Docent van het Jaar-verkiezing: wat kenmerkt een goede docent in coronatijd?
Vandaag is de laatste dag dat studenten en medewerkers een UvA-docent kunnen nomineren voor de Docent van het Jaar-verkiezing 2021. Wat kenmerkt een excellente docent in coronatijd? We vroegen het drie oud-winnaars van de verkiezing. ‘Met een gelikt filmpje in een ongestructureerd vak bereik je niets.’
René Smits (66), UvA-docent Recht van de Economische en Monetaire Unie, Docent van het Jaar in 2020
‘Ik werk voor de Europese Centrale Bank, ben consultant en werk als docent, dus vóór de crisis moet ik weleens colleges verplaatsen door een zakenreis naar Frankfurt of Brussel. Nu wordt duidelijk dat zelfs hoorzittingen gewoon digitaal kunnen – ook nog eens veel duurzamer. De coronacrisis heeft voor mij dus ook stress weggenomen. Wel mis ik uiteraard het “driedimensionale contact” met studenten bij lesgeven en scripties begeleiden.
Ik zie dat vereenzaming voor studenten het grootste probleem is. Ik zou docenten adviseren zoveel mogelijk verbinding te leggen. In de collegezaal kun je studenten in de ogen kijken, online is dat moeilijker. Probeer dan alternatieve methodes te vinden. Stel een vraag waarop ze via een poll moeten antwoorden, bijvoorbeeld.
Zelf heb ik daar ook stappen in gemaakt, uit de studentevaluaties bleek dat studenten vonden dat ik te weinig vragen aan hen stelde terwijl ze online net zo weinig reageerden op mijn voortdurende uitnodiging tot vragen als in de collegezaal. Mijn les daaruit is dat je mensen online meer persoonlijk moet aanspreken: Jan, Klazien, Khadija, wat is het antwoord op deze vraag? Dat heb ik nog niet gedaan omdat ik er zelf van zou schrikken, als ik student was.
Om voor meer verbinding te zorgen heb ik met mijn vrouw een voorstelfilmpje van twee minuten opgenomen. Ik heb studenten uitgenodigd om dat ook te doen, uiteindelijk hebben zestien studenten hun filmpjes op Canvas geüpload. Dat maakt het toch persoonlijker. Verder gebruik ik muziek in mijn colleges om de verbinding ook via het hart tot stand te brengen. Studenten mochten een nummer zoeken bij een uitspraak van het Europees Hof, en ik heb een buurman gevraagd om het Europese volkslied, Ode to Joy, op te nemen. Online colleges zijn wennen, maar uiteindelijk vind ik het ook op deze manier heerlijk om met studenten te praten over ontwikkelingen in het vakgebied. Onderwijs is voor mij nooit een last.’
Elio Baldi (33), UvA-docent Romaanse talen, Docent van het Jaar in 2019
‘Het klinkt wellicht teleurstellend, maar dit jaar heb ik geprobeerd niet erg vernieuwend te zijn. Ik wilde colleges herkenbaar houden en zo houvast bieden aan studenten. Je hoeft geen grootse veranderingen door te voeren, alleen omdat dat in een digitaal lesformat mogelijk is. Ik hield vooral rekening met de groepsenergie: voldoende pauzes houden, studenten regelmatig in breakout rooms zetten, variatie in het college aanbrengen. Afleiding ligt voor alle partijen op de loer: de ene student is aan het ontbijten, de ander krijgt een belletje of loopt het beeld uit. Ik probeer mezelf daar niet te veel mee bezig te houden, je moet in deze tijden ook begrip hebben. Die afleidingen hebben meer te maken met deze langdurige crisis en het schermstaren dan met de college-inhoud.
Mijn leefsituatie ligt voor een deel dicht bij die van studenten: ik geef les vanuit mijn slaapkamer en ervaar ook zaken als concentratieproblemen en werkdruk. Dat maakt het soms lastig om helemaal de juiste energie uit te stralen. Tegelijkertijd kun je als docent nog steeds je verhaal houden, het is veel vermoeiender voor diegenen die ernaar moeten luisteren.
Natuurlijk moeten docenten zelf ook overeind blijven: tijd maken om te sporten, koken, niet met nadenkwerk bezig zijn. Letterlijk afstand nemen van je werkplek, door te wandelen. Soms ga ik ook even naar de UvA, simpelweg voor een verandering van werkomgeving.
Mijn tip is om, waar mogelijk, ruimte te creëren voor het individu, voor een gesprekje rondom het college of in de pauze bijvoorbeeld. Die gesprekjes over de opdrachten of onderwerpen die zijdelings met de lesinhoud te maken hebben horen bij de lessituatie. In eerste instantie wordt bij college vaak gedacht aan de intellectuele bezigheid, maar het is ook de context en het sociale gedeelte waardoor de stof gaat leven.’
Gerben Moerman (45), directeur van de bachelorvakken sociologie en waarnemend directeur van de master, Docent van het Jaar in 2012
‘Ik ben de crisis tot nog toe relatief makkelijk doorgekomen. Ik zit in een geprivilegieerde positie met twee kinderen van 13 en 16 die hun schoolwerk verbazingwekkend goed zelfstandig uitvoerden. Sommige collega’s met kinderen van 6 of 8 en thuisonderwijs hebben het veel moeilijker, daarvoor heb ik ook weinig tips, behalve: blijven doorzwemmen. Ik heb geboft, de eerste maanden had ik wel een kromme rug door een slechte stoel, maar nu heb ik een goede werkplek met de juiste apparatuur.
Ik bepaal per vak hoe ik online colleges inricht. Bij de researchmaster geef ik colleges live en zo interactief mogelijk, bij werkgroepen zorgde ik voor interactie door breakout rooms en veel ruimte voor vragen en discussie. Bij de bachelorvakken heb ik te maken met internationale studenten en tijdsverschillen, dus werk ik met vooraf opgenomen filmpjes. Mijn advies is om altijd een live Q&A te houden, veel studenten zullen dan meedoen voor de gezelligheid. We praten dan ook even over hoe het is om alleen op een kamertje te zitten in een ander werelddeel, sommige studenten zijn nog nooit in Amsterdam geweest. Je merkt dat communicatie via een schermpje echt moeilijker is.
Ik denk dat iedereen zich het afgelopen jaar heeft afgevraagd: hoe kan ik in deze tijd een goede docent zijn? Veel creatieve varianten zijn ingezet, soms podcasts, soms filmpjes via Zoom. We hebben ook geleerd dat filmpjes met alleen een powerpointpresentatie en een voice-over helemáál niet werken, een pratend hoofdje in postzegelformaat scheelt voor studenten al een hoop. Verder draait het uiteindelijk om de inhoud en structuur van het vak: hoe wil je bepaalde leerdoelen bereiken? Met alleen een goede performance win je geen verkiezing. Je kunt beter een knullig filmpje maken met binnenwandelende familieleden en een kat die door het beeld loopt maar waarbij je wel weet wat je aan het doen bent, dan een gelikt filmpje uitzenden in een vak zonder structuur.
We leren ook dat we vroeger erg hard waren: als je een of twee keer een college niet kon bijwonen, lag je uit het vak. Nu zijn we veel coulanter en kunnen veel dingen online worden opgelost. Studenten met een functiebeperking of met gezondheidsproblemen vinden dat soms zuur: ze werden jarenlang uit het vak geknikkerd terwijl ze wellicht een valide reden hadden voor afwezigheid. We kunnen nu best wat creatiever nadenken over oplossingen voor zulke studenten, dat hebben we in het afgelopen jaar gemerkt.’
Vandaag is de laatste dag dat je jouw beste docent kunt nomineren voor de Docent van het Jaar-verkiezing.
