Het idee was een constructief en wetenschappelijk symposium over politieke diversiteit op de universiteit. De praktijk bleek iets weerbarstiger te zijn, maandag in de Waalse kerk. ‘Ik ben door medestudenten uitgemaakt voor agressieve nazi-dochter.’
Armen Hakhverdian kondigde het maandag zelf aan bij de introductie van het symposium van studievereniging Machiavelli: ik ben een bevooroordeelde gespreksleider (a biased moderator - de voertaal was Engels). Het onderwerp? Politieke diversiteit in het onderwijs. Machiavelli wilde ‘het verhitte maatschappelijke debat hierover op een wetenschappelijk en constructieve manier voeren’.
Erosie van democratie en academische diversiteit
Hakhverdian, zelf UvA-politicoloog en onder meer maker van de podcast Stuk Rood Vlees, had het bij zijn introductie over de ‘erosie van de democratie en de academische diversiteit die gevaar liep.’ Na een relatief veilig internationaal voorbeeld over de universiteit van Boedapest (die vanwege druk van de regering in Hongarije genoodzaakt was om naar Wenen te verhuizen) richtte hij zich tot een van de sprekers op het symposium; Paul Cliteur, senator van Forum voor Democratie (FvD) en hoogleraar op de universiteit Leiden.
‘Een politicus van Forum voor Democratie zoals hij, die wijst op het gevaar dat de oorspronkelijke bevolking van Nederland wordt ingewisseld voor mensen zoals ik [Hakhverdian is geboren in Iran, red.]. En toch discussiëren we vandaag met hem, en sta ik samen met hem op het affiche voor deze bijeenkomst.’
Die opmerking bleek een terloops geplaatste tijdbom onder het symposium te zijn, die pas op het einde van de middag tot een korte, felle ontploffing leidde. Yernaz Ramautarsing, voormalig UvA-student en FvD-kandidaat en nooit verlegen om een scherpe rechtse mening, viel Hakhverdian aan vanwege zijn opmerking over Cliteur. ‘Je zou zoiets nooit hebben gezegd over Zihni Özdil. Je bent inderdaad bevooroordeeld.’
Cliteur voegde daar direct aan toe dat hij hoopte dat de politicoloog zo niet met zijn studenten omging. ‘Jij bent geen student maar politicus,’ beet Hakhverdian Cliteur toe. ‘En jij bent moderator,’ antwoordde de Leidse hoogleraar rechten.
Vijandige sfeer
Niet lang daarna voelde een studente zich vrij om publiekelijk te vertellen dat ze als student Politics, Psychology, Law & Economics (PPLE) in het openbaar was uitgemaakt voor nazi-dochter door medestudenten. Casper Colenbrander, student in het forum en uitgenodigd om het ‘neutrale midden te vertegenwoordigen’, verzuchtte dat hier de kern van het probleem zich openbaarde. ‘Waarom moeten discussies tussen links en rechts toch altijd in een vijandige sfeer uitmonden?’
Tot dan toe pasten de presentaties en de discussies op het symposium naadloos in de gekozen keurige setting: vanaf het podium en vanuit de rechte bankjes van de Waalse Kerk viel geen onvertogen woord toen UvA-bestuurder Geert ten Dam, FvD-senator Paul Cliteur, voormalig GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil en onderzoeker Marcel Maussen van de UvA hun licht lieten schijnen over het – vermeende – gebrek aan politieke diversiteit aan de UvA en in de academische gemeenschap.
Het leek alsof vooraf was afgesproken om vooral te benadrukken dat neutraliteit en objectiviteit voor iedereen binnen de academische wereld een groot goed is, en dat voor alle politieke geluiden ruimte moet zijn aan een universiteit. Collegevoorzitter Geert ten Dam was er in ieder geval niet zeker van dat er een linkse ‘bias’ heerst op de UvA. ‘Misschien niet, misschien wel. In ieder geval kunnen we niet ontkennen dat het debat hierover gaande is.’
Quotum van rechtse wetenschappers
Zowel Cliteur als Özdil (‘hopelijk gaan we straks samen op de foto,’ grapte Özdil) probeerde zonder resultaat de knuppel in het hoenderhoek te gooien. Cliteur door te beweren dat kritische wetenschappelijke onderzoeken naar de Europese Unie, massa-immigratie en de sharia in Nederland nooit gefinancierd zullen worden – en door serieus te pleiten voor het instellen van een quotum van rechtse wetenschappers bij studies als sociologie en politicologie om zo de politieke diversiteit te verhogen.
Özdil beweerde uit de losse pols dat universiteiten in Nederland geen last hebben van linkse indoctrinatie, maar van rechtse, neoliberale indoctrinatie en onderbouwde die stelling met voorbeelden van Shell en ING die onderzoekers op de Erasmus Universiteit zouden hebben ‘gekocht’ om onderzoek te doen; met hen welgevallige uitkomsten uiteraard. ‘Linkse indoctrinatie? Ik zou willen dat die er was. En als die er is, is het zeer ineffectief want de universiteiten gaan ten onder aan neoliberaal rendementsdenken.’
Identiteitspolitiek en witte privileges
Enkele UvA-studenten toonden met hun verhalen aan dat de praktijk soms weerbarstiger is dan dit soort semi-wetenschappelijke theorietjes. Tweedejaars student politicologie Nika Norbart somde droogjes op wat ze als conservatieve student meemaakte in de collegezalen. ‘De UvA is wel degelijk zeer links georiënteerd, en ik zie dat als iets negatiefs. In colleges gaat het voortdurend over identiteitspolitiek en over witte privileges. Ik zie medestudenten met stickers op hun laptop als FCK FvD. Als ik hetzelfde zou doen met een sticker met Fuck GroenLinks erop, zou ik grote problemen krijgen.’
Student Casper Colebrander had andere voorbeelden: bij het vertonen van nieuwsbeelden van de Amerikaanse president Trump (of van George W. Bush na de aanslagen op 9/11) wordt er vooral schamper gelachen. Nika Norbart: ‘Als populisme wordt behandeld, gaat het altijd over rechts populisme, nooit over links. Niemand durft er voor uit te komen dat je overweegt Forum voor Democratie te stemmen.’
De aanwezigen op het symposium durfden dat gisteren overigens op verzoek van Cliteur wel. Eén PVV-stemmer en ongeveer 8 FvD-stemmers staken hun hand op toen hij vroeg naar politieke voorkeur. En er was opvallend vaak applaus als een politiek ‘rechts’ geluid klonk.
Nationale identiteit
Voor student politicologie en part-time advocaat Kristin Nankova voelde het in ieder geval veilig genoeg om vanuit het publiek een emotioneel statement te maken hoe zij als PPLE-student voor ‘agressieve nazi-dochter’ was uitgemaakt, zegt ze achteraf. Dat gebeurde volgens haar onder meer in een Whatsapp-groep voor studenten. ‘Ik ben conservatief, en dat geef ik als één van de weinigen ruiterlijk toe. Ik wilde een scriptie maken over nationale identiteit, en dat werd niet gepikt.’
Ook moderator Hakhverdian viel stil na haar inbreng. ‘Hier heb ik geen woorden voor.’