Hoe kwam Lab42 aan zijn naam?
Het nieuwe AI-gebouw heette in zijn korte geschiedenis niet altijd Lab42. Welke namen waren er eerder? En wat heeft het getal 42, ontleend aan de Britse sciencefiction-serie The Hitchhiker's Guide to the Galaxy, ermee te maken?
Elk project heeft een werktitel nodig, zo ook de bouwplannen voor het nieuwe AI-gebouw. Pauline Eenhoorn, hoofd afdeling communicatie van FNWI, herinnert zich een vergadering van het projectteam waarin deze werktitel gekozen moet worden. ‘Iemand opperde ASP 942: een combinatie van het adres (huisnummer 900) en het getal 42. Dat laatste getal was toen al een verwijzing naar het antwoord op alle vragen. Toen is het besloten. Meer dan dat was het niet.’
Met die werktitel, ‘ASP 942’ ging architect en partner Joost Vos van Benthem Crouwel Architects aan de slag. Samen met vijf andere architectenbureaus deed hij in 2018 mee aan de selectie voor een nieuw gebouw voor FNWI op het Science Park. Hij is niet zozeer de bedenker van de naam ‘Lab42’ ‘maar wel de inspirator’.
De architecten van Benthem Crouwel vonden de term ‘lab’, toepasselijk. In het nieuwe gebouw moest namelijk vooral veel samengewerkt en geëxperimenteerd worden. ASP942 werd dus LAB942. Dat is terug te zien op de eerste ontwerptekeningen van het gebouw.
En zo had het gebouw vandaag de dag misschien nog steeds geheten, ware het niet dat de gemeente het nieuwe gebouw het huisnummer 942 niet wilde geven. Er bestaat namelijk een soort ijzeren logica als het gaat om adressen die wettelijk is vastgelegd. En 942 paste niet in een logische opeenvolgende reeks. In een zoektocht naar een nieuwe naam kwamen meerdere opties naar voren en noemde iemand ‘LAB42’. Wie dat was, weet Vos niet meer. Wel kwam LAB42 later in een stemming als favoriet naar boven.
Maar hoe zit het dan met het getal 42, dat zo terloops in de vergadering viel? ‘Het getal 42 is zeer bekend onder informatiewetenschappers: het is het antwoord op de ultieme vraag over het leven, het universum en het alles,’ lees je op de website van de UvA.
De meesten kennen dan waarschijnlijk ook de sciencefiction-serie The Hitchhiker's Guide to the Galaxy, gebaseerd op de beroemde radio- en boekenserie van Douglas Adams, waar de uitleg van dit getal uit komt. (De nogal lelijke Nederlandse titel is Het transgalactisch liftershandboek.) In deze serie – een culthit onder wetenschappers – komt 42 voor als uitkomst op de ‘vraag over alles’ uitgerekend door de supercomputer Deep Thought.
Douglas Adams
Als wiskundig onbenul en ‘bètablokker’ was de eerste reflex van onze voormalig Folia-hoofdredacteur Altan Erdogan om een wiskundige haarfijn en in toegankelijke taal te laten uitleggen hoe dit zit met dat wonderlijke, alles oplossende getal 42. Dat was geen goed idee, want de werkelijkheid achter het tot leven wekken van dit getal is veel prozaïscher dan gedacht. Er valt niet zo veel uit te leggen. De schrijver Douglas Adams had namelijk weinig diepere gedachtes bij de keuze voor 42.
Na jaren van giswerk door het publiek en het bedenken van allerlei theorieën door zijn lezers en fans legde hij het uit in 1993. Het was een grapje, niets meer en niets minder. ‘Ik zat achter mijn bureau, staarde naar mijn tuin en dacht: “42 is prima.” Dat tikte ik op. Einde verhaal.’
Ondanks deze ontnuchterende uitleg is het getal 42 nooit meer afgekomen van de mythische zweem die er omheen hangt. Het wordt op de gekste plekken gebruikt als een verborgen of openlijke verwijzing naar The Hitchhiker’s Guide in formules, recepten, liedjes en namen van popbands (Level 42 bijvoorbeeld).
En nu dus ook voor het nieuwe UvA-gebouw. Waarom precies, is in dit verhaal niet boven tafel gekomen. Toch is de verwijzing – meer nog dan bij popbands of nerdy theorieën over de toekomst van de aarde – naar de serie logisch. In alle afleveringen speelt de zin en onzin van wetenschap een grote rol, en ook de supercomputer Deep Thought moet van artificial intelligence en algoritmen – heette dat toen al zo? – aan elkaar hebben gehangen.
Het gebouw is op tijd en binnen budget afgekomen, wat een klein wonder mag heten. En nu afwachten welke grote en kleine vraagstukken er nog meer beantwoord gaan worden.
De betekenis van het getal 42 komt uit een artikel dat voormalig hoofdredacteur Altan Erdogan eerder schreef voor Folia. Zijn volledige artikel lees je hier.
