Amsterdam UMC geeft menselijke resten Maori terug aan Nieuw-Zeeland
Het Amsterdam UMC heeft vanmiddag tijdens een plechtigheid in het stiltecentrum van de locatie AMC de menselijke resten van Maori teruggegeven aan het land van herkomst: Nieuw-Zeeland. Het gaat om een getatoeëerd hoofd en botten van acht personen uit de collectie van Museum Vrolik.
De menselijke resten werden teruggegeven aan een delegatie Maori, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland. Ze kregen de resten uit handen van conservator Laurens de Rooy van Museum Vrolik. De aanwezigheid van de Nieuw-Zeelandse ambassadeur Lyndal Walker gaf de ceremonie extra cachet. In Nieuw-Zeeland en Australië is het vandaag Anzac-Day, de dag waarop de landen hun burgers herdenken die in oorlogen, conflicten en vredesoperaties dienden en zijn omgekomen.
De stukken die werden teruggegeven waren uit respect voor de Maori-voorouders voor aanvang van de ceremonie al in dozen gepakt. Onder de stukken bevindt zich onder meer een Toi Moko, een getatoeëerd Maori-hoofd. Deze gezichtsversiering, aangebracht door schaven en krassen, verraadt een hoge sociale afkomst. In de Moko valt de rang en afkomst van de drager af te lezen. Dit versierde hoofd werd tussen 1850 en 1863 aangekocht door Willem Vrolik.
Chatham-eilanden
Daarnaast werden vanmiddag botten teruggegeven van acht personen van de Moriori, een volk dat leefde op de Chatham-eilanden en nauw verwant was aan de Maori. De archipel behoort tot Nieuw-Zeeland en ligt achthonderd kilometer ten oosten van de twee hoofdeilanden van Nieuw-Zeeland. De drie skeletten en vijf schedels waren in 1908 aangeschaft en in de universiteitscollectie gekomen. De resten zijn uit een begraafplek meegenomen door een Nieuw-Zeelandse bioloog die onderzoek deed naar vogels.
Rondom de restanten vond eerst een ceremonie plaats met toespraken en Maori-gezangen. De restanten zijn op verzoek van de Maori terggegeven. Dit volk is bezig met een grote campagne om overal ter wereld de menselijke resten van voorvaders terug te halen. De Toi Moko gaat naar Te Papa, het nationaal museum in de hoofdstad Wellington. Het wordt daar bewaard en onderzocht om de verdere herkomst te achterhalen. De botten gaan terug naar de Chatham Eilanden en worden daar herbegraven.
Te Herekiekie Herewini, het hoofd van de Maori-delegatie, zei verheugd te zijn over de repatriëring. ‘De stoffelijke resten van Moriori en Maori kunnen nu veilig terugkeren naar hun vaderland. Hoewel deze voorouders al vele jaren weg zijn van hun gemeenschap, zijn we ze nooit vergeten. Hun spirituele en culturele verbondenheid blijft tot op de dag van vandaag bestaan. Wanneer ze weer op eigen grond aankomen, zullen ze met tranen worden verwelkomd en omarmd.’
Curiosum
Conservator Laurens de Rooy van Museum Vrolik was ook blij: ‘Al sinds de jaren negentig zijn de Maori bezig om de resten van hun voorouders, die sinds de negentiende eeuw als curiosum over de hele wereld verhandeld zijn, naar hun vaderland terug te halen. Als je weet hoe de Maori eraan hechten om vanuit cultureel en spiritueel oogpunt de band tussen deze voorouders en hun vaderland te herstellen, dan kun je niet anders dan deze repatriëring volledig steunen.’
De collectie van Museum Vrolik bestaat uit een groot aantal achttiende en negentiende-eeuwse anatomische preparaten waaronder Siamese tweelingen en cyclopen op sterk water, skeletten en schedels van mens en dier. De collectie is bij elkaar gebracht door hoogleraar anatomie Gerardus Vrolik en zijn zoon Willem en bevat rond de tienduizend objecten.
Geen stormloop
De Rooy is niet bang dat de hele collectie van zijn museum in de toekomst terug wordt geclaimd door inheemse en/of gedekoloniseerde volken. ‘Er moet altijd een groep mensen in het land van herkomst zijn die belang hecht aan terugkeer. Dat is niet altijd het geval. Om het tot een officiële overdracht te maken hecht ik bovendien aan toestemming van de regering ter plekke, maar die komt er niet per se. Neem de Indonesische provincie PapoeaDit deel was vroeger bekend als Irian Jaya.. Dat behoort tot Indonesië, maar de Papoea’s worden door de Indonesische regering onderdrukt. Die regering zal niet snel toestemming geven voor teruggave van objecten aan de Papoea’s daar.’
De Maori-delegatie reist morgen door naar Berlijn, waar in het bekende Charité-ziekenhuis een vergelijkbare ceremonie zal plaatsvinden. Daarna reist de delegatie terug naar Nieuw-Zeeland.
