Twee UvA-studenten repareerden deze zomer een total loss globe
De zomer is voor veel wetenschappers de ideale periode om veldwerk te gaan doen. Wij praten iedere week met een van hen. Deze week: Santje Pander en Andra Danila, beiden restauratoren in opleiding. Ze werkten een paar weken in het Ateliergebouw, tegenover het Rijksmuseum, om een achttiende-eeuwse hemelglobe te restaureren. Wij spraken met Santje Pander.
Waarom was je in het Ateliergebouw?
‘Ik heb een jaar geleden mijn master Conservation and Restoration afgerond. Tijdens mijn master was ik vooral bezig met de theorie achter conservering en restauratie, maar voor mijn opleiding ga ik nu twee jaar praktijkervaring opdoen. Voor de meeste projecten ben ik in historische interieurs aan het werk, waarbij ik me bijvoorbeeld bezighoud met restauratie van behang of lambrisering. Maar nu wilde ik aan de slag met een ander 3D-object, een globe, en die was in het atelier terechtgekomen. De UvA heeft deze als leerobject in bruikleen gekregen omdat de schade onherstelbaar was. Deskundigen hadden de globe total loss verklaard. Er misten te veel authentieke onderdelen.
Het leek me een interessant project, omdat het heel leerzaam is en ik nog niet eerder met een globe had gewerkt. Deze globe bestaat uit een papieren bol met daarop een dunne pleisterlaag waarop papieren segmenten met een tekening zijn aangebracht. Er komt van alles bij de restauratie kijken; je moet delen vullen en met stukken papier aan de slag. Ik had wel al eerder met vulmateriaal voor pleister gewerkt, maar ik had minder ervaring met papier. Andra Danila, die van de specialisatie Book and Paper komt, had meer ervaring met het papier dat op de globe zit.’
Hoe ziet een dag eruit?
‘Twee studenten hebben eerder al onderzoek naar de globe gedaan en zijn gestart met de restauratie, dus er waren al wat dingen gebeurd. Wij moesten het werk afmaken. Het is een gecompliceerd object, dus eerst hebben we bekeken hoe we hiermee verder konden gaan. We hebben bijvoorbeeld getest waarmee we scheuren en oneffenheden in het pleister het beste konden vullen. En we onderzochten of een grote scheur in de globe geen kwaad kon, of de globe wel sterk genoeg was. Daarna hebben we plaatselijk nieuw pleister aangebracht. Ook hebben we verschillende testjes gedaan om oude lijmresten in het papier zacht te maken. Hierdoor werd het weer mogelijk om losgelaten papierfragmenten terug op de globe aan te brengen. Later waren we dagen bezig om delen waar historisch papier ontbrak in te vullen. Normaal gebruiken we Japans papier voor restauraties, maar nu hebben we Europees papier gebruikt. Dit heeft dezelfde structuur als het historische papier op de globe. Het leek ons daarom juist om dit soort papier voor de restauratie te gebruiken.
Verder hebben we het nieuw aangebrachte papier op kleur gebracht met vloeibare acrylverf. In het papier van de globe zitten verschillende kleuren. We hebben daarom papier gekleurd in verschillende bruintinten. Door daarna gebruik te maken van pastel en aquarel konden we de verschillende nieuw aangebrachte stukken papier met elkaar verbinden en meer in elkaar laten overlopen, waardoor de grenzen tussen het oude en het nieuwe deel niet zo zichtbaar meer zijn. Het gedrukte beeld van de hemellichamen op de globe hebben we niet aangevuld, omdat de eigenaar van de globe dit niet wou en het ethisch ook niet verantwoord is. Het was vooral belangrijk dat het originele deel van het beeld weer zou opvallen. Eerst trok de witte pleisterlaag meer de aandacht.’
Wat gaat er uiteindelijk met de globe gebeuren?
‘De globe waaraan we hebben gewerkt is een hemelglobe. Deze hoort bij een aardglobe. Die globe moet ook gerestaureerd worden. Beide globes gaan uiteindelijk terug naar de plek waar ze origineel stonden, naar Kasteel Keppel. Daar zullen ze dan uiteindelijk ook te zien zijn voor bezoekers. Het is alleen nog niet duidelijk wanneer de globes weer terug kunnen naar het kasteel. De restauratie van de aardglobe zal lang duren, want die globebol is gebroken, dus andere studenten moesten een nieuwe bol maken.’
Voelt dit project als vakantie, of toch vooral als werk?
‘Het was wel hard werken, maar weer compleet anders dan ik gewend ben. Bij dit project moest ik heel veel samenwerken met iemand van een andere discipline. Doordat dit anders was dan normaal en door het bijzondere object waaraan we mochten werken, was het toch een echt vakantieproject.’
