Polyamoureuze studenten over hun liefdesleven: ‘Ik denk dat iedereen een open relatie-type is’
Meerdere liefdesrelaties tegelijkertijd, afspraken over hoe je iedereen even veel aandacht geeft, en groepsgesprekken om alle relaties te managen in coronatijd. Een droom of een nachtmerrie? Folia sprak drie polyamoureuze studenten. ‘Ik ben niet per se trots op hoe mijn liefdesleven eruitziet. Het ís gewoon zo.’
Al op de middelbare school raakte Bart* (26, muziekwetenschap) gefrustreerd door het idee van monogamie. Te veel verwachtingen, te beperkend. ‘Als je monogaam bent, moeten al je behoeftes bij één persoon vervuld worden en alles wat je zoekt moet je in één persoon vinden. Maar zo werkt het bij vrienden toch ook niet? Met de ene vriendengroep luister je dezelfde muziek, en met de andere groep ga je bergwandelen. Ik kan niet tegen de druk die wordt gelegd op het centraliseren van één persoon.’ Inmiddels heeft Bart drie relaties, en zijn vriendinnen hebben ook allemaal meerdere relaties.
Ook voor Janine Subgang (23, Amsterdam University College) zou monogamie nooit kunnen werken, omdat het volgens haar onmogelijk is om alles wat ze zoekt te vinden in één partner. ‘Ik voel me heel erg aangetrokken tot mijn huidige partner omdat hij emotioneel intelligent is en omdat hij mijn mentale gezondheidsproblemen begrijpt. Hij vindt dat ik die problemen moet prioriteren en serieus moet nemen. Tegelijkertijd voel ik me aangetrokken tot iemand die heel actief is, die zegt: niet zeuren, get your shit done, we gaan ervoor. Dat rijmt gewoon niet met elkaar. Niemand kan al mijn behoeften in zich verenigen.’
The other girl
Om al haar wensen te vervullen heeft Janine een partner in Amerika en één in Amsterdam. In Amerika was ze de add-on, want hij had al een open relatie met zijn vriendin. De Amerikaan nam haar mee op zakenreis, en ze werden verliefd. ‘Hij besloot met zijn vriendin om hun open relatie te transformeren naar een polyamoreuze. Zo werd ik geïntroduceerd in polyamorie. Ik had de makkelijke positie denk ik, ik was the other girl.’
Bij de relatie met haar partner in Amsterdam zijn de rollen inmiddels omgedraaid, want hij heeft een prille liefdesaffaire met een ander. Dat is even wennen, maar ook wel leuk, vindt ze. ‘Dat nieuwe meisje is net als mijn partner heel erg fan van gamen en nerderige dingen. Ik vind daar niks aan. Nu hoef ik niet langer interesse te veinzen, maar kan hij dit delen met iemand die de grappen en referenties begrijpt. Gaan jullie maar samen gamen, zeg ik dan, ik doe wel iets voor mezelf.’
Ook op seksueel gebied is het een uitkomst dat je niet alles uit één persoon hoeft te halen, vertelt Bart. ‘Soms match je niet helemaal in bed, bijvoorbeeld als de één wel open staat voor kinkdingen of fetisjen heeft. Als er daardoor spanning in je relatie zit, kan je dat verwerken door het soms buiten de deur te zoeken. In plaats van te moeten kiezen, waarom niet kijken of het tegelijk kan?’
Janine ziet om haar heen dat monogame relaties stuklopen op de kleine dingen. Als je de verwachting hebt één iemand te vinden die de absolute ware is en die in alles perfect bij jou past, kan volgens Janine elke kleine ergernis al een fundamenteel vraagstuk worden. ‘Na de eerste zes wittebroodsmaanden zie je opeens dat je partner z’n thee op een vreemde manier drinkt, en vraag je je af: is dit wat ik wil voor de rest van m’n leven? Ik denk dat polyamorie realistischer is. Ik hoef niet de hele dag na te denken over of dit het helemaal is.’
Tegenstrijdig
Bluma Brecher (23, Amsterdam University College) vindt dat het concept van monogamie tegenstrijdigheden in zich heeft. ‘Dat je zegt: ik ga liever de rest van mijn leven vragen dat jij zowel op romantisch als seksueel als geestelijk gebied alles voor mij doet wat ik zou willen, en als je eens iemand anders leuk vindt en daarmee zoent, dan verbreek ik onze band. Aan de ene kant vraag je dus iemand: geef me alles wat ik zou willen, ook als je dat niet kan. En aan de andere kant zeg je: onze band is niet sterk genoeg om het te overleven dat een van ons met een ander zoent.’
Zelf had Bluma tot afgelopen mei een relatie, en daarnaast datete ze met twee anderen en had ze soms hookups. Haar partner kreeg op een gegeven moment officieel een relatie met een ander. ‘Maar wij bleven primaire partners. Dat is degene aan wie je het meest toegewijd bent. We wilden iemand hebben die je om drie uur ’s nachts kunt bellen, iemand om op terug te vallen.’
Als je onderdeel bent van de queer-gemeenschap, is het makkelijker om met relatievormen te experimenteren, denkt Bluma. ‘Wij zijn gewend aan non-normativiteit. Als niet-hetero’s passen we sowieso al niet in het plaatje.’ Maar je moet er wel de persoon voor zijn. ‘Ik vind het niet moeilijk om alleen te zijn, maar sommige mensen vinden dat wel. Je geeft natuurlijk je veiligheid op als je niet-monogaam bent, maar je krijgt er veel voor terug.’
Volgens Janine is die veiligheid van monogamie schijnveiligheid, want een garantie dat iemand voor de rest van je leven bij je blijft, heb je sowieso nooit. ‘Kijk naar hoeveel mensen scheiden, hoeveel relaties eindigen. Tien procent van de koppels die voor hun dertigste samenkomt, blijft echt samen. Dat is oké, we zijn jong, we veranderen en wat we willen verandert mee. Met monogamie hou je dat niet tegen.’
Eigenwaarde
Het grootste struikelblok op de weg naar polyamorie is voor veel mensen jaloezie. Dat je het zelf af en toe met een ander doet, dat is misschien geen onaantrekkelijk idee, maar de gedachte dat jouw partner met een ander het bed induikt of zelfs een tweede relatie heeft wel. ‘Een deel van ons brein vertelt ons dat we moeten hebben, hebben, hebben, en niet delen. Die gevoelens zijn op angst gebaseerd, om ons bezit te behouden en beschermen,’ vertelt Janine. ‘Als je zulke gevoelens hebt, moet je je afvragen waarover je onzeker bent. Over jezelf of over je relatie?’
Volgens haar heeft jaloezie vaak met eigenwaarde te maken. ‘Ik ben eerder jaloers op the other girl dan op het feit dat zij tijd doorbrengt met mijn partner. Ik ben dan bang dat ik niet grappig of mooi of slim genoeg ben. Maar dat is niet iets wat mijn partner kan oplossen. Ik moet dan bij mezelf te rade gaan waarom ik dat soort inferioriteitsgevoelens heb.’ Als je echt van je partner houdt, wil je vooral dat diegene gelukkig is en dan maakt het niet uit of diegene tijd doorbrengt met een ander, denkt Janine. ‘Maar als je bang bent dat je minder tijd of liefde krijgt, moet je het daarover hebben en afspraken maken.’
Meerdere relaties managen is geen sinecure, want iedereen wil andere dingen, vertelt ze. ‘Sommigen willen vooral aangeraakt worden of affirmaties horen, anderen willen leuke activiteiten doen. Je behandelt dus niet iedereen hetzelfde, maar je zorgt dat iedereen zich even geliefd voelt.’
Teamoverleg
Communiceren is wat Bart betreft het succes van relaties met meerdere mensen. ‘Door corona was het bijvoorbeeld lastig om alle relaties te managen. Eigenlijk was het beleid zo dat je niemand kon zien, maar zeker omdat wij allemaal verschillende mensen zien, was het onduidelijk hoe we dat moesten doen en hoe we contact zouden houden. Dat zorgde voor veel frustratie onderling, dus hebben we een teamoverleg gehad. Het liefst hou ik mijn relaties zoveel mogelijk uit elkaar, maar toen moesten we wel bij elkaar. Uiteindelijk hebben we veel gevideobeld en gewandeld om de lockdown door te komen.’
(Lees verder onder de afbeelding)
Drie relaties is eigenlijk wat veel, vindt Bart. ‘Tijdens tentamenperiodes of als ik druk ben met optredens, merk ik dat ik wel érg veel moeite moet doen om bepaalde behoeften te vervullen van iedereen. Monogame mensen verlangen er weleens naar om single te zijn zodat ze wat kunnen rondneuken. Ik wil weleens single zijn om even niks na te hoeven komen.’
Het moge duidelijk zijn dat polygamie tijd kost. ‘Maar misschien is dat juist wel gezond,’ stelt Bluma. ‘In monogame relaties wordt vaak helemaal niet gepraat, totdat het te laat is. Wij zijn gewend om alles te bespreken, om koffie te drinken en twee uur te praten over hoe we de relatie zullen inrichten en wat de afspraken zijn. Het voelt goed om daar duidelijkheid over te hebben.’
Sociale conventies
Polyamorie en open relaties sluiten niet aan op het beeld waarmee we van jongs af aan gevoed worden. Monogamie is de default-positie. In films zien we liefdesdriehoeken waarbij over het algemeen de vrouw moet kiezen tussen twee mannen. Als je partner ook op iemand anders valt ben je niet goed genoeg, jaloezie is onlosmakelijk verbonden met een relatie, en het lichaam van je partner is eigenlijk je bezit zijn wijdverbreide ideeën. Dat merken de studenten aan reacties die ze krijgen. ‘Vrienden vragen zich af hoe ik anderen naar bed kan laten gaan met mijn vriendin. Terwijl dat helemaal niet uit zou moeten maken,’ vindt Bart.
Janine wordt af en toe moe van dezelfde vragen. ‘De aanname dat polyamorie minderwaardig is aan monogamie, dat een polyamoureuze relatie niet echt liefde is, of mensen die zeggen dat ik op een dag wel de ware zal ontmoeten, dat is vermoeiend. Vooral omdat de meeste polyamoreuze mensen juist heel terughoudend zijn met het veroordelen van monogamie. We begrijpen het misschien niet en we geloven dat het meer pijn dan plezier brengt, maar mensen moeten uitvogelen wat voor henzelf het beste is.’
Dat uitvogelen gaat niet over een nacht ijs, denken de drie studenten. ‘Het is nogal wat om je te ontdoen van voorgeschreven aannames en geautomatiseerde ideeën en gevoelens,’ erkent Janine. Zelf groeide ze op op het Duitse platteland, waar je ofwel monogaam bent, of vreemd gaat. Dat laatste is een zonde. ‘Tijdens mijn tussenjaar in San Francisco kwam ik in aanraking met mensen die hun liefdesleven anders vormgeven. Ethische non-monogame relaties kwamen mij direct logisch voor, maar voor andere vrienden is de transitie moeilijker.’
Prinsessendroom
Overigens is ook Janine niet volledig onaangeraakt door het klassieke beeld. ‘Ik heb die prinsessendroom van een huwelijk met een witte jurk, een groot feest en veel mensen. Maar niet omdat ik per se met iemand wil zijn tot de dood ons scheidt. Ik zou nooit koste wat kost een huwelijk redden. Mijn huwelijk zou gaan over: until love runs out.’
Polyamorie is meer bestand tegen de tand des tijds, gelooft Janine. Je verandert door je leven heen. Iemand die op een bepaald moment alles is wat je zoekt, is dat later niet helemaal meer. ‘Ik ben blij dat ik niet gebukt ga onder dat binaire denken, dat je ofwel volledig gecommitteerd bent aan de relatie, en je gaat van koppel naar trouwen naar kinderen, of je bent helemaal niet samen. Er zijn meer mogelijkheden.’
Diep vanbinnen is iedereen minstens een open relatie-type, denkt Janine. ‘Als je in het reine komt met je eigen onzekerheid, goed leert communiceren en afstapt van het idee dat seksuele controle over iemands lichaam de enige manier is om liefde en waardering te tonen aan je partner, denk ik dat je meer haalt uit een open relatie.’ Zich bemoeien met andermans leven, gaan ze echter niet doen, want je moet doen wat je zelf fijn vindt. Maar, vult Bart aan, ‘doe het wel omdat je het echt wil, en niet omdat je het overal om je heen ziet.’
* Uit angst om problemen te krijgen met toekomstige werkgevers, zoals een christelijke school, wil Bart anoniem blijven en gebruiken we dus niet zijn echte naam. Zijn identiteit is bij de redactie bekend.
