‘Voor mijn scriptie voerde ik wormen dronken’
Voor haar bachelorscriptie hield Bèta-gamma student Tess Heeremans wormen in haar kamer. Ze gebruikte de wormen als een natuurkundig model en wist ze door ze dronken te voeren voor het eerst te scheiden op activiteit. Die resultaten werden gepresenteerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances.
Tess gebruikte wormen als model voor active matter, een verzameling van deeltjes die op zichzelf kunnen bewegen. Actieve materie is booming business in de biologie, scheikunde en natuurkunde, en wetenschappers zijn hard op zoek naar een theorie waarmee ze de gezamenlijke eigenschappen van actieve materie kunnen begrijpen. Die theorie zou uiteindelijk de beweging kunnen voorspellen van een zwerm vogels of een school vissen.
In de natuur komt actieve materie onder andere voor in de vorm van lange ketens van steeds dezelfde moleculen: ook wel polymeren genoemd. Plastic is een voorbeeld van een polymeer. Het experimenteren met actieve polymeren is moeilijk, vanwege de microscopisch kleine schaal. Denkend aan bewegende polymeren kwam hoogleraar fysische chemie Sander Woutersen al snel op de kleine wormpjes die hij als kind voerde aan de vissen in zijn aquarium. Die wormen gedragen zich precies als actieve polymeerketens.
Om nauwkeurige experimenten te kunnen doen met de wormen is het belangrijk dat ze allemaal even actief zijn. Daarom bouwde Tess samen met het Technology Centre een scheidingsinstrument, een soort doolhof dat wormen met verschillende activiteit in een slalomrace van elkaar scheidt. Door de helft van de wormen dronken te voeren voor de race, werd het verschil in activiteit groter. En, niet geheel onverwacht, de dronken wormen verloren de race van hun actievere soortgenoten.
