‘De status van de democratie in de VS is nog steeds zorgwekkend’

Foto: Raymond van Mil

George Blaustein

George Blaustein

Groeide op in Wisconsin en is nu universitair docent amerikanistiek aan de UvA

Hoe keek je naar de speech van Biden?
‘Met een gevoel van opluchting en een zeker pessimisme. Biden is een democraat die vertrouwen heeft in een samenwerking met good republicans. Dat is iets wat hij politiek gezien natuurlijk moet zeggen. Maar ik hoop dat daarachter een realistischer beeld van deze samenwerking schuilgaat. Zelf acht ik de kans van slagen groter als de Democraten om de Republikeinen heen zouden kunnen werken. Als in januari blijkt dat de Republikeinen hun meerderheid in de Senaat behouden, zal dat wel moeilijker worden.

Verder weten we nog niet hoe progressief Biden daadwerkelijk zal zijn. In juli presenteerde hij zijn klimaatplannen die ambitieuzer waren dan veel mensen verwachtten, maar het is verre van een Green New Deal en nog te gefocust op fossiele brandstof. Diversiteit staat hoog in het vaandel bij het aanstellen van ministers, maar ook een divers kabinet kan een neoliberale koers varen. Alleen de tijd zal ons leren wat dit kabinet klaar kan spelen. Ik ben pessimistisch, al is het hoopvol dat zaken als milieu en structureel racisme überhaupt al worden genoemd in een overwinningsspeech.’

Kan Biden de VS weer samenbrengen zoals hij belooft in zijn speech?
‘Er wordt gepraat over polarisatie alsof het de oorzaak is van allerlei problemen terwijl het een continu proces is met dieperliggende oorzaken dan die Biden of de Democratische Partij zomaar weg kan nemen. De Democraten kunnen niet een pre-Facebook tijdperk herstellen, ze kunnen niet alle lokale kranten ondersteunen of Fox News dwingen niet meer Fox News te zijn.’

Waar maak je je zorgen om?
‘Ik ben bang dat de conservatieve meerderheid in de Supreme Court in dit presidentschap van grote invloed zal zijn. Wat een oplossing zou kunnen zijn is court packing: het benoemen van extra rechters in het Hooggerechtshof. Dit is mogelijk omdat in de grondwet niet is vastgelegd uit hoeveel rechters de Supreme Court bestaat. Roosevelt probeerde zo’n court packing in de jaren dertig van de vorige eeuw, nadat het Hof een streep had gezet door delen van zijn New Deal. Sommigen zagen het als een kaping van de rechterlijke macht. Zijn poging mislukte, hoewel het Hof in 1937 wel van koers veranderde. Court packing is sindsdien een taboe gebleven. Nu is de situatie anders omdat de Republikeinen de Supreme Court op hun manier al hebben gepacked. Maar gezien Bidens achtergrond in de Amerikaanse senaatscommissie voor justitie, denk ik dat hij het gezag van het hof niet zomaar zal tarten.’

Waar hoop je op?
‘De beslissende stemmen voor de Democraten kwamen deze verkiezing van progressieve kiezers. Ik hoop dat de democratische leiders dit erkennen en zich zullen realiseren dat een progressieve beweging de toekomst is voor de partij.’

Brian Burgoon

Heeft in meerdere Amerikaanse steden gewoond, maar voelt zich vooral Bostonian (inwoner van Boston). Hij is nu hoogleraar politicologie aan de UvA

Hoe heb je de afgelopen verkiezingen beleefd?

‘In eerste instantie probeerde ik de verkiezingen niet zo op de voet te volgen. Ik wist immers dat het dagen zou duren voordat we de echte resultaten te weten zouden komen. Maar ik kon het niet laten om de verkiezingen in de gaten te houden. Trump had meer draagvlak dan ik had verwacht. Hij won Florida al heel vroeg, en ook Ohio en Texas gingen overduidelijk naar Trump. Die tendensen waren zeer problematisch. Na woensdagavond werd het langzamerhand duidelijk dat het waarschijnlijk toch goed zou komen voor de Democraten. Sindsdien ging het alsmaar iets beter.’

Wat is op dit moment de algehele teneur bij de democraten na hun overwinning?

‘De uiteindelijke resultaten zijn – ondanks de winst van Biden – ook vanuit een centrum-links perspectief teleurstellend te noemen. De status van de democratie in de VS is nog steeds zorgwekkend en het land blijft ontzettend gepolariseerd. Zelf houd ik daarom ook een heel dubbel gevoel over aan deze verkiezingen. Er zijn echt twee werelden in de VS, die elkaar lijken te haten. De Democraten zijn daarin minder rancuneus tegenover de Republikeinen dan andersom, maar ook zij zitten er toch behoorlijk cynisch en negatief in. Het belangrijkste is echter tweeledig: dat het Amerikaanse volk het Trumpisme expliciet weg heeft gestemd, en natuurlijk dat Trump nu het veld moet ruimen als president, wat impliciet betekent dat we de aankomende vier jaar betere presidentiële decreten mogen verwachten.’

Wat voor gevolgen heeft het dat Trump en de zijnen weigeren de uitslag te erkennen?

‘Trump bevestigt hier vooral mee dat hij lak heeft aan allerlei conventies en de democratische standaarden niet zo nauw neemt. Ik ben echter niet meer zo verbaasd over zijn houding. De afgelopen vier jaar heeft hij door anderen te demoniseren al laten zien dat hij een dergelijk type is. Het is gelukkig niet essentieel dat hij het resultaat bekrachtigt. Daarnaast heeft een krappe meerderheid van het Republikeinse establishment de verkiezingsuitslag wel erkend, stilzwijgend ofwel via een expliciete felicitatie. Voor sommige Republikeinen valt de uitslag juist ook heel erg mee: enerzijds kreeg Trump veel meer stemmen dan verwacht en anderzijds kunnen de Republikeinen naar verwachting een redelijk grote delegatie in de Senaat behouden. Bovendien hebben de Republikeinen ook in het Huis van Afgevaardigden vooruitgang geboekt. Al met al kunnen de Republikeinen dus nog genoeg invloed uitoefenen en zijn ze tegelijkertijd af van de volatiliteit, het narcisme en de scherpe randen van Trump. Voor de gemiddelde Republikein is die combinatie niet eens zo slecht.’

Is Joe Biden de geschikte man om eenheid te smeden in de VS?

‘Het is inderdaad belangrijk om enigszins toenadering te bewerkstelligen in het land. In dat opzicht ben ik zeker blij dat Joe Biden de president wordt en niet een linkser iemand, zoals Elisabeth Warren, met wie ik het over het algemeen meer eens ben. Elisabeth Warren zou veel meer moeite hebben gehad met het verzoenen van het land. Biden heeft decennia ervaring en een veel gematigdere reputatie. Hij zal proberen vanuit zijn eigen ervaringen en verdriet uit het verleden te regeren en steevast naar toenadering zoeken. Zonder draagvlak binnen zijn eigen partij heeft hij echter niets aan zijn gematigde agenda. Daarom zal hij zijn vicepresident Kamala Harris hard nodig hebben. Kamala Harris vertegenwoordigt immers binnen de Democratische Partij met haar Afro-Amerikaanse- en Indiase achtergrond de grote groep minderheden in de VS op een geloofwaardigere wijze dan Biden.’