Amsterdam UMC-medewerker: ‘Checklist zorgverzekeraar soms belangrijker dan mens’
Hoe voelt een paniekaanval? Is iemand met borderline echt zo snel boos? Kun je meerdere persoonlijkheden hebben? Wil iemand met een eetstoornis gewoon dun zijn? Mensen met een psychische stoornis willen als mens gezien worden en niet als ‘psychisch label’ betogen Amsterdam UMC-medewerker Anne Koeleman en blogger Rivka Ruiter. Ze stelden er het boek Het mens achter de labels over samen. Vijf vragen aan Anne Koeleman.
Jullie noemen je de dsm-meisjes. Wat moeten we daaronder verstaan?
‘DSM betekent “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders”, een soort handboek uit de psychiatrische en psychologische praktijk. DSM is in Nederland en Amerika een begrip. Dit handboek geldt zo’n beetje als de bijbel voor hulpverleners. Als je met een psychische klacht aanklopt bij de hulpverlening halen ze de DSM erbij. Er wordt dan een lijstje afgevinkt. Als je vervolgens aan een aantal kenmerken voldoet heb je een psychische stoornis en krijg je een psychisch label opgeplakt.’
(Lees verder onder de afbeelding)
In de boektitel staat een domme fout: ‘het’ mens. Wat krijgen we nu?
‘Dat hebben we expres gedaan. “De” mens is veel te algemeen, terwijl in dit boek juist “het” individu centraal staat. Daar gaat het om en daarom hebben we er “Het mens achter de labels” van gemaakt.’
Jullie hebben via een blog praktijkverhalen opgehaald en in dit boek verwerkt. Zit er een rode draad in die verhalen?
‘Jazeker. Over het algemeen kun je zeggen dat mensen niet beschouwd willen worden als patiënt en op tips zitten te wachten om hun lot te verbeteren. Mensen met psychische klachten hebben vooral behoefte aan een luisterend oor. Psychologen vergeten nogal eens te kijken naar de mens achter het verhaal. Veel psychologen kijken vooral naar de checklist voor de zorgverzekeraar en concluderen dan wat je wel of niet mankeert. Dat is precies wat wij aan de kaak hebben willen stellen.’
Het boek is gemaakt op basis van verhalen van 22 meisjes en één jongen. Hebben meisjes meer psychische stoornissen?
‘Dat zou ik zo niet willen zeggen, al waren het wel voornamelijk meisjes en vrouwen die hun verhalen op ons blog zetten. Maar ik denk dat het vooral iets zegt over jongens: die zijn misschien minder dan meisjes in staat of bereid hun psychische problemen te delen. De enige jongen die aan het boek meewerkt schrijft erover dat de meeste jongens best een macho-instelling hebben, waardoor ze niet gemakkelijk iets vertellen over hun psychische problemen. We willen nu proactief op zoek gaan naar jongens en hen aanmoedigen op ons blog te schijven.’
Heb je zelf ook psychische stoornissen?
‘Ja. De belangrijkste is dat ik sociale angst heb. Ik ben heel bang om door anderen in een publieke ruimte te worden beoordeeld. Bijvoorbeeld in de supermarkt. Daar durf ik soms niet naartoe uit angst dat mensen me steeds bekijken, aankijken, keuren, beoordelen of veroordelen. Ik heb ook meerdere depressies gehad en heb ook een tijdje klachten gehad die leken te wijzen op een speciale vrouwenvorm van autisme. Maar ja, dat kon vanwege het DSM-afvinklijstje niet met zekerheid worden vastgesteld. Dus ik ben kennelijk niet autistisch, terwijl het soms wel zo voelt. Ik kreeg uiteindelijk het NAO-label: Niet Anders Omschreven. Tja.’
