Vincent van Rossem over sloop BG-3: ‘De UvA leert het ook nooit’
De UvA wil het pand van het voormalig Service & Informatiecentrum (BG-3) op het Binnengasthuisterrein slopen en er een nieuw pand neerzetten ten behoeve van het in aanbouw zijnde Universiteitskwartier. Architectuurhistoricus en emeritus hoogleraar Vincent van Rossem begrijpt er niets van. ‘De UvA leert het ook nooit.’
Jarenlang werkte hij bij de Dienst Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam, nu woont hij in een Noord-Hollandse monumentale boerderij op Texel: Vincent van Rossem. Tot aan zijn emeritaat was hij ook UvA-hoogleraar monumenten en stedenbouwkundige vraagstukken (in het bijzonder van Amsterdam). Bij het grote publiek is hij inmiddels bekend van televisieprogramma’s als Hier zijn de Van Rossems en Broeders in Berlijn, waarin hij samen met zijn broer en zus de (kunst)historische en stedenbouwkundige aspecten van de stad tegen het licht houdt.
Het gebouw BG-3 van architect Theo Bosch is er begin jaren negentig neergezet. Wat vindt u van dat gebouw?
‘Het is echt een leuk gebouwtje van een bekende Amsterdamse architect, want dat is Theo Bosch zeker. Hij werd eigenlijk bekend van zijn ontwerpen voor de woningbouw en volkshuisvesting. BG-3 is dat niet. Het is een gebouw met veel glas en heel transparant, net als het PC Hoofthuis, dat werd ontworpen door Aldo van Eyck en Theo Bosch. Tot chagrijn van de UvA staat het ook op de monumentenlijst. Van Eyck en Bosch vonden dat de openbare ruimte van iedereen was en dat iedereen in zo’n openbaar gebouw zichtbaar moest zijn. Dat zie je bij BG-3, maar ook bij het PC Hoofthuis: overal ramen, ook binnen. Docenten vonden en vinden dat niet altijd even leuk: net vertellen ze een spannend verhaal, loopt er een leuke jongen door de gang en zie je alle meisjes hun hoofd naar de gang draaien.’
En nu wil de UvA BG-3 slopen.
(Zucht) ‘De UvA leert het ook nooit. Men komt opnieuw met een sloopplan, terwijl iedereen zich nog het megalomane ontwerp herinnert van Cruz & Ortiz voor de nieuwe UB. Daarvoor moesten de monumentale panden op het Binnengasthuisterrein wijken. Iedereen weet hoe het is afgelopen: de panden staan er nog en worden nu gerestaureerd. Dat was een hele dure vergissing en dan proberen ze het nog een keer, nu met het pand van Bosch. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de voormalige diamantslijperij waar nu Crea in zit. Dat moest ook gesloopt worden. Dat gebeurde niet, want het werd een monument, maar als ik zie hoe hokkerig, armoedig en goedkoop dat pand vanbinnen is verbouwd dan hadden ze het achteraf beter kunnen slopen. Wat een kolereverbouwing. Maar goed, ik werk nu bij de televisie en ik kan je zeggen: daar zijn ze nog veel gekker dan bij de UvA. Het is allemaal erg chaotisch en hangt aan elkaar van willekeur en toeval.’
Juist deze week lanceerden drie UvA-wetenschappers, onder wie uw oud-collega Vladimir Stissi, de site amsterdamsloopt.nl. Er zou veel te veel gesloopt worden in de stad. Klopt dat?
‘Slopen is een heel gangbaar bedrijf. Een gebouw gaat gemiddeld dertig jaar mee. Dat is iets ouder dan het paviljoentje van Bosch nu is. Tijden veranderen, een ruimte is te klein, dan pleegt men liever nieuwbouw. Praktisch gesproken heeft de UvA gelijk: nieuwbouw levert bijna altijd iets beters op dan restauratie. Maar je hebt als organisatie ook een bepaalde culturele verantwoordelijkheid. Ik begrijp dat de UvA meer vierkante meters nodig heeft, maar dat is een vastgoedargument. De UvA is toch geen ordinair vastgoedbedrijf?’
U bent het dus niet eens met het plan van de UvA om het paviljoentje van Bosch te slopen?
‘Nee, zeker niet. En het zal ook niet lukken denk ik, want als een eventueel nieuw gebouw iets naar voren wordt geplaatst, zoals de bedoeling zou zijn, dan moet het bestemmingsplan worden gewijzigd. De Dienst Monumenten en Archeologie hanteert gewoon een lijstje dat men afvinkt. Aan de hand daarvan wordt bepaald of een gebouw op de monumentenlijst komt of niet. Het kan maar zo zijn dat dan blijkt dat BG-3 de monumentenstatus verdient. Overigens is het heel goed mogelijk dat het gebouw al de monumentenstatus heeft, want het hoort bij de andere monumenten op het terrein en als het hetzelfde adres heeft valt het automatisch onder de monumentenstatus van de andere panden.’
Stel dat het pand toch wordt gesloopt, wat voor gebouw suggereert u dan? En welke architect hoort daar bij?
‘Dan zou ik zeggen: zet het oorspronkelijke gebouw er weer terug. Om het pand van Theo Bosch te kunnen bouwen werd de helft van het nog bestaande gebouw – waar vroeger de kinderkliniek en het administratief centrum van het Binnengasthuis in zat, gesloopt. Dat is een prachtig pand van architect Joan van der Meij. Mocht de sloop dus tóch doorgaan, wat ik niet denk, dan zou ik zeggen: herstel dan het hele oorspronkelijke pand.’
