EU-verkiezingsdebat: ‘Verstik de uil van Minerva niet met koolstofgassen’
Waar gaan de Europese verkiezingen van 23 mei eigenlijk over? En waarop moet je stemmen? UvA-discussieplatform Room for Discussion hield donderdag een EU-verkiezingsdebat met acht kandidaten. Thema’s als ‘klimaatverandering’ lieten duidelijke tegenstellingen zien. ‘Het lijkt alsof ik naar een klucht zit te kijken.’
Iemand draait de bonkende housemuziek naar een hoger volume in de E-hal van de Roeterseilandcampus. Het blijkt een startsignaal: zometeen begint het EU-verkiezingsdebat van UvA-discussieplatform Room for Discussion. ‘Laat je op een makkelijke manier informeren en kijk welke partij het beste bij jou past,’ schreef de organisatie eerder op Facebook. In 2014 ging slechts 18 procent van de jongeren naar de stembus bij de verkiezingen voor het Europees parlement. ‘Dat moet en kan dit jaar beter! De aankomende verkiezingen gaan ook over jouw toekomst.’
Op 23 mei kunnen Nederlanders voor de negende keer naar de stembus voor de verkiezingen voor het Europees Parlement. Zo kiezen we een vertegenwoordiging in de Europese Unie. Europarlementariërs worden voor vijf jaar gekozen.
Om dat duidelijk te maken, centreerde de organisatie het debat rond vier onderwerpen: klimaat, migratie, buitenlandbeleid en Europese integratie. Bij aanvang hebben zo’n honderdtwintig toehoorders – twee in rood PvdA-shirt – zich verzameld rond de zwarte stoeltjes en op de balkons. Aanwezig zijn acht kandidaten: Arnout Hoekstra (SP), Tineke Strik (GroenLinks), Paul Tang (PvdA), Felix Klos (D66), Anil Kumas (ChristenUnie/SGP), Chantal Hakbijl (CDA), Liesje Schreinemacher (VVD) en Frederik Jansen (FvD). Debatleider is Reinier de Bruin, natuurkundestudent aan de Technische Universiteit Delft.
Na een voorstelronde – Tang refereert aan zijn UvA-studie economie, Strik aan haar wetenschappelijke carrière bij de Radboud Universiteit Nijmegen – komt De Bruin met stellingen. Over een mogelijk gezamenlijk buitenlandbeleid, bijvoorbeeld. In hoeverre moet de beslisbevoegdheid in Brussel liggen, en wat betekent dat voor nationale soevereiniteit? In hoeverre moet ‘Europa’ een vuist maken tegen andere landen en regeringen? Kandidaten krijgen het woord. ‘Eendracht maakt macht,’ zegt Tang. Jansen schudt zijn hoofd. ‘Waarom zouden we ons binden aan regels uit Frankrijk? We moeten soeverein zijn.’ ‘Nou,’ reageert Strik, ‘Dan wens ik je veel succes, in je eentje tegen Rusland en China.’
Hier en daar is het debat wat warrig – kandidaten reageren veelvuldig, maar dwalen ook af – en De Bruin moet regelmatig onderbreken. Enkele studenten schrijven mee.
Boetesysteem
Dan migratie: er moet een bindende verdeelsleutelsleutel komen om te bepalen hoeveel vluchtelingen een land moet opnemen, luidt de stelling. De meerderheid is voor. ‘Tentenkampen bezwijken, de situatie in een kamp als Moria is mensonterend. We moeten Europese landen dwingen om verantwoordelijkheid te nemen,’ aldus D66’er Klos. Sommige landen, zoals Libanon en Jordanië, hebben niet eens een keuze als het gaat over opname van vluchtelingen, zegt Strik.
Jansen, van Forum voor Democratie, stelt daarentegen dat landen überhaupt geen vluchtelingen meer moeten opvangen: dan komen migranten ook niet hierheen en sterven ze niet op zee. Voorzichtige hilariteit in de zaal. ‘Het lijkt alsof ik bij Forum naar een klucht zit te kijken,’ reageert Kumas lachend. ‘U kunt zich nog bekeren, hoor. Hier ontbreekt eurorealisme: we moeten deze toestand beëindigen en mensen uitleggen hoe we dit opvangprobleem gaan oplossen, in begrijpelijke taal, zoals burgemeesters Aboutaleb en Van Aartsen. Dan hebben we partijen als Forum überhaupt niet meer nodig.’
Sommige partijen, waaronder de VVD, pleiten voor een boetesysteem voor landen die geen vluchtelingen willen opnemen. Een donkerharige student steekt haar hand op. ‘Kopen deze landen geen verantwoordelijkheden af?’ Schreinemacher: ‘Ik heb liever dat landen die niets doen – zoals Hongarije – een hele hoge boete moeten betalen, dan schrikt dat hen mogelijk af.’
Bij de stelling over klimaatverandering – ‘de EU moet het huidige klimaatbeleid verder uitbreiden met een CO2-heffing en vliegbelasting’ – ontstaat opnieuw commotie rond FvD. Klimaat moet je inderdaad op internationaal niveau regelen, stellen de PvdA, GroenLinks, de VVD, D66, ChristenUnie/SGP en het CDA expliciet, al vindt de VVD dat landen zelf invulling mogen geven aan klimaatdoelen. De SP wil de rekening bij grootvervuilers neerleggen, maar Forum ziet geen oplossing in maatregelen. ‘We worden verplicht tot opoffering van de gehele economie voor bekostiging van dit fantasieproject. Het gasvrij maken van huizen in Nederland kost 1.500 miljardHet Centraal Planbureau vond te plannen voor het gasvrij maken van huizen te vaag om op dit moment een realistische doorberekening te maken. Het Economisch Instituut voor de Bouw hield het op 235 miljard tot en met 2050, dus ongeveer 8 miljard per jaar.. Dit moet onmiddellijk stoppen.’ Volgens hem stelt het KNMI dat de zeespiegel slechts 10 centimeter stijgt als Parijs niet wordt gehaald. ‘Er is serieus niet veel aan de hand.’
De reacties zijn verontwaardigd. ‘Dit is het huis van de wetenschap, klimaatverandering is wetenschappelijk bewezen,’ aldus Tang. ‘Ik begrijp niet hoe je een wetenschappelijke studie kunt doen en op FvD kunt stemmen.’ Hij krijgt applaus. CU’er Kumas: ‘We geloven...’ Gelach uit de zaal. ‘Ja, we geloven, maar ook dat we de schepping kunnen doorgeven, en dat de uil van Minerva hier nog een veilig nestje kan bouwen, zonder verstikt te raken door koolstofgassen.’
Homofobe wetten
De laatste discussie gaat over de beslissingsbevoegdheid van Brussel: is de nationale soevereiniteit van landen in het gedrang gekomen? Dat is een schijntegenstelling, zegt Strik. ‘We willen kijken: wat kun je het best op EU-niveau oplossen? Daar kun je krachten bundelen, zoals bij aanpak van multinationals, daar zijn EU-bevoegdheden en gezamenlijke afspraken nodig.’ VVD’er Schreinemacher: ‘De EU moet zich bezighouden met zaken die landen niet alleen kunnen doen: klimaatverandering, terrorisme.’ De discussie gaat nog even door. Europa is er ook om op te komen voor waarden, zegt Tang. ‘Als Poetin een onderzoek blokkeert naar het neerschieten van de MH17 of homofobe wetten, kan je dat niet in je eentje verdedigen, maar je kunt wel optreden vanuit Europa.’
Als het debat ten einde loopt, steekt een oudere toehoorder zijn hand op. ‘Soevereiniteit is geen uitvinding van Abraham Kuyper,’ zegt hij, refererend aan een eerdere uitspraak van Kumas, ‘maar in de moderne tijd geïntroduceerd door filosoof Jean Baudet. Het gaat om democratische controle op uitoefening van macht. Zo kom je bij de omschrijving die ik graag als verbindend element voorleg: zie Europa als een samenwerkingsverband van democratische staten dat zelf ook graag een democratie wil zijn.’ De kandidaten lijken er niet tegen. Kumas lacht. ‘Ik ben blij dat Baudet ook wetenschappelijk erkende voorvaders heeft.’
