UvA en andere universiteiten komen met ‘werkplatform’ voor gevluchte Oekraïense onderzoekers
Oekraïense wetenschappers moeten hun onderzoek in Nederland kunnen voortzetten. Daarom komen de Nederlandse universiteiten, onderzoeksfinancier NWO, de club van universitair medische centra NFU en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen met een werkaanbodplatform voor gevluchte Oekraïense wetenschappers.
Het platform, dat te vinden zal zijn via de wetenschappelijke banenwebsite AcademicTransfer, moet het aanbod van (gast)werkplekken, onderzoeksstages, toegang tot faciliteiten voor gevluchte onderzoekers en speciale regelingen voor gevluchte onderzoekers van 14 Nederlandse universiteiten in kaart brengen. Het platform kan onderzoekers en onderzoeksinstellingen in Nederland helpen bij het vinden van manieren om gevluchte onderzoekers te ondersteunen. De Universiteiten van Nederland (UNL) hopen het platform deze maand nog te lanceren.
Alleen gevluchte Oekraïense wetenschappers kunnen vooralsnog bij het platform terecht, zegt een UNL-woordvoerder. Dit omdat Oekraïeners nu een bijzondere vluchtelingenstatus hebben gekregen van de Europese Unie, waardoor ze direct toegang hebben tot scholing en werk in alle Europese lidstaten. Voor vluchtelingen uit Rusland en Belarus geldt dit niet: zij moeten de reguliere vluchtelingenprocedure volgen, waarna ze op reguliere vacatures kunnen solliciteren.
De UvA is een van de 14 universiteiten die meewerkt aan het platform, en heeft zodoende besloten niet op eigen houtje (gast)werkplekken aan te bieden aan willekeurige gevluchte onderzoekers. ‘Als we plekken aanbieden, willen we dat het goed geregeld wordt en dat we als universiteiten samen optrekken,’ zegt woordvoerder Annelies van Dijk. ‘Het zou gek zijn als we aan de UvA bepaalde zaken regelen die aan de Vrije Universiteit niet mogelijk zijn. We begrijpen het gevoel van machteloosheid en de behoefte om iets voor vluchtelingen te betekenen, maar als we te snel handelen en daardoor blijkt dat we dingen niet goed hebben gedaan, hebben gevluchte onderzoekers daar geen baat bij.’
Behoeften
De universiteit kijkt inmiddels ook naar regelingen voor gevluchte studenten uit Oekraïne, Rusland en Belarus die niet aan de UvA studeren, maar die dat wel zouden willen. Studenten uit die landen die wel aan de UvA studeren kunnen al aanspraak maken op een noodlening en een noodfonds. ‘We kijken wat we het beste kunnen doen om gevluchte niet-UvA-studenten te helpen, en wat de rol van de universiteit daarin is,’ zegt Van Dijk. ‘Daarvoor is het belangrijk de behoeften van deze groep in kaart te brengen. Sommige studenten willen misschien hier onderwijs volgen, of online onderwijs volgen vanuit hun eigen land, of ze willen het collegejaar afmaken bij Oekraïense universiteiten.’
Om te kijken wat gevluchte studenten nodig hebben heeft de universiteit contact met de gemeente Amsterdam, die een integraal projectteam Oekraïne heeft opgestart. Van Dijk: ‘We moeten voorzichtig zijn met het organiseren van allerlei zaken die naast elkaar bestaan, zonder dat we het goed hebben afgestemd of weten waar behoefte aan is.’
Weken geleden stuurden de stichting voor vluchtelingstudenten UAF en de UNL al een brief naar minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, D66) met het verzoek een landelijk fonds op te starten waarmee gevluchte studenten uit Oekraïne hun studie weer kunnen oppakken, zo meldt universiteitsblad Ad Valvas op basis van informatie van het Hoger Onderwijs Persbureau. De briefschrijvers benadrukten ook het belang voor onder meer Afghanen en Jemenieten die in Oekraïne studeerden voor Rusland het land binnenviel. Instellingen wachten nog op een reactie. Wel zegde Dijkgraaf eerder een miljoen euro toe voor steun aan Oekraïense en (Bela-)Rusissche onderzoekers en studenten die al verbonden zijn aan Nederlandse universiteiten.
Geen collegegeld in Helsinki
Eerder deze week schreven twee UvA-studenten een kritisch opiniestuk waarin ze stelden dat de UvA meer zou moeten doen voor gevluchte studenten uit Oekraïne. ‘Waarom hebben Nederlandse universiteiten, waaronder de UvA, nog geen plan voor de stroom gevluchte academici en studenten,’ schreven zij. ‘Andere West- en Midden-Europese universiteiten hebben wel plannen voor gevluchte academici en studenten. Zo verwelkomt de universiteit van Helsinki alle Oekraïense studenten om hun studie voort te zetten, zonder toelatingsexamen en zonder collegegeld te hoeven betalen.’
Voor sommige besluiten moet de UvA de richtlijnen van Rijksoverheid volgen, zegt Van Dijk. Universiteiten hebben bijvoorbeeld gevraagd of ze coulant kunnen zijn als studenten zich melden, maar niet beschikken over de juiste papieren om aan te tonen dat ze voldoen aan de ingangseisen voor een opleiding. ‘Daarover moeten afspraken worden gemaakt, zodat studenten bij alle universiteiten gelijk behandeld worden.’
Iets anders waarin de universiteit coulant wil zijn is de aanmeldddeadline voor opleidingen: formeel staan die deadlines nu op 1 mei, maar de UvA kijkt wat daarin mogelijk is. ‘Wat betreft het collegegeldtarief is een verzoek ingediend bij Rijksoverheid om Oekraïense studenten de EER-status te geven, waardoor de tegen het lagere, reguliere collegegeldtarief kunnen sturen, en niet tegen het instellingstarief. We wachten nog op antwoord.’
Hoeveel gevluchte studenten nu bij de UvA aankloppen kan Van Dijk niet zeggen: de inschrijftermijn voor volgend collegejaar loopt nog. ‘Het is de vraag of mensen bij aankomst in Nederland, als ze de vluchtelingenprocedure ingaan, hier ook willen blijven om te studeren of dat ze zodra het kan weer terug willen naar Oekraïne,’ zegt Van Dijk. ‘Het zou ook kunnen dat ze dat nu nog niet weten.’
