UvA'er van het Jaar Rens Bod: verstrooide professor met een missie
Dit jaar kent Folia de titel UvA’er van het Jaar toe aan hoogleraar Digital Humanities Rens Bod. En dat is bijzonder, want Rens ‘is niet van de grote toeter’ en twijfelde zelfs of hij de nominatie wel moest accepteren. Hij deed het immers toch niet alleen. Het is tekenend voor Bod, zeggen collega’s en mede-actievoerders.
Het is niet gemakkelijk om Rens Bod een prijs te geven. Toen we hem lieten weten dat hij een van de vijf genomineerden was voor de titel Persoon van het Jaar 2018 – iets waar de meeste kandidaten doorgaans toch verheugd op reageren – zei Rens dat hij toch niet helemaal wist hoe hij daartegenover stond. Moest hij een prijs krijgen? Het ging toch niet alleen over hem? En konden we in elk geval garanderen dat hij níet zou winnen? Nou, dan moest hij er echt nog een nachtje over slapen.
Rens is ‘niet van de grote toeter,’ zo zeiden zijn collega’s, studenten en mede-actievoerders die we spraken voor dit profiel. Het podium, gewoon, voor de lol tijdens een Kerstborrel, is niet zijn happy place – tenzij hij echt iets te zeggen heeft, over iets dat hem aan het hart gaat. Zoals de onderwijsbezuinigingen.
De keuze voor Rens Bod als UvA’er van het Jaar heeft verschillende redenen. Zo is hij aanjager van WOinActie, de landelijke actiegroep die zich inzet voor de toekomst van de universiteit. Verder roemen studenten en collega’s zijn academische prestaties, enerzijds als hoogleraar Digital Humanities – zo maakte hij zich hard voor interdisciplinariteit en schreef hij het boek Vergeten wetenschappen over alfawetenschappen – en anderzijds als voorzitter van mediastudies, een van de grootste afdelingen van de UvA. Het onderzoek van de afdeling werd dit jaar genoemd als ‘beste ter wereld’ in de QS World University Ranking.
Aan tafel met minister
Ruim een jaar geleden startte Rens samen met collega’s van diverse universiteiten de landelijke petitie van #woinactie, waarmee hij pleitte voor meer geld voor wetenschappelijk onderwijs en het schrappen van doelmatigheidskorting – ‘een belediging voor alle studenten en medewerkers’. In twee maanden tijd haalde de actieclub 5.114 handtekeningen binnen, waarna Rens de petitie aanbood aan de Tweede Kamer. Hij volgde debatten, maakte berekeningen, zat plotseling aan tafel met de minister, en hield contact met mede-actievoerders voor flyers en posters te zorgen. ‘Ik hoopte dat 90 procent van de wetenschappers zou ondertekenen,’ zei hij later, ‘maar volgens de vakbond was iets minder van 50 procent ook al ontzettend veel.’
Later kreeg hij van wetenschapsvakbond Vawo de Akademie-Kus 2018, voor een persoon of organisatie die zich inspant voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Een ‘steun in de rug’, zei hij: ‘Ondanks veel aandacht heeft onze petitie niet geleid tot de noodzakelijke middelen en docenten.’
Rens benadrukt graag: we doen het met zijn allen. WOinActie is méér dan hij alleen, méér dan alleen de hoogleraren, en méér dan Amsterdammers. Dat is ook terecht, zeggen mede-actievoerders en studenten, maar toch is Rens’ prestatie wel opvallend. Hij betrekt iedereen erbij, is ‘ontzettend aardig’, zet zich volledig in en stuurt voortdurend mails met complimenten – ook vanaf buitenlandse conferenties. ‘Geweldig dat je dit persbericht schrijft.’ ‘Goed dat je posters gaat ophangen!’ Een van zijn studenten zegt te hopen dat hij ook aan zichzelf blijft denken. ‘Dan vraag ik me af: Rens, gaat het wel goed met jóu?’
Waar zijn passie uit voortkomt? De liefde voor wetenschap, zo blijkt uit de gesprekken. Zo initieerde Rens de interdisciplinaire cursus The Next Big Thing, waarin hij thema’s uit de psychiatrie, natuurkunde of sterrenkunde op een laagdrempelige manier presenteerde voor studenten. Inspirerend, zeiden de toehoorders. De reacties: hij vindt écht dat we zuinig moeten zijn op de wetenschap, en gruwelt bij de gedachte aan roofbouw op onderwijs en onderzoek. Zelf deed Rens een propedeuse in natuurkunde, astronomie en kunstgeschiedenis – een ‘homo universalis’, zoals hij tijdens een bijeenkomst werd betiteld. In zijn afdeling slaat hij graag een brug naar de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde & Informatica en naar de filosofie.
Onderzoekers op zijn afdeling complimenteren zijn aandacht voor het kleine, voor de individuele collega’s, en zijn vertrouwen – Rens is geen micromanager. Als je zegt dat het goed is, dan is het vast goed, zegt iemand. ‘De afdeling groeit, er zijn bezuinigingen, collega’s halveren hun aanstelling vanwege de werkdruk. Rens wordt gezien als leider die mensen een hart onder de riem steekt.’
Nerveuzig
Opmerkelijk noemen betrokkenen zijn nerveuzige, verstrooide-professor-achtige stijl van communiceren. Begint hij één zin aan de telefoon, dan start hij tegelijk drie andere, met nog een hoop mitsen en maren, terzijdes en overwegingen – de nuances van de wetenschapper. De één vindt het charmant, de anders moet er wat aan wennen. Zo vertelt een van de mede-actievoerders over de bijeenkomst van De Overspannen Universiteit in Pakhuis de Zwijger, waar Rens iets kwam vertellen over ‘het pijnlijke woord’ doelmatigheidskorting. ‘Rens kwam daar ietwat struikelend het podium op, om vervolgens een steengoeie speech te geven. Dat is typerend voor hem.’ In een vergadering zei hij eens dat hij wellicht wat stressig overkwam, maar ‘ik ben nu eenmaal zo geboren’.
Het kan ook de bubbel zijn, zeggen anderen: het actievoeren is immers een extra baan, nog naast het afdelingsvoorzitterschap van een departement met honderd man. ‘Vaak lijkt hij met vijfduizend dingen tegelijkertijd bezig.’ Rens heeft dan ook weinig vrije tijd: op zijn kantoor geen souvenirs of fotolijstjes, maar een functionele, Spartaanse inrichting. Maakt dat hem een workaholic? Vast, zeggen collega’s. Maar door de werkdruk zijn ze dat inmiddels allemaal.
