UvA’ers starten campagne voor alumnus Rami (33) in Egyptische cel
Universitair docent Vivienne Matthies-Boon (politicologie) en junior-tutor Marieke Bakker voeren een campagne voor de vrijlating van de Egyptische oud-UvA-student Rami Sidky. Sinds mei vorig jaar zit hij in zijn thuisland in de gevangenis. ‘Hij heeft depressies, angstaanvallen en hij is dagenlang vastgebonden geweest.’
Het is ‘erg zwaar’, zegt UvA-docent Vivienne Matthies-Boon (40) over de campagne die ze onlangs is gestart. ‘Ik doe het naast mijn werk en gezin. ’s Avonds sta ik aardappeltjes te prakken voor mijn dochtertje, en tegelijkertijd weet ik dat Rami misschien niet genoeg te eten heeft en zonder deken op een kale grond moet slapen. Het is zo gek. Het zijn twee verschillende werelden.’
De ‘Rami’ waarover ze spreekt, is de 33-jarige Rami Sidky, een Egyptische muzikant die in 2014 een master politicologie aan de UvA volgde. Sinds mei vorig jaar zit hij – zonder duidelijke, formele aanklacht – vast in de Egyptische Tora-gevangenis. ‘Hij lijdt enorm,’ zegt Matthies-Boon, die samen met junior-tutor Marieke Bakker – oud-studiegenoot van Rami – in haar kantoortje plaatsneemt. ‘Hij verblijft met een paar mensen in één kleine, vierkante ruimte met een klein beetje licht. Hij heeft depressies, angstaanvallen en hij is dagenlang vastgebonden geweest.’
Sidky werd opgepakt op het vliegveld van Caïro, op de terugweg van een concert met zijn band in Beiroet. Dat hij muzikant is zou de reden zijn voor zijn vervolging, zeggen Matthies-Boon en Bakker. ‘Jaren geleden, in 2013, speelde hij in een band met Ramy Essam. Essam zette vorig jaar de protestsong Balaha op YouTube, waarin hij de Egyptische president een “domme, liegende idioot” noemt.’ Rami Sidky heeft zelf niets met dat lied te maken, zeggen zij. ‘En ook al jaren niet meer met de muzikant. Desondanks is hij in de gevangenis gegooid. Zijn “voorarrest” wordt al maandenlang steeds opnieuw verlengd.’
Met hulp uit Rami’s vrienden- en kennissennetwerk is Matthies-Boon een internationale campagne begonnen. Samen met Bakker werkt ze aan de campagne in Nederland. ‘Uit veiligheidsredenen kan ik er niet veel over zeggen,’ zegt Matthies-Boon, ‘maar in de kern zijn een stuk of twintig mensen heel actief. We willen aandacht trekken voor de zaak en hopen dat mensenrechtenorganisaties het gaan oppakken. We merken dat de reacties goed zijn. Dat is ook goed voor Rami, zo weet hij dat hij niet helemaal alleen is.’
Hoe zijn jullie op de hoogte gesteld van Rami’s zaak?
Matthies-Boon: ‘Ik heb contact met zijn moeder. Rami heeft zelf geen toegang tot zijn advocaat en heeft dus geen idee van het juridische proces. Zijn moeder kan hem wel wat vertellen tijdens visitaties, maar die zijn eens in de week, en in de visitatieruimte staan alle families en schreeuwende mensen bij elkaar, dus een goed gesprek kun je niet voeren. Via zijn moeder krijg ik ook informatie over hem.’
Hoe weten jullie dat het protestlied van Ramy Essam de reden is voor zijn vervolging, als er geen formele aanklacht is ingediend?
Matthies-Boon: ‘Dit is de context die informeel wordt genoemd aan zijn moeder en in de rechtszalen.’
Jullie zijn experts op dit gebied. Is deze zaak een uitzondering in Egypte?
Matthies-Boon: ‘Helaas niet. Dit is hoe het systeem in Egypte werkt door langdurige corruptie en sociaal-politieke problemen in het land, die zijn versterkt nadat president Sisi de macht gegrepen heeft. Het systeem is heel repressief en werkt zo omdat hogere elites er baat bij hebben. In het huidige Egypte worden er allerlei losse of vaag geformuleerde aanklachten aangehaald. Het is een heel vaag rechtssysteem. Er is bijvoorbeeld ook een andere man opgepakt die betrokken was bij de Facebookpagina van Ramy Essam, maar die is inmiddels vrijgelaten – om maar aan te geven hoe willekeurig het is. Tot nu toe heeft Rami veel pech gehad met de rechters die hij voor zich kreeg.’
Wat is Rami voor iemand?
Bakker: ‘Het is een heel rustige jongen, helemaal niet uitgesproken, maar heel open en meegaand en begripvol. En hij lachte altijd veel.’
Matthies-Boon: ‘Dat kan ik ook niet uit mijn hoofd krijgen. Hij voelde zich ook heel erg thuis in Amsterdam. Ik zie hem overal in dit gebouw: bij de koffieautomaat, in de klaslokalen, van die rare flashbacks. Voor zijn afstuderen kreeg ik een kleedje van zijn moeder.’
Bakker: ‘Hij heeft zich nooit kritisch uitgelaten tijdens de lessen. Maar als het een rebelse jongen was geweest had ik hier ook gezeten. Het is belangrijk om in te zien dat ons beeld van Egypte klopt, en dat het nog een tikje erger is dan we allemaal denken. Ook gewone mensen worden opgepakt, niet alleen criminelen. Als de overheid alles en iedereen wantrouwt, houd je vanzelf de macht in stand.’
Matthies-Boon: ‘Hij had ook nooit extreme visies of zo, hij vond het juist prettig om bruggen te bouwen tussen mensen en zaken van een andere kant te bekijken. Dat maakte deze zaak nog vreemder. Hij wordt nu gewoon kapotgemaakt, als persoon, als musicus, als oud-student.’
Rami’s band, Jimi & The Saint, maakte een lied over zijn situatie. De tekst loopt door onder de video.
Rami zit vast sinds mei. Wat was de overweging om pas recentelijk de campagne te beginnen?
Matthies-Boon: ‘We probeerden een tijdje om het in de luwte op te lossen, zo van: als we niks zeggen, komt hij er misschien uit. Een campagne wordt in sommige zaken gebruikt om mensen te straffen, dus we waren bang voor represailles. Ze kunnen je privileges afnemen waarna je bijvoorbeeld geen bezoek meer mag ontvangen, en dat bezoek is nodig, anders krijgt je te weinig te eten.’
Bakker: ‘In november begonnen ze zijn termijnen niet met 15 dagen te verlengen, zoals aanvankelijk gebeurde, maar met 45. We zagen dat de situatie alleen maar slechter werd. We dachten: kennelijk leidt dit nergens toe, er moet iets gebeuren. Hoe langer het duurt, hoe lastiger het kan worden, tot hij uiteindelijk zijn moeder niet meer mag zien en je helemaal niets meer van iemand hoort.’
Matthies-Boon: ‘We zijn bang dat hij voor altijd blijft vastzitten. Bij elke hoorzitting voelen we angst en hoop, en tot nu toe is onze angst steeds bevestigd.’
Hoe is dat voor jullie?
Bakker: ‘Het is raar. Vooral om te bedenken dat dit je zomaar kan gebeuren. Ik heb het voordeel dat ik geen Egyptisch staatsburger ben, dus ik heb altijd de Nederlandse overheid achter me staan. Rami heeft hele dikke pech dat hij met iemand is omgegaan die zoiets heeft geproduceerd. Je hoort zulke verhalen heel vaak, maar nu je hem kent komt het veel dichterbij.’
Matthies-Boon: ‘Ik heb ook het gevoel van: wat is mijn vrijheid nog waard als iemand anders – die nota bene aan de UvA heeft gestudeerd – de vrijheid wordt ontnomen? Hij liep hier gewoon rond, bakkies koffie drinkend in de pauze, en verkeert nu in zo’n andere wereld. Daar lig ik ’s nachts wel wakker van. Ik zou willen dat ik de tijd kon terugdraaien.’
Hoe hopen jullie dat deze campagne zich ontwikkelt?
Matthies-Boon: ‘Dat het breed wordt opgepakt, dat allerlei verschillende organisaties zich erbij aansluiten, en dat hij vrijgelaten wordt. En dat hij uit die hel van een gevangenis komt.’
Bakker: ‘Hoe breder het wordt opgepikt, hoe groter die kans is dat de zaak in politieke discussies tussen landen wordt genoemd. De Egyptische overheid is ook heel gevoelig voor internationale aandacht, zeker als iemand voor langere periode in het nieuws is geweest. Amnesty International en Human Rights Watch zijn daarin belangrijke factoren, als zij erachter staan heb je een sterke zaak.’
Matthies-Boon: ‘Maar ook dat is geen garantie voor zijn vrijlating. Er is eigenlijk geen touw aan vast te knopen.’
Bakker: ‘Hoe dan ook: zonder aandacht heb je nog minder kans. We moeten iets proberen.’
