Geschiedenisleraren in spe: ‘Aanslag heeft me niet doen twijfelen’

Lynn Ruiter (21)

Heeft de aanslag op Samuel Paty je doen twijfelen aan het vak?

‘Nee, zeker niet, maar ik moet wel zeggen dat ik erg geschrokken was van het nieuws. Het was voor mij lastig om te bevatten dat een persoon iemand anders op zo’n wrede manier om kon brengen. Toch heeft het me niet doen twijfelen aan het vak geschiedenis. Het blijft voor mij een ontzettend leuk en interessant vak, waar ik anderen kennis mee wil laten maken.’

Op school leren scholieren historische afbeeldingen duiden. Horen spotprenten daar ook bij?

‘Voor mij zeker wel. Met name uit de twintigste eeuw heb je veel spotprenten die leuk zijn om te gebruiken in de lessen. Spotprenten kunnen op een speelse wijze iemands mening laten zien en het is aan jou als kijker om deze mening uit de spotprent te halen. De lesmethode van mijn stageschool gebruikt ook spotprenten.’

Stuur je een leerling de klas uit wanneer hij of zij kwetsende uitspraken doet?

‘Dit is gelukkig nog nooit voorgekomen, maar ik weet niet of ik deze leerling de klas uit zou sturen. Ik denk dat ik vooral het gesprek aan zou gaan om te kijken waarom de leerling tot een kwetsende uitspraak gekomen is.’

Is het een goed idee dat ouders zich bemoeien met jouw les?

‘Ik denk dat ouders zich niet hoeven te bemoeien met de inhoud van mijn lessen. Het kan natuurlijk wel voorkomen dat een leerling eventueel aanstoot heeft ondervonden aan iets dat ik behandeld heb in de les, en dat een ouder me dan aanspreekt. Maar dan komt het vanuit de leerling zelf en niet vanuit de ouders.’

Welke feitjes zullen tot ver na de diploma-uitreiking blijven spoken in de hoofden van jouw leerlingen?

‘Lastig, zo lang sta ik nog niet voor de klas. Ik hoop dat de leerlingen zich het verhaal van het Museum Romagne '14-'18 in de buurt van Verdun in Noord-Frankrijk nog kunnen herinneren. Na het bekijken van een aflevering van Andere Tijden over de Slag om Verdun, heb ik hier wat extra aandacht aan besteed met eigen foto’s.’

Julian Tiggeloven (22)

Ben je na de aanslag op Samuel Paty aangeraden om een ander vak te kiezen?

‘Maandag is er een herdenkingsmoment geweest op mijn stageschool. Als geschiedenisdocent gaat het je zeker aan het hart, maar ik merk dat de aanslag meer wordt beschouwd als een algemene kwestie over de vrijheid van meningsuiting. En ook eerder als een specifiek Franse aangelegenheid. Zelf vind ik het een grijze situatie. Enerzijds kan het belang van vrijheid van meningsuiting niet onderschat worden, anderzijds wordt de zaak in de nasleep erg opgeblazen en leidt het tot anti-islamsentimenten. Je ziet dan dat die gevoelens hun weerslag hebben op bepaalde leerlingen.’

Zou jij spotprenten laten zien bij een les over vrijheid van meningsuiting?

‘Ik denk het niet. Iedereen heeft het recht om te zeggen wat hij wil. Spotprenten, en zeker die van Charlie Hebdo, kunnen echter erg provocerend en kwetsend aanvoelen. Dat draagt niet bij aan een fijne sfeer in de les, en dat weegt zwaarder voor mij.’

Hoort lesstof nooit kwetsend te zijn voor leerlingen?

‘Bij bepaalde omstandigheden denk ik dat het relatief is, bijvoorbeeld bij religieuze zaken. Tegenwoordig zijn we gewend aan een steeds grotere groep islamitische Nederlanders. Voor die leerlingen maakt kwetsend materiaal een school geen fijnere omgeving. Ik denk dat je de afweging moet maken of de gekozen lesstof echt bijdraagt aan het duiden van de geschiedenis of dat het vooral kwetst.’

Mogen ouders kinderen thuis laten als een bepaald onderwerp wordt besproken?

‘Ja, ik vind dat ouders die vrijheid hebben, bijvoorbeeld wanneer de evolutietheorie wordt besproken. Er zijn ouders die het daar principieel mee oneens zijn. Aan het einde van de dag vind ik niet dat je bepaalde opvattingen moet opdringen. Geforceerd kennis willen overbrengen kan resulteren in tegengestelde effecten.’

Bij welk onderwerp loop jij dolenthousiast de klas binnen?

‘Bij een van mijn havo-klassen ben ik net klaar met de Nederlandse Opstand. Nu staat de Gouden Eeuw voor de deur. Dat vind ik een interessante periode en het is een erg actueel onderwerp, veel Nederlanders hebben er een mening over. Ik wil leerlingen begeleiden door deze historische periode en laten zien hoe het voor verschillende mensen was om te leven in die tijd.’

Myrthe Kuiper (20)

Wat was je eerste reactie na de aanslag op Samuel Paty?

‘Ik las het bericht volgens mij in een nieuwsapp en ik schrok allereerst van het nieuws dat er een aanslag was gepleegd. Hierna las ik dat het om een geschiedenisdocent ging en ben ik verder gaan lezen wat er gebeurd was, om te ontdekken wat en of er iets hieraan vooraf was gegaan. Ik vond het vooral heel heftig dat er een docent vermoord is, hierdoor werd de mogelijke impact van onderwijs heel duidelijk.’

Europa kent een traditie van (religieuze) spotprenten. Moeten leerlingen in Nederland daarmee geconfronteerd worden?

‘Spotprenten zijn een belangrijk onderdeel van de Europese geschiedenis dus ik vind dat deze zeker aandacht moeten krijgen in het geschiedenisonderwijs. In mijn eigen lessen heb ik ook spotprenten gebruikt tijdens het behandelen van de Nederlandse Opstand tegen Spanje. Ik heb toen de leerlingen laten onderbouwen hoe zij in de prent konden zien wat de mening van de tekenaar was, en hen kritisch laten kijken naar de prenten. Het bleek dat deze prenten erg gevoelig waren voor interpretatie waardoor er een leuke discussie ontstond tussen leerlingen over wat de prent nu eigenlijk betekent.’

‘Met betrekking tot religieuze spotprenten, zoals de prenten gebruikt door Paty, vind ik wel dat hier voorzichtig mee omgegaan moet worden. Je kan je afvragen of het verstandig is zo’n prent te laten zien als dit kwetsend over kan komen op leerlingen. Ik denk dat je als geschiedenisdocent veel vrijheid hebt om bronnen te gebruiken in de lessen, maar dat sommige bronnen gewoon niet geschikt zijn om in een klas te laten zien.’

Wordt jouw klaslokaal een safe space?

‘Ik hoop dat mijn leerlingen zich veilig genoeg voelen om hun mening en ervaringen te delen. Voorafgaand aan het bespreken van het hoofdstuk over de Gouden Eeuw ben ik in discussie gegaan over deze term en heb ik de leerlingen laten noteren wat zij nu eigenlijk van deze term vinden, als een soort startvisie. Bij een van mijn klassen ontstond een discussie over deze naam en de betekenis hiervan vandaag de dag, hierbij kwamen verschillende meningen naar voren. Ik hoop dat ik als docent mijn leerlingen kan stimuleren om verschillende kanten van een geschiedenis te bestuderen voordat zij hun mening vormen.’

Is het een obstakel als kinderen thuis een boodschap meekrijgen die haaks staat op de lesstof?

‘Ik denk dat dit geen obstakel hoeft te vormen. In het Nederlandse onderwijs hebben wij te maken met leerlingen van veel verschillende achtergronden op het gebied van religie en nationaliteit, en dit biedt juist ook mogelijkheden tot discussies en het bestuderen van een andere visie op de lesstof. Wat leerlingen leren op school wordt hier ook getoetst, maar dat hoeft voor leerlingen niet meteen dé waarheid te zijn.’

Wat hoop je dat leerlingen voor altijd zal bijblijven van jouw geschiedenislessen?

‘Ik hoop dat zij leren om met een kritische blik naar de wereld te kijken en zich meer zullen verdiepen in de manier waarop de wereld zoals wij die vandaag kennen is gevormd.’