Student Dan (23) presenteert boek Paris: ‘Al het moois komt voort uit pijn’
UvA-student Dan Afrifa (23) presenteert zaterdag in Het Groene Paleis aan het Rokin zijn nieuwste boek: Paris, over ‘pijnen die anderen meemaken’. Folia sprak vast met hem. ‘Zelfmoord is in de Ghanese cultuur taboe.’
De eerste vlammen spaarden onze huizen. Ons dorp zou verdwijnen wanneer de brandhaarden zich zouden verenigen, zoals mensen die bij elkaar horen. In haar houten huis bleef de vrouw versteend achter. [...] Zij was overwonnen, genomen en achtergelaten als een gedoofde passie.
Dit komt uit Aphrodite, een van de tien verhalen uit het boekje Paris van UvA-student Dan Afrifa (23, geschiedenis). Afrifa – kind van immigranten-ouders, opgegroeid in de Bijlmer – schrijft over ‘pijnen die anderen meemaken’, stelt hij. Het is zijn derde project: eerder publiceerde hij Amsterdam en Kumasi, allemaal in eigen beheer. ‘Ik ga uitgevers daar niet mee lastigvallen. Als het goed is, blijkt dat vanzelf.’
Je hebt wel uitgeverijen benaderd, dus?
‘Klopt. Maar de markt voor een verhalenboekje is niet zo groot. Trouwens, het werkt net als in de Middeleeuwen, met heiligverklaringen: mensen die heilig werden verklaard, werden al lang daarvoor door het volk vereerd. Zo zie ik dit ook, en je kunt makkelijker onderhandelen als je al een goede positie hebt.’
Afrifa is een twijfelstudent: eerst stopte hij met politicologie, toen met rechten. Hij voelde zich een ‘slaaf van zijn wetbundel’, zegt hij. Tot hij in de zomer met zijn familie naar Ghana vertrok, het land van zijn ouders. ‘Daar heb ik mezelf gevonden. Ver weg van huis, zonder telefoon. Ik kon nadenken over mezelf, en lezen: de autobiografie van Malcolm X en De Alchemist van Paulo Coelho. Dat was mijn gids, mijn ijkpunt.’
In Ghana ontstond ook het idee voor Kumasi, een dichtbundel die hij schreef met vriend Stephen Adei, die hij kende uit de kerk in Zuidoost. Het ging over ‘dingen die me al langer dwarszaten', zegt hij. ‘Het gevoel je een vreemde te voelen.’
Waar kwam dat gevoel vandaan?
‘Mijn basisschool in Diemen was gemixt, de helft was wit. Maar op het vwo, in Zuid, zag ik voor het eerst dat jongens op hockey zaten: ik dacht dat alle jongens voetbalden. Op hun zestiende kreeg iedereen een Vespa-scooter. Ik kwam erachter dat mijn levensconditie niet de standaard was, dat veel mensen meer geld hebben dan wij. Mijn ouders hadden een tweede leven in Ghana, moesten familie supporten. Mijn vader heeft negen broers en zussen.’
Wat was je inspiratie voor Paris?
‘In Ghana, toen ik Kumasi had geschreven, dacht ik: ik ga meer van zulke dingen doen. Ik dacht aan Parijs, vanwege de liefde, en zo kwam ik bij het Parisoordeel, waarbij Paris uit drie vrouwen de schoonste moet kiezen – pijn en liefde in één. Ik wilde iets met die pijn. Pijnen beschrijven die ik zelf niet heb ervaren, maar die ik wel zou kunnen inbeelden: onvruchtbaarheid, zelfmoord, dood, vreemdgaan, jaloezie, of het verlies van een kind. In de Ghanese cultuur is het taboe om over zelfmoord te praten.’
Kun je je op jouw leeftijd al in die extreme emoties verplaatsen?
‘Dat is inderdaad lastig. Maar ik ben een piekeraar, ik denk over alles na. Mijn eerste verhaal gaat over een doodgeboren kind. Ik merk dat dat mentaal best zwaar is, je moet je echt inleven. Mijn verhalen schrijf ik nu vaak in de derde persoon. Ik heb een dorp in mijn hoofd waar allemaal mensen wonen, en ik vertel hun verhalen. Een vrouw die wordt achtergelaten, een vrouw die haar kind verliest.’
Folia mag één exemplaar van het boek weggeven. Kans maken? Kijk op www.folia.nl/prijsvraag. De boekpresentatie van Paris vindt zaterdag 7 juli plaats in Het Groene Paleis aan het Rokin 65. Inloop vanaf 15.30 uur.
Waarom schrijf je graag over pijn?
‘Ik vind pijn echt iets moois. Het is de drijfveer van alles. Al het moois komt voort uit pijn.’
Velen zullen zeggen: pijn is helemaal niet mooi.
‘Ik denk dat pijn uit meerdere componenten bestaat, daar heb ik een theorie over geschreven. Zo heb je optionele pijn, door verkeerde relaties of verkeerd werk, en die kun je dus ontlopen als je oprecht bent en de moed ervoor hebt. En je hebt bijvoorbeeld vormingspijn, die je moet meemaken om een goed mens te worden. Vooruitgang kost altijd pijn, dat is dus nodig, anders blijf je steken.’
Spreek je uit ervaring?
‘Ja, klopt. Ik was altijd bang voor de toekomst, dacht dat ik nooit oud zou worden. Ik prijs me nu sinds een jaar gelukkig, maar daarvoor dacht ik vaak dat ik depressief was, als ik op mijn kamer zat en dacht: fok fok fok, wat een kutleven leid ik. Ik heb vaak over zelfmoord gedacht. Het leven kan gewoon zwaar zijn, met gedachten van doelloosheid. Schrijven helpt: ik schrijf, dus ik ben. Als ik niet schrijf, ben ik niet. Dan zou ik ook niet weten waar ik nu zou zijn. Ik begrijp mezelf nu beter, en de wereld. Het is een manier om mijn hoofd in kaart te brengen. Sinds ik de theorie heb geschreven, kan ik dingen die ik meemaak beter plaatsen.’
Het is zelftherapie.
‘Klopt. Zo beschrijf ik ook fatale pijn – niet-zinnige pijn, bijvoorbeeld als mensen doodgaan. Dat voelde ik toen mijn moeder een beroerte kreeg. Niemand verdiende dat. Ik dacht: dit is dus fatale pijn, daar moet je mee leren leven. Misschien kan dat, anders niet, en dan ga je eraan ten onder.’
Kan jij ermee leven?
‘Toen ik mijn moeder achterliet in het revalidatiecentrum, voelde het als een mes in mijn hart. Thuis dacht ik: hoe zou het zijn als ik dat mes écht in mijn hart zou steken? Wat zou meer pijn doen? Maar uiteindelijk wordt daar niemand beter van. Dat is de les die ik eruit heb gehaald.’
Bekijk de video over een gedicht uit Afrifa’s eerdere bundel, Amsterdam.
