UB-boekentips | ‘Dit boek belicht de rol van Ierland in de Europese geschiedenis’
In het kader van het project Up for Grabs vraagt de Universiteitsbibliotheek (UB) boekentips aan mensen die verbonden zijn aan de UvA. Deze week: Alan van Rijn, die Ierse roots heeft en aan de UvA een researchmaster geschiedenis volgt. Hij koos het boek The Politics of the Irish Civil War van Bill Kissane.
Van Rijn beaamt volmondig dat de geschiedenis van Ierland niet eenvoudig te duiden is, maar hij vertelt er zeer bevlogen over. ‘Er zijn eigenlijk twee grote politieke partijen, Fianna Fáil en Fine Gael. Zij zwaaien de laatste honderd jaar de scepter en domineren sindsdien de Ierse politiek. Die twee partijen zijn voortgekomen uit de splitsing die in het land ontstond na de burgeroorlog in 1922. Dit jaar wordt die oorlog herdacht maar de conflicten van toentertijd bestaan – weliswaar in een andere vorm – nog steeds. De nationalistische partij Sinn Fein won de laatste verkiezingen maar werd uiteindelijk toch buitenspel gezet.’
Voor Up for Grabs tipt iemand met een binding met de UvA een boek uit de UB. Het boek staat op een vitrine in de UB met daarin een mini-expositie die een relatie heeft met het boek en de geïnterviewde. Boeken kunnen direct worden geleend. Elke drie weken is er een nieuw boek Up For Grabs.
Kiest Van Rijn partij voor een van de strijdende groepen? ‘Na de revolutie werd een verdrag getekend met Engeland, de Treaty. Daarmee werd een groot deel van Ierland omgedoopt tot Free State, een vazalstaat van Engeland. Ik ben van huis uit een ‘republican’ en ik vind de sterke continuïteit met kolonialisme dan ook een negatieve uitkomst van de Treaty. Het feit dat Noord-Ierland nog altijd afgescheiden is van de rest van het eiland is tegenwoordig het belangrijkste issue, ook wat mij betreft. Daarmee plaats ik mezelf meer in de traditie van de ‘anti-Treaty IRA’ dan de ‘pro-Treaty Free Staters’.’
Brexit
Wat maakt het boek The Politics of the Irish Civil War zo belangrijk en aan wie zou Van Rijn het aanbevelen? ‘Het is interessant voor iedereen die zich wil verdiepen in niet alleen de Ierse maar ook de Europese geschiedenis. Het helpt je om te begrijpen hoe de Europese kaart er vandaag de dag uit ziet en welke rol Ierland daarin speelt. Die Ierse geschiedenis van het begin van de vorige eeuw is bovendien essentieel om te begrijpen hoe en waarom dat eiland uit elkaar is gevallen en hoe de spanningen tussen de Britten en de Ieren zijn opgelopen. Dat die gespannen situatie nog steeds voortduurt zag je met de Brexit; de vlam sloeg direct in de pan.’
Van Rijn vervolgt: ‘Wat je onder meer kunt leren uit het boek is dat het voornaamste doel van de rebellen – zoals bijvoorbeeld de IRA – was om Ierland onbestuurbaar te maken zodat de Engelsen de macht over zouden moeten dragen aan een zelfbestuur. Maar de Britten vonden dat een land dat zo dicht bij het Verenigd Koninkrijk ligt niet onafhankelijk mocht zijn. De vrees bestond dat andere kolonies zoals India ook onafhankelijk wilden worden. Ze waren dus bang voor een domino-effect. Het eiland was en is door zijn ligging ook strategisch van groot belang. De gedachte aan een buitenlandse invasie waarbij Ierland als achterdeur gebruikt kon worden, maakte de Britten bijzonder nerveus.’
Menselijke dimensie
Er is veel over de ‘Ierse kwestie’ geschreven. Is dit het beste boek? Van Rijn: ‘Bill Kissane maakt de balans op van een discours dat al zoveel jaren wordt gevoerd. Het belicht de ingewikkeldheid en ongrijpbaarheid van het conflict. Er zijn zoveel kopstukken die hebben geprobeerd de conflicten op te lossen en vrede te sluiten en het is eigenlijk onbegrijpelijk dat dat nooit is gelukt.’
Van Rijn heeft echter wel een kritische noot: ‘Het boek is heel erg gefocust op “grote mannen” en de gigantische krachten van politiek in de geschiedenis. Het mist een menselijke dimensie; de soldaten en burgers die - zij het op een andere manier - net zoveel invloed hadden op de burgeroorlog als de generaals en de politici. Het boek The Irish Civil War and Society van Gavin M. Foster vult die leemte in het boek van Kissane heel goed aan.’
Van Rijns interesse betreft vooral de culturele benadering van het conflict in de vorm van films, muziek en romans. Zo maakt hij momenteel een podcast over het bekende Ierse biermerk Guinness. Zijn afstudeerscriptie gaat over filmgeschiedenis. ‘Ik ben me nu aan het inlezen in filmwetenschap. Ik ben natuurlijk erg geïnteresseerd in historische films over Ierland zoals The Wind That Shakes the Barley. Die film gaat over de revolutie van 1919 tot 1922 en de burgeroorlog die daarna komt.’
In het kader van Up for Grabs faciliteert de Universiteitsbibliotheek op 2 juni van 19.00 tot 21.00 uur in de Belle van Zuylenzaal een filmvertoning van The Wind That Shakes the Barley. Alan van Rijn verzorgt een inleiding. Hier meer.
