STA!-studenten spelen Code Oranje: ‘Ik ben niet supertrots op Nederland’
Een groep studenten van studententoneelvereniging STA! schreef een toneelstuk over ‘het Oranjegevoel’: Code Oranje. Zijn deze studenten in de greep van vaderlandsliefde? Wij waren bij de generale repetitie en zagen oranje in tuinstoelenfeestjes, klagende treinreizigers en regenpakken.
‘We hebben bij het schrijven veel onderzoek gedaan naar het Oranjegevoel,’ vertelt regisseur Maarten Hopman (24). ‘Maar we willen het publiek niet opleggen wat ze moeten vinden. We zijn benieuwd wat zij eruit gaan halen.’
Code Oranje opent met een typisch Nederlandse kringverjaardag. ‘Willen jullie allemaal 3 euro 26 overmaken voor de kadobon,’ vraagt een van de gasten. ‘Wat gezellig,’ roept een ander. Zo volgen meer korte sketches, elk bedacht door een andere student. Koningsdag passeert de revue, gevolgd door de klaagzang van een vrouw in een drukke trein.
Fietstochtjes langs het IJ
Als er iets is wat Nederland lijkt te typeren – althans, volgens deze studenten – is het kneuterigheid. Je druk maken om kleine dingetjes, maar geen uitspraken doen over wat er echt toe doet. Een meisje dat op een verjaardagsfeest over haar gebroken relatie begint, wordt luidkeels overstemd door een pietluttig verhaal over fietstochtjes langs het IJ. Een kalende campingvader droomt over een buitenechtelijke affaire, maar weet niets te bewerkstelligen totdat het object van affectie van de camping vertrekt.
Veel typetjes in het stuk lijken ongelukkig, maar geen van hen onderneemt actie. Men blijft krampachtig glimlachen, het leuk vinden, ‘normaal doen’, relativeren. In één sketch pogen de personages een ‘makkelijk inklapbare tent’ op te ruimen. Eén meisje is hier glimlachend mee bezig, de rest geeft haar steeds geagiteerde aanwijzingen – totdat het meisje met tent en al, nog steeds glimlachend, van het toneel rent.
Holland's Next Top Citizen
Een van de sterkste sketches is een parodie op De Wereld Draait door, waarbij student Nicky Vos als spraakwaterval Matthijs van Nieuwkerk een afvalrace voor asielzoekers (‘Holland’s Next Top Citizen’) bespreekt, waarin asielzoekers feiten over Nederland moeten opsommen (en moeten sjoelen) om een kans te krijgen op een verblijfsvergunning.
Ook frappant is een sketch waarin een jongen een speech van Mark Rutte over ‘normale Nederlanders’ en ‘buitenstaanders met andere normen’ vol overtuiging voorleest, om vervolgens een terugstoot van een meisje te krijgen die roept: ‘Wie zijn wij dan, Nederlanders? Wie ben ik dan?’
‘Het Oranjegevoel onder vuur’
Koen van der Wielen (22, universitaire pabo) speelt onder meer campingvader en sjoelende asielzoeker, naast een solo waarin hij ‘Sorry dat ik besta’ zingt, een liedje van Annie M.G. Schmidt over het gebrek aan songteksten over homoseksuele relaties. ‘In het begin hebben we mindmaps en moodboards gemaakt over het Oranjegevoel,’ vertelt hij. ‘Daar is alles een beetje uitgekomen. Ik ben zelf niet heel patriottistisch, dat valt wel mee. Het leek me een interessant onderwerp, het Oranjegevoel, omdat het nu best wel onder vuur ligt. Ik wilde ook iets persoonlijks van mezelf in de voorstelling, vandaar dat ik dit liedje zing. Dat gaat over het homo-zijn en dat er nooit iets wordt gezongen over man en man, of vrouw en vrouw. Dat vind ik ook iets wat bij Nederland hoort, op de een of andere manier.’
Noortje van Hoorn (21, rechten en filosofie) speelt onder meer de klagende treinmevrouw. ‘De inspiratie daarvoor was dat ik een keer na een avond uitgaan in de trein zat. Die had toen drie keer vertraging, ik was ontzettend misselijk en er begon een vrouwtje tegen me praten die mijn telefoon wilde lenen. Je kent het wel, momenten waarop het lijkt alsof alles tegenzit. Nederlands zeuren veel, maar Fransen ook – maar die erkennen het zelf niet. Nederlanders ridiculiseren zichzelf erom, op een Nederlandse manier. We zeiken maar maken er ook grapjes over.’ Is ze zelf vaderlandslievend? ‘Het is dubbel, aan de ene kant wel, maar als je kijkt naar sommige PVV-aanhangers en hoe mensen tegenover het vluchtelingenbeleid staan, dan ben ik niet supertrots op Nederland.’
Nicky Vos (21, sociologie) speelt onder meer Matthijs van Nieuwkerk. ‘Het Oranjegevoel is voor mij dat we met zijn allen heel veel klagen over alles, maar eigenlijk allemaal ontzettend tevreden zijn. Het is een paradox, maar we behoren echt tot de gelukkigste landen ter wereld. Nationalisme heeft in Nederland een heel nare bijsmaak, eigenlijk. Ik ben wel een Nederlander, ik ben een Hollander. Ik ben blij met hoe dingen hier geregeld zijn en daar ben ik wel trots op. Maar ik ben eigenlijk misschien meer een Amsterdammer dan een Nederlander.’
Code Oranje gaat op donderdag 1 maart in première in Crea. Op 2 en 3 maart zijn er ook voorstellingen. Tickets kun je kopen op de site van STA.
