Hololens van UvA-archeologen brengt vondsten tot leven
Met een speciale augmented reality-bril archeologische voorwerpen uit een vitrine ‘tillen’, zodat ze van binnen, van buiten, van boven en van onder kunnen worden bestudeerd. De opleiding archeologie experimenteert met deze nieuwste technologische vinding.
‘Dit is een hololens,’ vertelt promovendus Jitte Waagen, terwijl medepromovendus Tijm Lanjouw, een soort hi-tech lasbril op zijn hoofd zet. In de hololens zit een 3D-chip die de geavanceerde archeologische toepassingen mogelijk maakt, legt hij uit. Digitaal archeologen Waagen en Lanjouw en Allard Pierson-conservator Laurien de Gelder hebben de afgelopen tijd verschillende archeologische objecten van het Allard Pierson zo vastgelegd dat ze vanaf alle kanten bestudeerd kunnen worden.
In deze nieuwe vorm van blended learning zijn onderwijs en techniek zodanig gecombineerd dat studenten én onderzoekers veel beter inzicht krijgen in het object, de context waarin het is gemaakt en het materiaal waarvan het is gemaakt. De studenten komen ook door de techniek dichter bij het museumobject.
(Lees verder onder de video)
Virtuele cursor
Het experiment met de hololens is een samenwerking tussen Acasa (de gezamenlijke archeologie-opleidingen van UvA en VU), het 4D Research Lab en het Allard Pierson en is inmiddels met succes getest bij het mastervak Ceramics in Archaeology. Waagen: ‘Als je de hololens op je hoofd zet en je kijkt naar het object krijg je een lichtgevend “stipje” in beeld, dat werkt als een soort cursor.’ Vervolgens licht je je arm op en knipt met je vingers in een door de bril zichtbaar schermpje, waarbij je vinger als het ware dienst doet als muis. ‘Daarna kun je een digitale versie van het object uit de vitrine tillen en het object van alle kanten bekijken. Van binnen, van buiten, van boven en van onder.’
Pottenbakken
Vooralsnog wordt de hololens getest met drie antieke objecten uit het Allard Pierson: een Etruskische urn, een aardewerken Myceense basin en een aardewerken opbergdoos voor juwelen, een zogenoemde pixis. Wie een van de objecten van binnen en buiten – en met uitleg erbij – heeft bekeken kan nog een stap verder en in het virtueel lab een bezoek brengen aan een experimenteel archeoloog die het uitgelichte object als een pottenbakker zichtbaar namaakt. Lanjouw: ‘Op die manier krijg je zicht op de vervaardigingstechniek van bijvoorbeeld de juwelendoos. Door te begrijpen hoe zo’n doos is gemaakt kun je hem ook plaatsen in een grotere archeologische en sociale context.’
Smartphone
Hololens-learning is vrij kostbaar. ‘Daarom zijn we ook bezig met het ontwikkelen van een app, waarbij op je smartphone het uitgetilde en bewegende object wordt getoond met daarbij een video van de docent die een uitleg geeft,’ zegt Waagen. ‘Het werkt wel, maar het heeft niet het wow-effect dat de hololens heeft.’
Digitale scherven
De pilot staat nog in de kinderschoenen, maar de nieuwe techniek is veelbelovend omdat het onderwijs- en onderzoekmogelijkheden biedt die eerder niet op deze manier mogelijk waren. Waagen: ‘We zijn nog niet zo ver, maar we kunnen nog veel meer leuke dingen doen met deze techniek. Bijvoorbeeld door studenten de digitale versie van een Etruskische vaas op de grond in scherven te laten vallen of tegen een muur te laten gooien. Je kunt dan goed de relatie laten zien tussen wat er oorspronkelijk was en wat we als archeologen meestal vinden. Zo kan je laten zien hoe productietechnieken van aardewerk leidt tot bepaalde kenmerken, die je vervolgens weer (deels) in de scherven kan terugherkennen. Zo kun je een scherf terugredeneren naar de vaas.’
