Onderzoek: een op negen vrouwelijke studenten tijdens studietijd verkracht
Een op de negen vrouwelijke studenten werd tijdens de studietijd slachtoffer van verkrachting, ofwel het ongewenst binnendringen van het lichaam met een lichaamsdeel of voorwerp. Dat blijkt uit een onderzoek van onderzoeksbureau I&O Research in opdracht van Amnesty International. UvA-bestuurder Geert ten Dam noemt de cijfers schokkend. ‘Als iemand bij de UvA aanklopt met een verhaal moeten wij minimaal adequaat doorverwijzen.’
Onderzoeksbureau I&O Research vroeg 1.059 hbo- en wo-studenten naar hun ervaringen. Uit de enquête bleek dat 11 procent van de vrouwelijke studenten slachtoffer was geweest van ongewenste seksuele penetratie tijdens de studententijd. Onder mannelijke studenten was dit 1 procent. In ruim een kwart van de gevallen gebeurde de verkrachting na gebruik van alcohol of drugs.
Verder zei 20 procent van de studenten tijdens de studietijd slachtoffer te zijn geworden van (pogingen tot) ongewenste seksuele handelingen zonder penetratie, zoals aanraken, zoenen of betasten. 31 procent daarvan was vrouw, 11 procent was man. Meestal was de dader iemand die de studenten al langer kenden.
Een ruime meerderheid van de slachtoffers van ongewenste seksuele penetratie had de ervaring zelf aanvankelijk niet aangeduid als verkrachting, schrijft I&O Research. Redenen daarvoor zijn volgens studenten bijvoorbeeld dat de onvrijwillige seks in een relatie plaatsvond, dat de situatie ‘niet ernstig genoeg was’ of dat ze vinden dat ze zelf niet goed hun grenzen hebben aangegeven. Slachtoffers zeiden zich vooral medeverantwoordelijk te voelen als ze dronken waren of als ze met iemand mee waren gegaan. ‘Achteraf zie ik het wel als verkrachting,’ zegt een van de ondervraagde studenten. ‘Maar ik voelde me heel lang verantwoordelijk dat ik mezelf in zo’n situatie heb geplaatst.’
Hulp van universiteit
Uit het I&O-onderzoek blijkt dat een meerderheid van de studenten niet weet waar melding te maken van een verkrachting (64 procent) of hoe hulp gevonden kan worden bij een onderwijsinstelling (61 procent). Slechts 6 procent van de ondervraagde studenten zegt te weten wat de procedure is van hogescholen of universiteiten als het gaat om een verkrachtingszaak. Een enkeling stapte naar een vertrouwenspersoon (2 procent) of docent (2 procent) aan de onderwijsinstelling. Vier op de tien slachtoffers praat met niemand over wat hun is aangedaan. Bij 14 procent van de slachtoffers gingen studieresultaten achteruit; 6 procent kon een tijd helemaal niet meer studeren of werken.
De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) noemt de cijfers ‘pijnlijk’. Volgens de vakbond laten ze zien dat er een cultuuromslag nodig is binnen onderwijsinstellingen en in het studentenleven. De vakbond vindt dat er nog veel ruimte is voor het bevorderen van voorlichting en het onderlinge gesprek over ieders verantwoordelijkheid bij het tegengaan van dit probleem. Voorzitter Lyle Muns: ‘Binnen het studentenleven kan soms nog lichtzinnig gedaan worden over seksueel grensoverschrijdend gedrag. We moeten er daarom voor zorgen dat er meer ruimte komt om het gesprek hierover te voeren en duidelijk te maken dat er consequenties zijn als iemand de grens over gaat.’
Cup of tea
De UvA noemt de cijfers in het rapport ‘ronduit schokkend’ en benadrukt dat het voor slachtoffers belangrijk is aangifte te doen bij de politie en hulp te zoeken bij gespecialiseerde instanties, zoals het Centrum voor Seksueel Geweld. De universiteit wil studenten graag laten weten dat het belangrijk is hierover met iemand te praten. ‘Ik ben blij dat hier ook in de juridische sfeer meer aandacht voor komt,’ zegt UvA-bestuursvoorzitter Geert ten Dam, doelend op het wetsvoorstel van demissionair minister Ferd Grapperhaus dat alle onvrijwillige seks juridisch aanmerkt als verkrachting. ‘Maar in the end moet het gewoon klip en klaar zijn dat seks altijd met wederzijdse instemming moet plaatsvinden.’
Volgens het onderzoek deed slechts 1 procent van de ondervraagden aangifte. ‘Dat is ongelooflijk laag, daarbij speelt schaamte mogelijk een rol,’ zegt Ten Dam. ‘Als iemand bij de UvA aanklopt met een verhaal moeten wij minimaal adequaat doorverwijzen. We hebben studentenpsychologen en vertrouwenspersonen, maar we kunnen helaas niet alles met onze eigen dienstverlening oplossen en uitgebreide trajecten aan nazorg organiseren. Maar het onderwerp gaat me ontzettend aan het hart. We willen iedereen laten weten, vooral ook internationale studenten, dat in Nederland goede hulp beschikbaar is en dat je veilig naar de politie kunt.’
Bij de introductie van internationals wordt daarom expliciet aandacht besteed aan seks, onder andere met de cup of tea-video. ‘We leggen de nadruk op normstelling en weerbaarheid. Ook als je net nog zin had in thee, maar nu niet meer, is dat helemaal oké. Een vervelende ervaring kan immers de rest van je leven beïnvloeden.’ De UvA start binnenkort een voorlichtingscampagne voor alle studenten en heeft onder andere een wegwijzer sociale veiligheid die verwijst naar personen en instanties binnen en buiten de UvA. Meer daarover is hier te vinden.
