Nobelprijs voor Scheikunde voor chemische lego of toch voor vaccins?
Vanmiddag wordt de Nobelprijs voor Scheikunde bekendgemaakt. Welke scheikundigen staan bovenaan het lijstje van UvA-scheikundige Timothy Noël? ‘Twee jaar organische synthese achter elkaar zou echt speciaal zijn.’
De favoriet van hoogleraar Flow Chemistry Timothy Noël is al jaren klikchemie. ‘Klikchemie is een extra tool in de gereedschapskist van chemici die moleculen bouwen, de organische synthese. Je kunt klikchemie vergelijken met lego, waar je een blokje op een bouwwerk kunt klikken om zo een nieuw molecuul te maken. De techniek wordt veel gebruikt voor nieuwe kandidaat-geneesmiddelen. Noël: ‘In het kort: het gaat om chemie die snel, betrouwbaar en met hoge rendementen gaat.’
Mocht de keuze op klikchemie vallen, dan zullen de drie scheikundigen Barry Sharpless – ook al Nobelprijswinnaar in 2011 – , Morten Meldal en Carolyn Bertozzi de prijs waarschijnlijk delen.
Toch lijkt het Noël onwaarschijnlijk dat de prijs ook dit jaar weer in de organische synthese zal vallen. Vorig jaar was de prijs namelijk ook al voor molecuulbouwers. ‘Twee jaar organische synthese achter elkaar zou echt speciaal zijn.’
mRNA
Het andere paard waar Noël op wedt is de Nobelprijs voor mRNA. ‘Dat gaat zeker gebeuren, de vraag is wanneer.’ Dit jaar zou geschikt zijn, omdat mRNA-vaccins een belangrijke bijdrage leveren aan een uitweg uit de coronapandemie.
De Nobelprijs voor Scheikunde werd slechts één keer in de geschiedenis uitgereikt aan een UvA’er. Dat was UvA-chemicus Jacobus Henricus van ’t Hoff, naar wie tegenwoordig een instituut aan de UvA is vernoemd. Hij won de prijs in 1901.
Wie de prijs voor mRNA zou winnen is volgens Noel lastig te zeggen. ‘Er zijn veel kandidaten. De namen van Drew Weissman en Karalin Karikó van de University of Pennsylvania worden veel genoemd. En ook die van Uğur Şahin en Özlem Türeci, de vaccinontwikkelaars van BioNTech die eerder een eredoctoraat aan de UvA kregen.’
Het is een van de redenen waarom Noël geen voorstander is om de Nobelprijs uit te reiken aan individuen. Hij zou de prijs eerder toekennen aan een onderwerp. ‘Elk jaar opnieuw zie je mensen die gepasseerd worden. Het is volgens mij extreem moeilijk om te achterhalen wie de cruciale doorbraak heeft gegenereerd. En omdat je met Nobelprijzen maar één kans krijgt, vind ik het zeer zuur als je het net mist.’
