UvA kiest ondanks privacybezwaren definitief voor online surveillance
De UvA gaat bij de komende twee tentamenweken in mei en in juni gebruik maken van surveillancesoftware bij online tentamens, het zogenoemde proctoring. Dat heeft het universiteitsbestuur besloten. De studentenraad was en blijft echter tegen, en er zijn vraagtekens over de juridische houdbaarheid.
Bij proctoring kijkt en luistert een programma via je webcam en microfoon mee terwijl je het tentamen maakt. Ook registreert het je toetsaanslagen. Dat doet het om fraude te voorkomen. Proctorio, het programma dat de UvA gebruikt, kan bijvoorbeeld rondslingerende boeken zien, of horen als er mensen praten in de kamer waar het tentamen wordt gemaakt. Docenten of leden van de examencomissie worden daar dan op gewezen, waarna ze de opname kunnen bekijken en constateren of er wordt gefraudeerd of niet.
Bezwaren
Er zijn veel privacybezwaren tegen proctoring. ‘Het systeem noteert niet alleen de kennis die je hebt van een vak, maar slaat ook allerlei andere zaken op, zoals je huis,’ zei studentenraadsvoorzitter Pjotr van der Jagt twee weken geleden. ‘Dat is jouw plek, jouw omgeving, jouw safe space. De universiteit heeft daar niet zoveel te zoeken.’
Ook aan andere universiteiten worden bezwaren geuit. In Tilburg startte een student een petitie tegen proctoring die al bijna vijfduizend keer werd ondertekend. De Leidse rechtenhoogleraar Egbert Koops schrijft in universiteitsblad Mare ook dat de zorgen over privacy ‘terecht’ zijn. Bovendien, vervolgt hij, hebben wij ‘geen enkel afdoend middel om vast te stellen of de persoon achter de laptop ook daadwerkelijk de student is die daar en dan in heroïsche eenzame strijd het tentamen moet afleggen’. Misschien maakt wel iemand anders het tentamen, schrijft hij.
Maatregelen
Geert ten Dam, bestuursvoorzitter van de UvA, zei eerder over proctoring dat ‘als er een goed alternatief was, we het denk ik al hadden gevonden’. ‘De online tentaminering moet op zo’n manier worden ingericht dat data niet worden opgeslagen,’ zei ze. De UvA heeft daarom weldegelijk een aantal maatregelen genomen. Zo mogen enkel speciaal aangewezen personen binnen de UvA de beelden bekijken, kan het bedrijf Proctorio door encryptie niet bij de beelden, worden de beelden op servers in de Europese Unie opgeslagenDat is van belang omdat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) dan van toepassing is. Wanneer de beelden op servers in de VS zouden worden opgeslagen, zou handhaving van de AVG ingewikkelder zijn. en worden de beelden na dertig dagen verwijderd.
Geen alternatieven
Toch blijven er juridische vraagtekens bestaan bij de manier waarop de UvA proctoring gebruikt. Zo stelt de UvA dat ze geen toestemming hoeft te vragen omdat ze een zogenoemd ‘gerechtvaardigd belang bij dataverwerking heeft’. Volgens een woordvoerder is door de coronacrisis ‘een uitzonderlijke situatie’ ontstaan ‘waarin online proctoring kan worden ingezet bij gebrek aan alternatieve toetsvormen, om studievertraging te voorkomen’. ‘De afspraken zijn in lijn met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de Functionaris Gegevensbescherming [van de UvA, red.] heeft, dit alles afwegend, positief geadviseerd.’
Bovendien is een ‘beroep op privacy’ volgens de UvA als enkel feit ‘onvoldoende om in aanmerking te komen voor een uitzondering. De examencommissie van je opleiding beoordeelt of er reden is om tot alternatieve toetsing over te gaan.’ Gevraagd naar gevallen waarin naar een oplossing zonder proctoring zal worden gezocht, noemt een woordvoerder studenten die wegens ‘medische omstandigheden of een functiebeperking niet in staat zijn om via online proctoring een tentamen te doen’. ‘In zo een geval kan er door de examencommissie voor een maatwerkoplossing gekozen worden.’
.jpg)
Moeilijk te beargumenteren
Sarah Eskens, als promovendus verbonden aan het Instituut voor Informatierecht van de UvA, is kritisch over de juridische onderbouwing van het besluit. Ze vindt ‘het moeilijk te beargumenteren’ dat de UvA een gerechtvaardigd belang heeft. In dat geval zou het toetsen op deze manier ‘noodzakelijk’ moeten zijn. Ze vraagt zich af of er ‘echt geen alternatieven’ zijn, zoals openboektentamens of andere manieren van toetsen. Bovendien moeten de belangen of de grondrechten van de student niet zwaarder wegen dan de belangen van de UvA, zegt ze. ‘De UvA heeft dat in haar document nauwelijks gemotiveerd.’
Daarnaast is het volgens Eskens niet mogelijk om bezwaren categorisch af te wijzen, zoals de UvA doet bij een beroep op privacy als enkel feit. ‘Als iemand bezwaar maakt moet je als verantwoordelijke opnieuw een belangenafweging maken, waarbij je kijkt naar de persoonlijke omstandigheden.’
Geen goed plan
De Centrale Studentenraad van de UvA vindt proctoring ook ‘geen goed plan,’ zo zegt voorzitter Pjotr van der Jagt. Vorige week schreef de CSR een brief aan het UvA-bestuur waarin ze proctoring afraadde. In die brief schrijft de raad dat hij proctoring een te grote inbreuk op het privéleven van studenten vindt en dat de UvA een alternatief moet bieden. Daarnaast schrijft de raad dat studenten met een goede laptop door proctoring een voordeel krijgen.
Ondanks het negatieve advies verwachtte Van der Jagt al dat het bestuur toch zou besluiten om proctoring te gaan gebruiken. ‘Er is weinig wat we konden zeggen om dit te voorkomen,’ zegt hij. ‘Ik heb wel het idee dat het bestuur liever ook een andere beslissing had genomen.’ Wel is hij blij dat het UvA-bestuur in ieder geval aan een ander bezwaar, namelijk verschillende regelgeving per faculteit, tegemoet is gekomen. Dat is nu rechtgetrokken. ‘Ik heb niet het idee dat het bestuur zich niets van de brief wilde aantrekken.’ De studentenraad bezint zich desalniettemin op eventuele vervolgstappen tegen het besluit, zegt Van der Jagt.
Een petitie tegen het besluit om proctoring te gebruiken aan de UvA werd in de eerste 24 uur al meer dan 1.500 keer ondertekend.
