicht en controle wordt hierdoor bemoeilijkt. Dat gaan we vereenvoudigen.’

‘Uiteraard maken we iemand eerst attent op een omissie, maar als dat geen effect heeft, is een aantekening in het persoonlijk dossier van iemand denkbaar, of nemen we verdergaande maatregelen. In het uiterste, uiterste, uiterste geval ontslag’

Bijzonder hoogleraren

De registratie van bijzonder hoogleraren, die een extern gefinancierde leerstoel hebben, zal eveneens beter worden gemonitord, vertellen Ten Dam en Grem. Anders dan wel wordt verondersteld worden deze leerstoelen niet per se door het bedrijfsleven gefinancierd, maar vaak door allerlei externe (wetenschappelijke) instellingen als NWO, een particuliere stichting of een gemeentelijke instelling. Ten Dam: ‘In het benoemingsdossier van een hoogleraar staat nu al precies vermeld wat zijn of haar nevenwerkzaamheden zijn. Wat we nu nog niet hebben, maar wel gaan invoeren is een verklaring van de decaan dat de financiering van de leerstoel niet op gespannen voet staat met de wetenschappelijke integriteit. Bij een casus binnen de UvA-opleiding fiscaal recht bleek het bijvoorbeeld niet transparant hoe de leerstoel werd gefinancierd.’

 

DNA

Uiteindelijk zal het verbeterde registratiesysteem niet beperkt blijven tot (bijzonder) hoogleraren. Grem: ‘Het zal geen tijdelijke actie zijn, maar het systeem wordt structureel ingevoerd en gemonitord. Ook zal het onderdeel van de jaargesprekken worden.’ Ten Dam: ‘Het moet in de cultuur en het DNA van iedereen komen om hier zorgvuldig mee om te gaan. Dat geldt natuurlijk ook voor universitair (hoofd)docenten, docenten en promovendi.’

 

Sancties voor wie zich niet houdt aan het nieuwe registratiesysteem zijn er ook, zegt Ten Dam. ‘Uiteraard maken we iemand eerst attent op een omissie, maar als dat geen effect heeft, is een aantekening in het persoonlijk dossier van iemand denkbaar, of nemen we verdergaande maatregelen. In het uiterste, uiterste, uiterste geval ontslag’. Dat laatste zal er dus niet snel van komen. Het nieuwe systeem, dat halverwege volgend jaar op de rails moet staan, geldt trouwens ook voor haarzelf en haar collega’s in het CvB én voor leden van de Raad van Toezicht.