Geert ten Dam: ‘Er moet meer aandacht komen voor teamwerk’
Wetenschapsfinanciers en –organisaties hebben woensdag een plan gelanceerd om de prestatiedruk en het rendementsdenken aan universiteiten te verminderen. Er komt minder nadruk op aantallen publicaties en meer aandacht voor (interdisciplinair) onderwijs en valorisatie. Collegevoorzitter Geert ten Dam is blij. ‘We moeten elkaar niet langer eindeloos gijzelen en verschillende type loopbanen belemmeren.’
Woensdag presenteerden de gezamenlijke wetenschapsorganisaties en -financiers een lang verwacht plan dat een andere focus zal geven op de wetenschap en de prioriteiten zal verleggen. Al langere tijd wordt in Nederland, ook aan de UvA, gediscussieerd over onderzoekrendement, prestatiedruk en publicatiedwang. In de position paper ‘Ruimte voor ieders talent. Naar een nieuwe balans in het erkennen en waarderen van wetenschappers’ wordt gesproken over de toekomst van universiteiten en universitair medische centra. Het gaat minder over aantallen publicaties en meer over onderwijs en valorisatie, al blijft goed onderzoek uiteraard belangrijk. UvA-collegevoorzitter Geert ten Dam is blij met het rapport. ‘Het is een heel goed rapport, want het geeft aan dat belonen, erkennen en waarderen van wetenschappers op een breed front belangrijk wordt gevonden. Je moet mensen in hun kracht zetten. Dat is wat dit rapport beoogt.’
De wetenschap is internationaal, maar in het buitenland blijft men gewoon gefocust op onderzoekrendement en publicaties. Hoe krijgt u het buitenland zo ver dat men hieraan meedoet?
‘Het buitenland gáát hier aan meedoen en doet hier al aan mee. Het gaat erom dat we samen optrekken: wij nemen het buitenland mee en het buitenland ons. We moeten elkaar niet langer eindeloos gijzelen en verschillende type loopbanen belemmeren. We moeten elkaar steunen in onze loopbanen en dat betekent ook: meer aandacht voor teamwerk en dus meer waardering voor ieders werk. Dat zal voor de één misschien meer onderzoek zijn, voor de ander misschien meer onderwijs.’
Bent u niet bang dat veel (kleinschalig)onderzoek blijft liggen als een wetenschapper in de toekomst alleen nog als ‘interdisciplinair netwerker’ in ‘een team’ kan werken ‘aan een centraal probleem’, zoals het rapport suggereert.
‘Als het rapport dat suggereert, dan staat het er verkeerd, want dat is zeker niet de bedoeling. Het is niet een kwestie van of-of, maar van én-én. Aan de UvA doen we groot- én kleinschalig onderzoek, interdisciplinair én disciplinair. We gaan disciplinair, fundamenteel onderzoek echt niet afschaffen.’
Toch voorzie ik grote ruzies binnen teams over de vraag wie het prestigieuze onderzoek gaat doen en wie zich meer met onderwijs of valorisatie gaat bezighouden.
‘Het is zeker niet zo dat alle wetenschappers per se in een team moeten werken. Individueel onderzoek is en blijft heel belangrijk en mogelijk. Dat is niet waar het om gaat. We willen een grotere diversiteit aan competenties en talenten erkennen en waarderen om zo een grotere diversiteit van carrièrepaden mogelijk te maken.’
Het rapport zegt terecht dat er een cultuuromslag moet worden gemaakt. Hoe krijg je dat voor elkaar?
‘Door duidelijk aan te geven wat de indicatoren zijn voor belonen, erkennen en waarderen van onze wetenschappers: hoe erkennen we mensen, hoe waarderen we dat en welke beloning staat daar tegenover. En dan gaat het om onderzoek, onderwijs, impact en leiderschap. Dat staat al in onze HR-Agenda en daar gaan we verder mee aan de slag in het nieuwe InstellingsplanHet UvA-bestuur is op dit moment bezig met het verzamelen van visies voor het nieuwe Instellingsplan dat in 2021 moet ingaan. Kijk hier voor meer informatie.. Je moet een instrumentarium hebben om naar mensen te kijken, zonder een lijstje af te vinken. Wikken, wegen, praten en je gezond verstand gebruiken.’
Wat raadt u een onderzoeker aan die in de toekomst hoogleraar wil worden aan Harvard, maar zich in een UvA-team moet focussen op onderwijs?
‘Die zou ik willen aanraden zowel onderwijs en onderzoek vast te houden. Spreek met je leidinggevende over de verhouding waarin je dat doet. Het gaat natuurlijk ook om wat je zelf leuk en zinvol vindt. Maar in een universiteit horen onderwijs en onderzoek bij elkaar. Beide moet je beheersen. Als je als wetenschapper aan een universiteit wilt werken – en dat geldt ook voor Harvard - en je houdt niet van onderzoek én onderwijs, dan heb je een probleem en aan een universiteit niets te zoeken.’
Het position paper ‘Ruimte voor ieders talent; naar een nieuwe balans in het erkennen en waarderen van wetenschappers’ is hier (pdf) te raadplegen.
