UB-boekentips | ‘Gabriel García Márquez is een meesterverteller’
In het kader van het project Up for GrabsVoor Up for Grabs tipt iemand met een binding met de UvA een boek uit de UB. Het boek staat op een vitrine in de UB met daarin een mini-expositie die een relatie heeft met het boek en de geïnterviewde. Boeken kunnen direct worden geleend. Elke drie weken is er een nieuw boek Up For Grabs. vraagt de Universiteitsbibliotheek (UB) boekentips aan mensen die verbonden zijn aan de UvA. Deze keer: oud-student Italiaanse letterkunde Matteo Cappelli over Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez. ‘Dat boek herlees ik het vaakst.’
Matteo Cappelli nam na zijn afstuderen een particulier lidmaatschap bij de UB om boeken te kunnen blijven lenen. Cappelli is altijd al een enthousiast lezer geweest. ‘Ik las als kind al graag en dat doe ik nog steeds. Niet alleen in mijn moedertaal, het Italiaans, maar ook in het Nederlands en Engels.’ Hij heeft veel favoriete boektitels maar voor Up for Grabs koos hij Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez dat voor hem onbetwist op nummer 1 staat.
Geeen duidelijk plot
Wanneer las Cappelli de Latijns-Amerikaanse schrijver voor het eerst? ‘In mijn tienerjaren prijkte Honderd jaar eenzaamheid in de boekenkast bij mijn ouders tussen Stephen King’s The long walk en Also sprach Zarathustra van Nietzsche. Zowel mijn moeder als mijn broer waren gek op García Márquez, maar ze hebben het mij nooit opgedrongen. Tijdens een lange hete schoolvakantie heb ik het toch een keer uit de kast gepakt en in een adem uitgelezen.’ En net als na het lezen van On the road van Kerouac, The sun also rises van Hemmingway en De gebroeders Karamazov van Dostojevski zou ook dit boek naar zijn zeggen ‘zijn blik op de wereld beïnvloeden’.
Maar wat is er nou zo bijzonder en opvallend aan deze roman? ‘Wat opvalt is gek genoeg het gemis van een duidelijke plot. Ik wed dat negen op de tien lezers van Honderd jaar eenzaamheid bij het samenvatten niet verder komen dan “een familiekroniek die zich afspeelt in een door het oerwoud omringd Colombiaans dorpje, waar wonderlijke gebeurtenissen plaatsvinden”. En voor mij geldt hetzelfde. Na het lezen van het boek blijft niet zozeer één algemeen verhaal hangen, maar eerder fragmenten waarin grappige of tragische gebeurtenissen plaatsvinden met in de hoofdrol meestal waanzinnige en ongrijpbare personages. Die maken stuk voor stuk diepe indruk.’
Meesterverteller
Cappelli noemt García Márquez een meesterverteller. ‘Zijn autobiografie heet niet voor niets Leven om het te vertellen. Het boek is bezaaid met handige aanknopingspunten om het verhaal te kunnen blijven volgen. Zo is het mysterieuze dorpje Macondo een plek waar alle personages blijven terugkomen, fungeert het huis van de familie als levend organisme dat verandert van centrum van het sociale leven in een afvallige bouwput, en bereikt Ursula, de stammoeder van het gezin, een leeftijd van Bijbelse proporties.’
Door Honderd jaar eenzaamheid; wam Cappelli voor het eerst in aanraking met het magisch realisme in de literatuur. ‘En met de ontdekking van het magisch realisme werd mij een nieuw perspectief geboden op de vertelkunst. In de wereld van García Márquez maken bovennatuurlijke elementen intrinsiek deel uit van een fictief universum concreet voorbeeld: in Honderd jaar eenzaamheid breekt uit het niets een epidemie uit van slapeloosheid. Het gevolg hiervan is dat iedereen in het dorp de namen van alledaagse dingen vergeet. Na enkele grappige voorvallen wordt deze bevreemdende situatie binnen enkele bladzijden weer opgelost.’
Cadans
En over de gehanteerde schrijfstijl: ‘De Italiaanse schrijver en filosoof Alessandro Baricco heeft in een lezing over Honderd jaar eenzaamheid het belang geschetst van zinsconstructie en ritme in de schrijftechnieken van García Márquez. Om de aandacht van de lezer vast te blijven houden, gebruikt de schrijver een bepaalde cadans tijdens de vertelling. Dit ritme, volgens Baricco afkomstig uit de orale traditie, is zo zorgvuldig gebruikt dat het verhaal van Honderd jaar eenzaamheid misschien beter te volgen zou zijn als het hardop gelezen wordt.’
De voormalige student Italiaanse letterkunde groeide op in Italië en heeft het werk van García Márquez ook in het Italiaans gelezen. ‘Het verbaasde me dat de eerste keer dat ik iets van hem in het Nederlands las, mijn leeservaring een stuk minder levendig was dan tijdens het lezen van de Italiaanse vertaling. Normaal gesproken kan ik makkelijk van taal switchen bij schrijvers die ik niet in de originele taal kan lezen. Niet bij García Márquez dus, waar het lezen in de originele taal – of een verwante taal, zoals in dit geval Italiaans – van groot belang kan zijn, omdat de zinsopbouw bij een vertaling altijd essentieel zal afwijken van het origineel.’
Cappelli’s favoriete plek om te lezen is ‘ergens waar het stil is’. Qua genres heeft hij geen voorkeuren en hij leest zowel fictie als non-fictie. Zijn leesdoel voor 2022: nog veel meer lezen. De mooiste zin uit het boek is volgens Cappelli de openingszin: ‘Vele jaren later, staande voor het vuurpeleton, moest Colonel Aurelio Buendia denken aan die lang vervlogen middag toen zijn vader hem meenam om kennis te maken met het ijs’.
