Antonis Pittas wil met zijn kunst geschiedenis tot leven wekken
Kunstenaar Antonis Pittas is de nieuwe Honorary Fellow van de geesteswetenschappenfaculteit. In zijn recente werk speelt hij echter niet volgens de strikte academische regels: hij provoceert en verweeft heden en verleden met elkaar. ‘Ik heb mezelf toegestaan om dwars te zijn.’
Zoals een goed kunstenaar betaamt heeft Antonis Pittas zijn studio in het Oostelijk Havengebied rommelig en onoverzichtelijk ingericht. Alhoewel hij zich bij binnenkomst excuseert voor deze chaos, is uit zijn intonatie te begrijpen dat de wanorde vandaag meevalt. Gelukkig biedt hij steevast ruimte voor de eigen perspectieven van zijn publiek, zowel in zijn woordgebruik als in zijn kunsten. Geïnstalleerd met koffie en koekjes overzien we de objecten in zijn werkkamer.
Marmeren stenen
Uitgestald over de kamer staan marmeren stenen waar Latijnse of oudnederlandse woorden in gebeiteld zijn. Het zijn fragmenten van Amsterdamse monumenten, legt Pittas uit. Zelf beschouwt hij het liever als archaeological junk. ‘Het heeft niet veel betekenis meer, maar wel genoeg emotionele en praktische waarde om niet door de gemeente bij het grof vuil gezet te worden,’ zegt Pittas. De gemeente Amsterdam koos er voor om deze fragmenten van oude façades niet weg te gooien, maar door particulieren te laten hergebruiken.
Voor Refresh Amsterdam, een initiatief van het Amsterdam Museum, her-contextualiseert Pittas dientengevolge de marmeren fragmenten tot nieuwe kunstwerken. Hij wil hiermee een verbinding leggen tussen het verleden en het heden van de stad, om zo Amsterdam te ‘refreshen’, ofwel in Pittas’ woorden: ‘to contemporize the history’.
Enough
Zo plaatst hij binnenkort het woord ‘Enough’ op een 18-eeuws marmer fragment dat zichtbaar aan verwering onderhevig is geweest. Het woord refereert volgens Pittas aan de vele hedendaagse demonstraties, zoals die van de Black Lives Matter-beweging. Burgers gebruiken het woord volgens hem dikwijls als strijdkreet tijdens de betogingen. De letters van ‘Enough’ maakt hij door het gruis van het marmer te recyclen. Om symbolische redenen uiteraard: ‘gruis conserveert als het ware de vergane tijd en fungeert bovendien als een soort registratie van tijd,’ aldus Pittas.
(Lees verder onder de afbeelding)
Dat biedt voor menig toeschouwer al voldoende stof tot nadenken, maar Pittas gaat verder in zijn beeldspraak: het resoneren van het woord ‘enough’ in de publieke ruimte representeert voor hem eveneens de conservering van tijd. Een echo zorgt er immers voor dat een geluid voor een langere tijd blijft bestaan in de ruimte. Zodoende zag Pittas zijn kans schoon om een metafoor te creëren tussen het stof van het marmer en het woord ‘enough’ dat weergalmt in de ruimte. Beide bewaren en behouden ze de tijd.
Protest, cultuur en vandalisme
Voor de her-contextualisering van de fragmenten die minder aangetast ogen, heeft Pittas zich laten inspireren door protest, cultuur en vandalisme. In zijn geboorteplaats, Athene, raakte hij gefascineerd door de monumentale stenen die beklad waren met graffiti. Ondanks de vandalistische aard van deze bekladding, zit er volgens Pittas toch een zekere schoonheid in verborgen. ‘Het symboliseert op treffende wijze de eenvoud van het leven – omdat de vandalen niet de consequenties van hun daden overzien – en de samensmelting van verleden en heden in onze huidige tijd.’
Met grafiet zal hij de andere historische fragmenten in zijn bezit daarom ook ‘bekladden’ met teksten uit archiefmateriaal en statements uit het publieke domein, zoals speeches en krantenkoppen, om zo associaties te maken met vandalisme en maatschappelijke en politieke kwesties. Hij hoopt hierbij dat de negatieve connotatie rondom vandalisme en protest morele reacties zullen uitlokken bij het publiek – een ongemakkelijkheid die hij graag exploiteert in zijn werk. De bekladding van Pittas is er echter weer gemakkelijk van af te wassen. ‘Het gaat per slot van rekening alleen om de esthetiek van vandalisme,’ aldus Pittas.
Honorary fellow
Als Honorary Fellow van de geesteswetenschappenfaculteit zal Pittas zich eveneens bezig gaan houden met de versmelting van het verleden en het heden. Hij zal zijn visie geven op de plek waar hij ook zelf zal komen te werken: het universiteitskwartier. Zijn doel? ‘De universiteit te positioneren in het verleden en heden en met een nieuw narratief te komen.’ Daar zullen verschillende elementen in terugkomen: hedendaagse kwesties op sociaal en politiek gebied, archeologie en de buurt. Op basis van deze elementen zal hij ook het debat over dekolonisatie gaan voeren op de UvA. ‘Ik heb daar wel een emotionele band mee vanuit het oogpunt van gelijkheid, maar ik heb het idee dat ik het thema met een bepaalde afstand kan benaderen,’ aldus Pittas.
Hoewel de afdelingen van de Faculteit der Geesteswetenschappen zeer corresponderen met zijn interesses, strookt de universitaire wereld niet bepaald met zijn werk en leven, vertelt Pittas. ‘Ik speel niet volgens de academische regels. Sterker nog: ik heb mezelf toegestaan om dwars te zijn,’ zegt hij. ‘Maar het is voor mij belangrijk om me te begeven in deze academische arena en me te omringen met andere perspectieven van onderzoekers en studenten. Ik wil graag mijn manier van denken met hen delen en leren van hun zienswijzen.’
Het afgeronde werk van Antonis Pittas is tijdens Refresh Amsterdam, editie: ‘Sense of place’, van 11 december 2020 t/m 28 maart 2021 te zien in het Amsterdam Museum
