UvA’s ethische commissie heeft geen voorzitter en komt al anderhalf jaar niet meer bijeen
Het samenwerkingsverband dat UvA en VU zijn aangegaan met de Chinese telecomgigant Huawei leidde tot rumoer onder studenten en medewerkers, onder meer vanwege vermeende schendingen van de mensenrechten door Huawei. Waar was de Algemene Instellingsgebonden Ethische Commissie van de UvA? ‘De commissie komt al bijna twee jaar niet meer bij elkaar, er is geen agenda en geen voorzitter.’
‘Een brede academische discussie over de strategische samenwerking met Huawei is nu niet gevoerd. Daardoor missen we de nuance. Ook de mening van de Algemene Instellingsgebonden Ethische Commissie is niet gevraagd. Dit had een mooie aanleiding kunnen zijn om de slapende commissie weer te activeren.’
Dat vindt Otto van Tubergen, namens de centrale ondernemingsraad (COR) al enige jaren lid van de Algemene Instellingsgebonden Ethische Commissie (AIEC). ‘Het is niet gebeurd. De commissie komt al bijna twee jaar niet meer bij elkaar, er is geen agenda en geen voorzitter.’
Idioot
Veel studenten en medewerkers voelden zich vorige maand overvallen door het nieuws dat UvA en VU gaan samenwerken op het gebied van de kunstmatige intelligentie met de Chinese telecomgigant Huawei. Er was geen overleg over geweest met de medezeggenschap, die de samenwerking moest vernemen uit een serie artikelen in het FD. Een strategisch partnerschap waar de medezeggenschap niets van weet en waarover dus een gebrek aan informatie bestaat? ‘Idioot,’ zegt Iris Breetvelt, sinds afgelopen zomer met pensioen, maar tot die tijd lid van de ethische commissie.
Wat doet die AIEC precies? Als de commissie niet slaapt doet ze eigenlijk precies wat de commissie zo geschikt had gemaakt om een oordeel te vellen over een strategische samenwerking als die met Huawei. De UvA-site meldt dat die commissie het College van Bestuur adviseert ‘over richtlijnen met betrekking tot de ethische aspecten verbonden aan de werkzaamheden van de instelling’. Ook vermeldt de site dat de commissie vijfmaal per jaar vergadert. ‘Om de discussie over ethische kwesties te bevorderen is een vast item op de agenda de bespreking van een casus die door een van de commissieleden wordt ingeleid.’ Wellicht was de casus-Huawei interessant geweest.
Voorzitter
Anders dan ethische kwesties over wetenschappelijke integriteitDaarvoor bestaat een andere ethische commissie, die oordeelt over bijvoorbeeld het ethisch omgaan met proefpersonen in experimenten., kan de AIEC zich dus buigen over ethische kwesties die de hele instelling aangaan. Het is een commissie zoals bedoeld in artikel 1.7. van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek. De commissie bestaat uit één lid per faculteit, één lid namens de centrale ondernemingsraad en twee leden namens de centrale studentenraad (CSR). De COR, de CSR en het College van Bestuur dragen gezamenlijk een voorzitter voor, alleen die is er al drie jaar niet meer, vertelt Adrienne de Moor-van Vugt, hoogleraar staats- en bestuursrecht. Ze staat nog op de ledenlijst van de commissie, maar is er twee jaar geleden al uitgestapt vanwege werkzaamheden buiten de UvA.
In de twee jaar dat ze er in zat liep het allemaal ‘niet erg vlot’. Bovendien hield in die tijd voorzitter Hanneke de Haes ermee op. ‘Ik heb nog even gekeken in mijn mailarchief en daarin zit als laatste een mail dat de AIEC nog steeds op zoek is naar een voorzitter, sinds De Haes eind 2017 stopte.’ De Moor-van Vugt laat overigens weten dat het de bedoeling van de commissie is om ‘gevraagd of ongevraagd’ bestuur en decanen van de UvA te adviseren over ethische kwesties.
‘Het gaat daarbij vooral om op te stellen of aan te passen algemene richtlijnen, niet om onderzoek naar concrete gevallen,’ zegt ze. Zo bezien zou de commissie formeel dus niet kunnen adviseren over de casus-Huawei, wat overigens onverlet laat dat de commissie dit natuurlijk toch zou kunnen overwegen, als ze niet slaapt, zoals commissielid Van Tubergen zegt.
Papieren commissie
Wat vinden student-leden van de AIEC? We steken ons licht op bij commissielid Malou Sprinkhuizen. ‘Ik weet dat ik er als afgevaardigde van de CSR twee jaar geleden in zat, maar nu geloof ik niet meer. Begin februari 2019 ben ik nog eens op een vergadering geweest, maar het bleef onduidelijk wat de commissie doet en wat haar rol is. Het bleef allemaal erg vaag en er ontbrak een kader. Een voorzitter was er niet, die was gestopt.’
Nina Hol, sinds afgelopen zomer voorzitter van de CSR, moest als nieuwe CSR-voorzitter de lopende dossiers verdelen over de nieuwe CSR-leden, maar nieuwe studentleden voor de AIEC zijn nog niet aangewezen. ‘Ik weet dat de AIEC bestaat, maar het is volgens mij een commissie die alleen op papier bestaat. Als die commissie werkelijk had gefunctioneerd, had die commissie misschien ook iets kunnen vinden van de samenwerking met Huawei. Voor mijn part was er een positief advies afgegeven, maar dan was er in elk geval debat over geweest. Alleen daarom al zou het goed zijn als die commissie weer functioneert.’
Secretaris
We sturen een mail naar secretaris Niek van Brunsveld van de AIEC om de laatste stand van zaken te peilen over het functioneren van de commissie. Hij antwoordt: ‘In tegenstelling tot wat er op de website staat ben ik geen secretaris meer. Die functie is overgenomen door Matthias Bakker. We komen later even op je vraag terug.’
De samenwerkingskwestie met Huawei staat vandaag (9 oktober) op de agenda van de overlegvergadering van de CSR met het UvA-bestuur. Ook de COR heeft het onderwerp geagendeerd.
