UvA-econoom Arnoud Boot: ‘Economisch kunnen we deze crisis aan’
Sinds afgelopen zondag lijkt de crisis compleet en de economische ontwrichting een feit. Wat is de impact van het coronavirus op de economie en het maatschappelijk verkeer? ‘De bankencrisis had geen voorspelbaar eindpunt, deze crisis wel,’ zegt Arnoud Boot, hoogleraar financiële markten. Zes vragen over de corona-crisis en haar impact op de economie.
Is deze crisis vergelijkbaar met de banken- en eurocrisis van tien jaar geleden?
‘Nee, zeker niet. Misschien wel in de zin dat zij ons dagelijks leven verstoort. De crisis doemde opeens op en niemand had gedacht ooit nog eens zoiets mee te zullen maken. Maar het probleem zelf en de onzekerheden die de crisis met zich meebrengt zijn volslagen anders. Deze crisis is een tijdelijk fenomeen, acuut maar overzichtelijk. Het is een kwestie van maanden, met misschien wat naweeën, maar met goed beleid te overzien. Dat is iets heel anders dan de bankencrisis. Die had geen voorspelbaar eindpunt. Daar was geen enkele inschatting over te maken. Niemand wist hoe het daar mee zou aflopen. Dat weten we nu wel: dit virus zal over een maand of zeven overgetrokken zijn en dan zal het herstel inzetten.’
Moeten we niet af van de globalisering? Virussen reizen gewoon mee met vliegtuigen.
‘Dat is natuurlijk een probleem, maar om te zeggen dat we de globalisering dan maar moeten afschaffen, dat gaat mij veel te ver. Landen moeten zich kunnen ontwikkelen en internationale handel hoort daar bij. Wat gaan we dan zeggen? “We importeren niet meer uit China, maar wel uit Frankrijk.” Dat kan echt niet. Als je wil dat er minder wordt gevlogen moet je dat doen door een gedragsverandering te bewerkstelligen. Dat doe je niet door handelsbelemmeringen op te leggen aan bedrijven, maar door het beprijzen van vliegtickets: de werkelijke kosten van een ticket doorberekenen aan de reiziger. Dan wordt er vanzelf minder gevlogen.’
Doorkruist deze crisis in financiële zin niet de energietransitie? Is daar nog geld voor?
‘Om te beginnen is een aantal kortlopende problemen binnenkort zomaar opgelost. Ik noem de stikstofproblematiek. Alles staat de komende weken stil. Dat zullen we merken in de uitstoot. Wel zullen grote duurzaamheidsprojecten enige vertraging oplopen, maar ook geen jaren. Laten we zeggen een maand of zeven, acht, totdat deze crisis achter de rug is. De urgentie van de investeringsagenda zal dadelijk een belangrijke motor worden van het herstel.’
De economie staat er rooskleurig voor, zegt het kabinet.
‘Inderdaad. Wij hebben een ongelooflijk goede uitgangspositie om deze crisis te lijf te gaan. De staatsschuld is nu 42 procent van het Bruto Nationaal Product (BNP). Dat is relatief laag. Laten we zeggen dat de regering honderd miljard in de economie pompt. Dan wordt de staatsschuld 55 procent. Daarmee zijn we nog steeds het beste jongetje van de klas. De bankencrisis en de daaropvolgende euro-crisis waren heel diffuus.’
Is dit iets waar verzekeringsmaatschappijen voor opdraaien?
‘Nee. Zij hebben daarvoor eenvoudigweg niet het geld in kas. We hebben hier te maken met een pandemie, iets wat we in de economie een exogene klap noemen. Dat is dus een klap die overal gelijktijdig optreedt, daar is eigenlijk geen verzekering voor. Vergelijk het met een oorlog, die is ook onverzekerbaar. Iets anders is bedrijven die zich verzekerd hebben tegen plotselinge, onverwachte werkloosheid, maar die verzekering is vaak zo duur dat niemand die neemt.’
Dus de regering draait er voor op?
‘Absoluut. Laten we zeggen de Rijksoverheid, lagere overheden, de semioverheid en banken.’
Wat gebeurt er als de maatregelen na 6 april worden voortgezet. Kunnen we dat aan?
‘Ik denk dat we dat als land economisch wel aan kunnen, maar waar het om gaat is het draagvlak onder de bevolking. De overheid wil ook niet dat er een volksopstand uitbreekt, dat zal men dus zeker willen voorkomen. Dat is ook de reden waarom de regering afgelopen weekend zo snel van spoor is gewisseld: grote groepen ouders hielden hun kinderen thuis en wilden dat de scholen zouden sluiten, dus gebeurde dat. De maatregelen kunnen niet heel veel zwaarder worden dan ze nu zijn, behalve dat je misschien alleen nog voor boodschappen naar buiten zou mogen als de zaak na 6 april niet is verbeterd. Ik denk eerlijk gezegd dat na die datum bepaalde dingen weer mogelijk zullen zijn. Noem het een langzame uitfasering van de beperkingen.’
