UB-boekentips | ‘Brillen en koffers maakten in Auschwitz de meeste indruk’
In het kader van het project Up for Grabs vraagt de Universiteitsbibliotheek (UB) boekentips aan mensen die verbonden zijn aan de UvA. Deze week: onderzoeker Marcel Worring over het boek Survival in Auschwitz. ‘Je ervaart een plek intenser wanneer je er van tevoren over hebt gelezen.’
Marcel Worring werkt als onderzoeker bij het Instituut voor Informatica van de bètafaculteit. De hoogleraar Multimedia Analytics leest in zijn vrije tijd graag boeken die een relatie hebben met een plek waar hij naartoe reist. In 2020 was de bestemming Polen. Voor hij daarheen ging las hij het boek Survival in Auschwitz van Primo Levi en bezocht hij het gelijknamige concentratiekamp.
Voor Up for Grabs tipt iemand met een binding met de UvA een boek uit de UB. Het boek staat op een vitrine in de UB met daarin een mini-expositie die een relatie heeft met het boek en de geïnterviewde. Boeken kunnen direct worden geleend. Elke drie weken is er een nieuw boek Up For Grabs.
Worring doet bij de UvA onderzoek naar manieren waarop uit grote hoeveelheden multimediadata zoveel mogelijk relevante informatie gehaald kan worden. ‘We werken als onderzoeksinstituut bijvoorbeeld veel met de politie samen. Zij verzamelen tijdens een zaak een hoop beeldmateriaal en wij ontwikkelen interfaces waarmee uit die grote hoeveelheid beelden relevante informatie gehaald kan worden. We proberen inzichtelijk te maken wat er in een verzameling zit en hoe je al die informatie kunt combineren. De technieken die wij ontwikkelen kunnen helpen bij opsporing.’
Worring doet ook onderzoek naar deepfakes in samenwerking met het Nederlands Forensisch Instituut. Deepfakes zijn beelden, geluiden en teksten die door middel van kunstmatige intelligente software worden samengesteld. Met behulp van die techniek kun je beelden manipuleren. ‘Wij ondersteunen rechercheurs met technieken die automatisch kunnen detecteren of iets een deepfake is of niet. Ook is het binnen de forensische wereld heel belangrijk dat je kunt aantonen waarom iets een deepfake is zodat je in een rechtbank beslagen ten ijs komt. De technieken om dit aan te tonen waren er al. Onze taak is vooral om rechercheurs te leren om deepfakes te herkennen en om die technieken op een juiste manier toe te passen.’
Dicht op de huid
Reizen is een van Worrings passies. ‘En voordat we op reis gaan lees ik graag een boek dat een relatie heeft met de bestemming. In 2020 maakten we een rondreis door Polen en er stond ook een bezoek aan Auschwitz op het programma. Zo kwam ik erbij om het boek Survival in Auschwitz van Primo Levi te lezen.’
Hij vervolgt: ‘Je begrijpt deze autobiografie veel beter wanneer je daadwerkelijk op de plek bent waar het zich heeft afgespeeld en je ervaart ook de plek intenser wanneer je er een boek over hebt gelezen. Het is een heel indrukwekkend verhaal en roept heftige gevoelens op als je het leest; het geeft een sfeerbeeld hoe het leven daar was voor Levi en in algemene zin hoe het leven in de concentratiekampen was.’
Het boek wordt vaak geroemd om de toegankelijkheid waarmee het is geschreven. Worring: ‘En juist die toegankelijkheid maakt het heel zwaar beladen. Het voelt alsof je onderdeel uitmaakt van zijn leven op dat moment. Het is heel dicht op de huid geschreven. Levi beschrijft het dagelijkse leven maar dat was natuurlijk verre van normaal. Wanneer het een wetenschappelijk verhaal zou zijn over Auschwitz dan zou het vast ook indrukwekkend zijn, maar dan blijft het wel abstracter en staat het veel verder van je af.’ Worring bekroop tijdens het lezen het gevoel dat hij de hoofdpersoon persoonlijk leerde kennen.
Kamer met persoonlijke spullen
Over zijn bezoek aan het concentratiekamp vertelt de UvA-medewerker: ‘Het is heel raar om in een omgeving rond te lopen waar zulke gruwelijke dingen zijn gebeurd. De kamer met persoonlijke voorwerpen, zoals een partij brillen van de gevangenen en achtergebleven koffers, maakte de meeste indruk. Dat illustreert op pijnlijke wijze de persoonlijke drama’s die zich daar hebben afgespeeld. Dat komt heftiger binnen dan wanneer je een slaapzaal met bedden bekijkt.’
Worring raadt iedereen aan om dit boek te lezen. ‘Het schetst een heel intens beeld van hoe het leven daar was en iedereen zou daar eigenlijk kennis van moeten nemen. En dat geldt zeker ook voor jongeren en verder iedereen die van plan is om Auschwitz te bezoeken.’
Worring leest voornamelijk literatuur. ‘Ik heb nooit zo veel tijd om te lezen – of eigenlijk moet ik zeggen dat ik daar niet genoeg tijd voor vrij maak. Maar als ik lees is dat vaak reisliteratuur en dan meestal in relatie met een vakantiebestemming. John Irving is een van mijn favoriete schrijvers maar ik lees ook graag thrillers.’ Worring leest zijn boeken tegenwoordig bijna alleen nog op een e-reader. ‘Die geeft licht dus is het makkelijker om in bed te lezen. Bovendien kun je met een e-reader heel veel ‘boeken’ meenemen op vakantie.’
