Minister Dijkgraaf bezorgd over onafhankelijkheid bijzonder hoogleraren

Hoogleraren met nevenfuncties en externe financiering deden de afgelopen tijd stof opwaaien. Minister van OCW Robbert Dijkgraaf was ‘geschrokken’ van het bericht van Nieuwsuur dat de leerstoel van bijzonder hoogleraar Rex Arendsen van de Universiteit Leiden betaald wordt door de Belastingdienst, terwijl hij onderzoek doet naar de belastingwetgeving. Zulke (schijn van) belangenverstrengeling komt vaker voor. Bij de UvA heeft een groot aantal hoogleraren belastingrecht ook een baan bij een advocaten- of belastingadvieskantoor, bleek ook berichtgeving van Folia.

Zeven leerstoelen

Het bleef niet onopgemerkt in de Tweede Kamer en er volgden vragen van de SP en Pieter Omtzigt. Uit de antwoorden van de minister blijkt dat het ministerie van Financiën, waaronder de Belastingdienst, op dit moment zeven leerstoelen financiert. Dat gebeurt aan de Universiteit Leiden, Tilburg University, Maastricht University, de Vrije Universiteit Amsterdam, de Universiteit Utrecht en Universiteit Nyenrode. Mogelijk komt er een centraal en openbaar register waarin de nevenwerkzaamheden van hoogleraren zijn opgenomen. Daar is de minister over in gesprek met de Universiteiten van Nederland. Eerdere pogingen tot zo’n register zijn overigens mislukt.

Zorgelijk

Dijkgraaf noemt het verder ‘zorgelijk’ dat sommige faculteiten meer bijzonder hoogleraren hebben dan gewone hoogleraren. Dat maakt ‘het beoefenen van onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en het verzorgen van onafhankelijk wetenschappelijk onderwijs binnen die faculteiten kwetsbaar,’ meent hij. De minister wil erover in gesprek met de universiteiten. Het is volgens hem ‘kwalijk’ dat de Universiteit Leiden geen openheid had gegeven over de financiering van de leerstoel door de Belastingdienst. De minister stuurt de universiteitsbesturen een brief waarin hij hun verantwoordelijkheid voor transparantie ‘onder de aandacht’ brengt.

Sancties

Kan de minister geen sancties opleggen als het toch misgaat, wil de Kamer weten. Die mogelijkheid heeft het ministerie niet, was zijn antwoord. Klachten over de wetenschappelijke integriteit horen vooralsnog thuis bij de Commissie Wetenschappelijke Integriteit, die elke universiteit heeft. Maar als de ‘zelfregulering niet naar behoren werkt en er geen zicht op verbetering is, zal ik niet schuwen om waarborgen met betrekking tot wetenschappelijke integriteit in de wet te verankeren,’ waarschuwt hij.