‘Doorbreek de schaamte en stilte over (seksueel) geweld’
Geweld tegen meisjes en vrouwen speelt zich op de universiteit vaak in stilte af. Om dit te doorbreken, vraagt de UvA de komende week aandacht voor onder meer dit probleem door mee te doen aan de VN-campagne Orange the World. Doel is ook het bereiken van zo veel mogelijk mannen. ‘Zonder hen verandert er niets.’
Het normaal gesproken inktzwarte gebouw De Brug op het Roeterseiland was gistermiddag vanaf om kwart over vijf tot tien uur ‘s avonds opvallend oranje verlicht. Met koningsgezindheid of met het halen van het EK door het Oranje-elftal had het niets te maken; het was een symbolische daad om te laten zien dat de UvA zich heeft aangesloten bij de wereldwijde VN-campagne tegen geweld tegen vrouwen, Orange the World.
Langer dan deze paar uur kon de symboliek om rekening te houden met omwonenden van de campus niet duren, al zijn ook na gisteren25 november is de Internationale Dag tegen geweld tegen vrouwen nog enkele bruggen oranje verlicht met een soort kerstlampjes. ‘De VN heeft bewust voor oranje gekozen: de kleur staat voor een nieuwe dag, het opgaan van de zon en de hoop op een betere toekomst,’ legt Anne de Graaf, Chief Diversity Officer van de UvA, uit.
Naast deze symbolische daad zijn er de komende weken inhoudelijke themabijeenkomsten waar medewerkers en studenten zich voor kunnen aanmelden. De Graaf: ‘We willen zo laten zien hoe we werken aan een nog veiligere universiteit.’
Feest- en versiercultuur
Ook UvA-voorzitter Geert ten Dam benoemde bij de opening van dit academisch jaar de sociale veiligheid op de universiteit als topprioriteit. De UvA werd vorig jaar opgeschrikt door grensoverschrijdend gedrag van een hoogleraar op de rechtenfaculteit die jarenlang had geduurd en uit onderzoeken van onder meer het Centrum Seksueel Geweld blijkt dat 12 tot 24-jarigen (en dus ook studenten) het hoogste risico lopen om met seksueel geweld te maken te krijgen.
Volgens student Flóra Petó heerst met name bij studentenverenigingen een ‘feest- en versiercultuur’ die de kans op seksueel grensoverschrijdend gedrag vergroot. Petó is UvA-student politicologie en voorzitter van het studentenbestuur van de stichting Our Bodies, Our Voice. Die zet zich in voor meer aandacht voor seksueel geweld.
‘De paar mensen die zich ertegen uitspreken, worden niet altijd serieus genomen,’ zegt Petó. ‘Daarnaast kunnen slachtoffers zich behoorlijk verloren voelen op zo’n grote universiteit. Ons doel is om – ook gedurende deze campagne – vooral het bewustzijn te vergroten. Dat kan gaan over het maken van foute grapjes, machtsverhoudingen op de campus, tot het stellen van seksuele grenzen.
Hoewel het een campagne is waarin geweld tegen vrouwen centraal staat, is het géén ‘vrouwencampagne’, benadrukt zowel Petó als De Graaf. ‘Het is ook geen vrouwenprobleem, alleen al omdat mannen in hun directe omgeving slachtoffers kunnen hebben zoals hun zus, hun vriendin, hun vrouw of medestudenten. We maken al een hele stap als deze mannen de verhalen van slachtoffers in hun omgeving geloven en serieus nemen.’
Good Lad
Dat meer en meer mannen zich verantwoordelijk voelen, blijkt bijvoorbeeld uit acties als de rode streep op het gezicht van Italiaanse profvoetballers afgelopen weekeinde. De Graaf wijst ook op het Good lad-initatief in het Verenigd Koninkrijk, dat volgens haar ook navolging verdient in Nederland en op de UvA.
(Lees verder onder de video)
Petó: ‘Zonder mannen erbij te betrekken, gebeurt er niets. Er zou een soort verbond moeten groeien tussen mannen en vrouwen om dit probleem bespreekbaar te maken, en ook mannen zelf zijn slachtoffer van seksueel geweld. Het is dus geen jacht op foute mannen ofzo; zij hebben er zelf baat bij als seksuele relaties beter bespreekbaar zijn en met wederzijdse toestemming tot stand komen.’
Op de UvA kunnen slachtoffers van onder meer (seksuele) intimidatie, maar ook pesten en stalking terecht bij verschillende vertrouwenspersonen. Het aantal meldingen en klachten bij deze vertrouwenspersonen is al jaren niet groot en slechts sporadisch leiden de meldingen ook tot een zaak.
Er is volgens Flóra Petó sprake van een generatiekloof tussen de studenten en vertrouwenspersonen. ‘Het is al ingewikkeld genoeg om met je leeftijdsgenoten of je familie te praten als je slachtoffer bent van seksuele agressie, laat staan met een ouder iemand die je niet kent. Dat geldt zeker voor internationale studenten, die geen netwerk hebben waar ze terecht kunnen voor hulp. Zo is het een vicieuze cirkel van schaamte en stilte. Die moet worden doorbroken.’
Safe Campus
De Graaf noemt dit begrijpelijk, maar volgens haar is het zaak dat slachtoffers zich snel, liefst binnen een paar dagen melden. ‘Al was het maar vanwege het risico op zwangerschap of geslachtsziekten en het tijdig krijgen van psychische en juridische hulp. We gaan de komende tijd duidelijk maken dat vertrouwenspersonen betrouwbare professionals zijn die heel goed met dit soort zaken om kunnen gaan en je heel goed kunnen doorverwijzen. Daarnaast hebben we een factsheet gemaakt met gegevens waar slachtoffers terecht kunnen voor hulp binnen en en buiten de universiteit.’
In navolging van Orange the World hebben enkele Nederlandse gemeenten zich verbonden aan het initiatief Safe streets, met als doel vrouwen zich veiliger te laten voelen op straat. Petó en De Graaf vinden het allebei en goed idee als de UvA en andere universiteiten dit voorbeeld volgen en gaan werken aan iets als een ‘Safe Campus’.
De Graaf: ‘Volgende maand doen we een oproep aan de academische gemeenschap om projecten in te dienen die de sociale veiligheid op de campus moet vergroten. Er is budget vrijgemaakt om in april van volgend jaar daadwerkelijk te beginnen met de gekozen projecten. Daar gaan we het hele volgende collegejaar mee door.’
‘Dat kunnen ook heel praktische zaken zijn, zoals het beter verlichten van de campus en het aanbrengen van meer beveiligingscamera’s. Daar werkt Facility Services aan.’ Onlangs is er ook een Taskforce Sociale Veiligheid op de UvA begonnen.
Liberale bubbel
Het gaat om een culturele verandering en dat vergt veel tijd, zegt De Graaf. ‘Het is moeilijk de stilte te doorbreken. Zo’n verandering kan ook bedreigend zijn voor de positie van sommigen, maar toch zal iedereen er aan moeten geloven.’
Petó: ‘We pakken het stap voor stap aan. Er gaat zeker een generatie overheen voordat zaken echt veranderen. Laten we daarom maar beginnen op de relatief liberale bubbel van de UvA. Daarbuiten valt nog een hele grote wereld te winnen.’
Tot 10 december zijn er op de UvA verschillende activiteiten om aandacht te besteden aan (seksueel) geweld tegen vrouwen.
