UvA-hoogleraar schrijft biografie over Amerika’s laatste postkoetsovervaller
UvA-hoogleraar architectuurgeschiedenis Gabri van Tussenbroek en zijn partner literatuurhistorica Tanja Holzhey stootten op een bizar negentiende-eeuws emigratieverhaal in hun familie. Samen schreven ze een boek over ‘het onwaarschijnlijke leven’ van Reimund Holzhey, Amerika’s laatste postkoetsovervaller.
‘Persoonlijke verhalen verdwijnen gemakkelijk in de grote soep van de geschiedenis,’ schrijven auteurs Van Tussenbroek en Holzhey in de inleiding van hun net verschenen boek De laatste overval. Het onwaarschijnlijke leven van Reimund Holzhey (1866-1952). En zo is het: geschiedenis draait vaak om grote verhalen van bekende (meestal) mannen en lange lijnen, waarin het persoonlijke verhaal het onderspit delft. Maar zulke persoonlijke verhalen zijn vaak groots in al hun kleinheid en daarmee eigenlijk grote verhalen, die soms zo maar nog groter worden door mythevorming erom heen en omdat ze plotseling een actueel probleem blijken aan te snijden.
Black Bart
Zo gaat het ook met het verhaal over Reimund Holzhey (1866-1952). Voor wie hem niet kent: Reimund is Amerika’s laatste postkoetsovervaller en een voorzaat van auteur Tanja Holzhey. Door het combineren van wat zoektermen op de excentrieke krantenwebsite rarenewspapers.com, dat artikelen uit stokoude kranten verkoopt, stootte ze op een merkwaardig krantenbericht uit 1889 dat was afgedrukt in de Evening News, een toenmalige krant in Detroit.
De krant meldde dat een gearresteerde postkoetsovervaller was ontsnapt uit de Gogebic County Jail. Het was een notoire bandiet met de bijnaam ‘Black Bart’, maar zijn echte naam was Reimund Holzhey. Een maand voor de ontsnapping was Holzhey opgepakt vanwege de overval op een postkoets waarbij de bankier Adolph Fleischbein om het leven was gekomen. En dat voor een buit van slechts 37 dollar en wat sieraden.
Wereldpers
Uiteraard ging er een lampje branden bij de auteurs. Niettemin wisten ze natuurlijk niet direct voor honderd procent zeker dat het ging om verwanten. Maar ja, Tanja stamt van oorsprong uit een boerenfamilie in Thüringen, van wie een deel naar Amerika emigreerde. Gelukkig bestond er iets van een biografische schets van de overvaller, opgetekend door een regionaal historicus uit Michigan. Daaruit bleek dat de overvaller was geboren in hetzelfde minuscule dorpje als waar Tanja’s familie vandaan komt: Remschütz.
De auteurs wisten genoeg en gingen op onderzoek uit waarbij zich een fascinerend verhaal ontspint dat de lezer meeneemt naar Thüringen en Michigan. Ze raadpleegden bovendien tientallen niet meer bestaande krantentitels in Amerika, Duitsland, maar ook Nederland, want de postkoetsovervaller haalde de wereldpers. Niet alleen door zijn overvallen, maar ook door de bijzondere, tragische manier waarop zijn leven verliep.
Therapie
De schurk, die na de vele overvallen en de moord op Fleischbein werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf en dwangarbeid, was in de jaren voorafgaand aan zijn overvalpraktijken eigenlijk best een goede immigrant: hij werkte in het houtbedrijf van zijn eerder geëmigreerde oom Christian en was houthakker in de uitgestrekte bossen van Michigan. Toch ging het geleidelijk bergafwaarts met hem, zo vertelde hij aan de rechters nadat hij was opgepakt.
Hij leed sinds enige tijd aan wanen, vermoedelijk omdat hij aan zijn hoofd gewond was geraakt toen zijn paard op hem was gevallen. Als die wanen opkwamen was hij een gevaar voor zijn omgeving, wat ook in de gevangenis niet ophield, zo ervaarden zijn cipiers. Was Reimund wel toerekeningsvatbaar? Hoorde hij wel in de gevangenis? Moest hij geen therapie ondergaan? Moest hij niet tegen zichzelf in bescherming worden genomen? Verdiende hij niet een tweede kans? Die kans kwam! En zo kent dit boek zomaar de actuele thematiek van migratie, criminaliteit, psychische stoornissen en resocialisatie.
Gabri van Tussenbroek en Tanja Holzhey, De laatste overval. Het onwaarschijnlijke leven van Reimund Holzhey 1866-1952 (Amsterdam, 2021), € 22,50.
