Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Dirk Wolthekker
actueel

‘We moeten weerbaarder worden in het accepteren van schurende meningen’

Dirk Wolthekker,
24 mei 2018 - 17:02

In de Muziekzaal van Crea kwam vanmorgen voor de tweede keer het Universiteitsforum bijeen. Er werden drie discussiethema’s aangesneden, die alle drie verband hebben met het personeelsbeleid. ‘Wij willen geen hoogleraren die alleen onderwijs geven.’

‘Dient de UvA-gemeenschap bepaalde politieke of morele standpunten te betrekken’, ‘Van wie en voor wie is de universiteit’ en ‘Wat is de betekenis van deze twee vragen voor het personeelsbeleid van de UvA?’. Aan de hand van bovenstaande drie discussiethema’s werd vanochtend in de Muziekzaal van Crea voor de tweede maal gediscussieerd door de leden van het Universiteitsforum. Dat is een grotendeels door het lot samengesteld orgaan van UvA’ers dat keer per jaar bij elkaarkomt om zonder last of ruggespraak met elkaar te praten over de UvA, haar koers en haar toekomst.

 

27

Het is niet te hopen dat zich nu al een trend heeft ingezet, want minder dan de helft van het forum was komen opdagen tijdens dit debat in ‘Lagerhuisstijl’, dat wil zeggen: wie het woord nam moest gaan staan om zijn zegje te doen. Waren er de vorige keer rond de veertig leden aanwezig, vanmorgen waren er minder dan dertig. Opvallend was wel dat alle decanen aanwezig waren, terwijl ze de vorige keer grotendeels schitterden door afwezigheid. Collegevoorzitter Geert ten Dam had hen na afloop van die eerste bijeenkomst kennelijk vermanend toegesproken, dus waren ze nu present.

‘Je kunt moeilijk verwachten dat een docent die college geeft over de Palestijnse kwestie daarover geen mening heeft’

De afwezigheid van studentleden was opvallend. ‘Misschien vanwege de tentamens van volgende week of vanwege het tijdstip van aanvang: half tien,’ suggereerde voorzitter Jan Rath. De vorige keer was er een middagsessie georganiseerd.

 

Creationisme

Tijdens de eerste bijeenkomst had een van de deelnemers gesuggereerd dat er meer links-ideologisch onderwijs en onderzoek moet komen aan de UvA, die immers (althans volgens de spreekster van toen) ‘een rode universiteit’ is. Daar werd nu over doorgepraat. Mag of moet een hoogleraar die actief linkspolitieke tweets de wereld instuurt en polemische stukken in de Groene Amsterdammer schrijft – overduidelijk werd Ewald Engelen bedoeld – dat doen als hoogleraar namens de UvA of op persoonlijke titel? Het antwoord leek toch te neigen naar de opvatting dat particuliere standpunten particulier moeten blijven en in elk geval geen schade mogen toebrengen aan de hoofdmissie van de universiteit: deugdelijk onderwijs en onderzoek.

 

Maar ja, het hangt natuurlijk wel af van het thema dat je als onderzoeker of docent aansnijdt. ‘Je kunt moeilijk verwachten dat een docent die college geeft over de Palestijnse kwestie daarover geen mening heeft.’ Die mening komt bovendien vrij snel boven tafel in discussies – een academische bezigheid – met studenten. ‘Maakt het je werk niet juist leuk en interessant als je als docent je gedachten en passies in het onderwijs kan leggen?’ Bovendien: over sommige standpunten – racisme bijvoorbeeld – daarover kun je moeilijk van wetenschappelijk inzicht verschillen: het is gewoon fout.

‘We concludeerden in het onderzoek dat het overheidsbeleid nadelige gevolgen heeft voor vluchtelingen. Maar dat moest eruit van de opdrachtgever’

Maar dan een vraagstuk binnen het biologisch onderzoek. Wie de evolutietheorie behandelt, moet strikt genomen dan ook het creationisme behandelen. Toch? Of toch niet? Een lastig dilemma. Een ding leek wel duidelijk: de UvA moet tolerant – of misschien zelfs toleranter – staan tegenover een diversiteit aan opvattingen. Een bezoek van Thierry Baudet (of eerder: Ayaan Hirsi Ali) moet absoluut kunnen zonder dat dit direct leidt tot protesten. ‘We moeten weerbaarder worden in het accepteren van schurende meningen,’ zei collegevoorzitter Geert ten Dam.

 

Academische onvrijheid

Een steeds terugkerend thema aan de UvA – en elders – is het thema van de academische (on)vrijheid en dan in het bijzonder kwesties rond open access en contractonderzoek. Met dat laatste kan de universiteit vaak lekker verdienen, maar de onafhankelijkheid dreigt volgens velen nogal eens in het geding te komen. Een van de deelnemers vertelde dat het bij politicologie drie keer was voorgekomen dat onderzoeksresultaten moesten worden aangepast omdat de uitkomsten de opdrachtopdrachtgever (de Rijksoverheid) niet aanstonden. ‘We concludeerden in het onderzoek dat het overheidsbeleid nadelige gevolgen heeft voor vluchtelingen. Maar dat moest eruit.’ Het was een tamelijk choquerend voorbeeld van wat er mis kan gaan, al liet een geschrokken rector Karen Maex weten dat de contracten sinds haar aantreden zo zijn dichtgetimmerd dat zoiets niet meer kan voorkomen.

 

Ook kwesties rond open access houden de gemoederen al jaren bezig. Is hier nu echt sprake van kennisvalorisatie? Via open access is onderzoek weliswaar beschikbaar voor een breder publiek, maar over het algemeen zijn het alleen peers die via open access kennis nemen van onderzoek. Dan is media-aandacht toch een betere manier om je onderzoek naar buiten te brengen? Maar die manier telt dan weer niet mee in de wetenschappelijke wereld. ‘Wetenschappelijke excellentie is vaak gebaseerd op wat peers van je onderzoek vinden, niet wat er in de media van wordt gevonden,’ zei een van de deelnemers. Een ander: ‘In het open access-kanaal Pure kun je echt niet aangeven hoe vaak je in DWDD bent geweest.’ Publiceren in journals, daar blijft het om gaan, ook bij NWO. ‘Daar wordt geen rekening gehouden met een wetenschappelijke tentoonstelling die je hebt ingericht.’

Het nieuwe HR-beleid wordt volgens sommige forumdeelnemers nog ‘te vaak met woorden beleden en niet met daden’

HR-beleid

Hoe moet het verder met het HR-beleid, was een vraag die ook aan de orde kwam. Of heeft het nieuwe CvB daarin voldoende nieuwe stappen gezet? Daar was lang niet iedereen van overtuigd. ‘Vaste contracten tenzij het echt niet anders kan’, is het nieuwe HR-adagium, waar dat in het verleden vaak was ‘tijdelijk, tenzij vast noodzakelijk is’. Het nieuwe HR-beleid wordt volgens sommige forumdeelnemers nog ‘te vaak met woorden beleden en niet met daden’. In het bijzonder de tijdelijke docenten ervaren nog steeds veel druk van de tijdelijkheid van hun positie, liet een van de deelnemers weten. ‘En een nieuwe baan vinden na afloop van het tijdelijke contract lukt pas omdat er ook goed onderzoek is verricht, maar daar hebben die tijdelijke docenten nauwelijks tijd voor, behalve wat in hun vrije tijd.’

 

Onderzoeksgroepen kunnen hun staf misschien ook flexibeler inzetten. ‘Nu moet iedereen op alle deelaspecten van het onderzoek excelleren, terwijl je ook zou kunnen denken aan een verdeling, dan is ook goed voor de samenwerking,’ zei een van de deelnemers. Hoe het ook zei: de UvA is en blijft een research-intensieve universiteit, maar met een sterke verwevenheid met het onderwijs. ‘Wij willen geen hoogleraren die alleen onderwijs geven,’ zei Geert ten Dam. ‘Al is het maar om de suggestie te vermijden dat andere hoogleraren alleen onderzoek doen.’

 

Volgende bijeenkomst Universiteitsforum: 27 september.

Heb je een mening over het personeelsbeleid, of schurende meningen in de wetenschap? Reageer hieronder of schrijf een opinieartikel.