UvA-natuurkundige baalt dat Proefkonijnen niet meer wordt uitgezonden
Deze weken zou deeltjesfysicus Rasa Muller van Nikhef te zien zijn in het populairwetenschappelijk tv-programma Proefkonijnen van BNNVARA, maar dit weekend kwam naar buiten dat presentator Kaj van der Ree beschuldigd wordt van wangedrag en dat NPO stopt met de uitzendingen. Folia sprak Muller over haar ervaringen in de televisiestudio en hoe het is om als wetenschapper aan zo’n programma mee te werken.
Wat dacht je toen je dit weekend hoorde dat BNNVARA het programma niet meer gaat uitzenden?
‘Neeee, natuurlijk. Maar ik voelde de bui wel een beetje hangen. Ik was op de hoogte van wat er speelde en ik zei vrijdag nog tegen een vriendin dat het me niet zou verbazen als de stekker eruit zou worden getrokken. Dat was zaterdag het geval. Het is een begrijpelijke beslissing, alleen wel superzonde want we hebben nog veel goed materiaal liggen. Drie afleveringen zijn helemaal klaar voor uitzending. De andere vier afleveringen zouden we deze week opnemen. Alle items hiervoor waren al af. Het is ontzettend balen. En nog meer voor presentator Jurre Geluk, de eindredacteur en alle anderen die hier al maanden aan werkten. Zelf was ik er alleen de laatste maand bij.’
Heeft dit verder nog consequenties voor jou?
‘Ik heb geen idee wat er nu verder gaat gebeuren, maar ik deed dit niet voor een televisiecarrière. Het was echt voor de lol en natuurlijk om wetenschap leuk en toegankelijk te maken. Gelukkig is één aflevering nog smetteloos op televisie geweest. Mensen hebben me nog wel kunnen zien. Ik kreeg al een appje dat mijn oude oppaskindje mijn proefje thuis nadeed. Dat is wat je wil! Ik heb veel lieve reacties gehad. Ook op Twitter, onder andere van Diederik Jekel. Bij BNNVARA kennen mensen me nu, dus wie weet wat hier nog uit volgt.’
Hoe kwam je eigenlijk in de televisiestudio terecht?
‘In maart had ik getweet over wiskundige Karen Uhlenbeck en de AbelPrize die ze had gewonnen. Dat werd opgepikt door de redactie van De Wereld Draait Door en een redacteur vroeg me toen voor de uitzending over Uhlenbeck. Dat was mijn eerste tv-ervaring. De redactie van Proefkonijnen zag me in die aflevering en vroeg me voor het panel van het tv-programma. Mijn moeder is groot fan van Proefkonijnen. Ik heb zelf geen tv, dus ik keek het niet. Maar ik vind het heel belangrijk om wetenschap uit te dragen en begrijpelijk te maken voor een breed publiek, dus ik wilde graag meedoen.’
Meewerken aan een tv-programma is wel iets anders dan onderzoek naar deeltjes. Was dit moeilijk om te doen?
‘Ik heb een hele brede studie gedaan, de studie bèta-gamma. Uiteindelijk ging ik richting de natuurkunde waar ik heb geleerd om me helemaal tot in detail ergens in te verdiepen. Ik las me voor dit programma steeds goed in, zodat ik veel over de besproken onderwerpen kon vertellen. Het is wel lastig om als wetenschapper korte globale antwoorden te geven
Je wil geen foute dingen zeggen en je wilt de nuance erin houden. Eigenlijk wil je zeggen: “Bij die en die omstandigheden is het zo, bij andere weer anders,” maar je moet makkelijke en heldere taal gebruiken. Je moet aanvoelen welke woorden mensen begrijpen. Soms is het woord “volume” al te moeilijk, de presentatoren en veel kijkers hebben bijvoorbeeld geen wetenschapsachtergrond. Dan kun je beter het woord “ruimte” gebruiken. Daar hebben mensen een beter idee bij.’
Hoe was het verder achter de schermen?
‘De sfeer was heel goed. Jan [van Hooff, het andere jurylid, red.] en ik vullen elkaar goed aan. Verder is iedereen erg supportive op de set. We hadden veel lol met elkaar; ik heb superhard gelachen. Het programma bestaat uit zulke leuke items. Soms gingen er ook weleens dingen fout, maar dat is ook de charme van de show.’
Welke dingen gingen dan fout?
‘Van versprekingen en onhandigheden, tot verkeerde uitkomsten van een proef. In elke uitzending werd er live een test gedaan waar we aan het begin en het eind van de uitzending naar keken. Jan en ik deden vooraf soms een voorspelling van de uitkomst. Bij één proefje hadden we een voorspelling die echt wel de uitkomst moest zijn, maar het resultaat was precies andersom. Dat kan echt niet, het is niet te verklaren. Maar ook dat is wetenschap. Experimenten moet je vaak 100.000 keer uitproberen en dan zie je steeds bijna dezelfde uitkomst. In enkele gevallen kan het net helemaal anders uitpakken.’
