Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
actueel

Ritalin: hoe een harddrug doodnormaal werd voor studenten

5 september 2017 - 08:50

Studenten die zich tijdens het studeren beter willen concentreren, zoeken de oplossing steeds vaker in een pilletje: ritalin. Mensen met ADHD en een doktersrecept helpen hun medestudenten vaak aan een stripje. Online koop je voor een paar euro een stripje pillen, per pil sta je gegarandeerd vier uur strak. Dat het om harddrugs gaat met stevige bijwerkingen, lijkt de gebruikers niet te deren. ‘Iedereen vindt ritalingebruik doodnormaal’.

‘Ritalin is ideaal als je een lang stuk moet schrijven. Je kan veel langer je focus vasthouden. Soms heb ik echt het gevoel alsof ik op het scherm denk, in plaats van in mijn hoofd. Alsof ik een beetje in mijn stuk zak. Maar ik zou het niet nemen als je echt stof moet opnemen. Ik heb weleens ingewikkelde opdrachten gemaakt terwijl ik aan de ritalin zat. Toen ik de dag erna in mijn schrift keek dacht ik: “Wat de fuck is dit?” Ik herinnerde me bijna niets meer van wat ik had opgeschreven.’

 

Aan het woord is HvA-student Bram. Hij heeft ADHD en gebruikt ritalin als hij echt moet studeren, elke vier uur één pilletje. Hij woont in het voormalige ACTA-gebouw, een gezellige, wat slonzige studentenflat in Slotervaart, waar hij het ook aan anderen verkoopt; vijf pilletjes voor vijf euro. ‘Ik krijg ritalin op recept bij de dokter, dat wordt bijna allemaal vergoed,’ zegt Bram. ‘Maar ik regel het voor de verkoop ook weleens via via. Laatst kreeg ik te horen dat iemand er duizend kwijt wilde. Dan ben ik de eerste die ze koopt. Of ik koop ze van vrienden uit mijn oude dorpje. Die kunnen het ook van de dokter krijgen, maar in dat kleine dorp gebruikt niemand het zelf. Als mijn voorraad bijna op is, bestel ik het bij mijn vrienden en dan neem ik het mee naar Amsterdam. In de afgelopen vijf maanden heb ik in de flat en via facebookpagina’s duizend pillen verkocht, en daar ongeveer 200 tot 250 euro per maand winst mee gemaakt. Toch leuk.’

‘Het hoogtepunt was denk ik bij mijn scriptiepresentatie, toen was ik héél brak. Ik moest om negen uur als eerste presenteren, terwijl ik tot vijf uur uit was geweest’

Partydrug

UvA-student Maud is een van de studenten die ritalin bij iemand anders koopt: ‘Tijdens mijn bachelor gebruikte ik het soms om te leren voor een tentamen. Dan was ik lekker gefocust. Toen ik mijn scriptie ging schrijven, gebruikte ik het vaker. Het is vooral chill als je brak bent. Dan neem je een ritalin en dan kun je weer. Het hoogtepunt was denk ik bij mijn scriptiepresentatie, toen was ik héél brak. Ik moest om negen uur als eerste presenteren, terwijl ik tot vijf uur uit was geweest. Waar mijn scriptie over ging? ADHD en ritalingebruik. De presentatie ging vet goed.’

Foto: Daniël Rommens

Als we rondvragen of mensen ritalingebruikers kennen, wordt al snel duidelijk dat studenten er niet zo van opkijken. Een greep uit de reacties: ‘Zoek je ritalin? Bestel het gewoon online.’ ‘Kijk op darkweb.’ ‘Krijgen mensen dit niet gewoon van vrienden met een ADHD-diagnose?’ Daarnaast wordt ritalin niet alleen gebruikt achter de bureaus, maar ook op feesten en festivals. ‘Ik gebruikte het regelmatig op feestjes als veilige partydrug om wat scherper te worden,’ vertelt UvA-student Tiemen. ‘Ik snoof het. Je krijgt er meer energie van, kan meer zuipen, wordt er spraakzamer van. Als je vrijgezel bent doet het wonderen voor je vlotte babbel. Speed is vaak te heftig; dan ga je over de top qua energie. Daarna kun je vaak niet slapen. Bij ritalin gebeurt dat niet, dat is een soort speed light.’

 

‘Iedereen vindt ritalingebruik doodnormaal,’ zegt ook student Sander. Net als Bram woont hij in het voormalige Acta-gebouw. De sociale cohesie is groot in dit studenteneilandje in deze buitenwijk, de bewoners wonen op gangen van tien tot twintig mensen en komen vaak bij elkaar over de vloer. Op de facebookpagina van de flat wordt vaak om ritalin gevraagd. Luc kocht wel eens wat in de flat. ‘Ik heb geen ADHD maar ben van mezelf best wel snel afgeleid. In mijn eerste jaar op de HvA nam ik het om te leren voor elk tentamen. Als ik op maandag een tentamen had, nam ik het vrijdag, zaterdag en zondag. Meestal vijf pillen in drie dagen. Maar het effect nam na een tijdje af. Nu doe ik het niet meer. Je wordt er nogal chagrijnig van als het is uitgewerkt.’ Hij lacht. ‘Eén keer ging ik zo hard dat ik niet kon leren. Toen had ik er ook geen twee moeten nemen.’ Luc vertelt veel ritalingebruik in zijn omgeving te zien. ‘Op de HvA zie ik zeker veel mensen die het gebruiken.’

‘Ik heb ADHD en ik heb ritalin van de dokter gekregen, maar zit nu nog met zeventig van die pillen, die verkoop ik aan mijn huisgenootjes’

Dopamine

Een medicijn dat gebruikt wordt als studie- én als partydrug, en dat door mensen zonder ADHD-verklaring. Dat moet haast wel een wondermiddeltje zijn. We gaan langs bij universitair docent Hyke Tamminga, die promoveerde op onder andere ADHD en ritalin. Zij vertelt ons dat ritalin een stimulerend middel is, dat de werking van de stof dopamine verlengt. Omdat mensen met ADHD een dopaminetekort zouden hebben, worden de pilletjes aan hen voorgeschreven. ‘Maar dat dopaminetekort is slechts een theorie,’ zegt Tamminga, ‘het wordt vooral voorgeschreven omdat het in de praktijk effectief is gebleken.’ Ze wijst er wel op dat ritalin wat behandeling betreft geen wondermiddel is. ‘Bij dertig procent van de mensen met ADHD werkt het bijvoorbeeld onvoldoende of zijn de bijwerkingen reden voor een andere behandeling.’

 

Sander lijkt bij die dertig procent te horen. ‘Het is overrated, ik merk er niks van,’ zegt hij. ‘Ik heb ADHD en ik heb ritalin van de dokter gekregen, maar zit nu nog met zeventig van die pillen, die verkoop ik aan mijn huisgenootjes. Haal ik mijn zorgkosten nog een beetje eruit. Maar ik wil ervan af, ritalin verkopen is een boel geregel. Al die berichtjes, afspraken maken, gaatjes vinden in je agenda. En iedereen wil altijd maar een paar pilletjes.’ Ook bij Sander koop je een stripje van vijf voor vijf euro. Bij HvA-student Martijn, ook ADHD’er, werkte ritalin wel: ‘Ik kon me langer concentreren, beter leren, doelgerichter focussen, maar had last van nare bijwerkingen.’ Martijn vertelt dat hij door de ritalin hartkloppingen kreeg terwijl hij rustig zat, en zijn hongergevoel verloor. Daarnaast kreeg hij heel veel trek in roken en verstoorde de medicatie zijn slaapritme. ‘Uiteindelijk ben ik er dus mee gekapt.’

Foto: Daniël Rommens

Modafinil

Maar ja, als een medicijn ervoor zorgt dat je gewoon kan studeren na een avondje zuipen, is het natuurlijk niet zo gek dat het populair is bij studenten. En als iets gewild is, zit er geld in. Maud: ‘Een goede vriend van me handelde erin, dus als ik bij hem was, had ik het eigenlijk altijd bij de hand. Iedereen wist dat je bij hem moest zijn. Mensen kwamen naar hem toe op de soos, bij hem thuis of gewoon in de UB. Hij verdiende er vierhonderd euro per maand mee.’

‘Ik gebruikte vorig semester drie weken lang elke dag achter elkaar modafinil. Met ritalin ben je toch iets minder jezelf en heb je een beetje die bijwerkingen die je ook wel bij xtc hebt’

Ook is ritalin lang niet het enige stimulerende middel dat gebruikt wordt om te studeren. Modafinil (een middel tegen de slaapstoornis narcolepsie) en dexamfetamine (een variant op ritalin) zijn de nieuwste studeermedicijnen. Maud: ‘Modafinil verbetert de aandacht en voorkomt slaapaanvallen. Ik gebruikte het vorig semester drie weken lang elke dag achter elkaar. Met ritalin ben je toch iets minder jezelf en heb je een beetje die bijwerkingen die je ook wel bij xtc hebt. Je hebt een droge mond, een hogere hartslag, je bent hypergefocust en hebt geen andere gedachten meer in je hoofd. Als je naar de wc gaat, kun je je alleen daar nog op richten. Met Modafinil heb je dat niet. Je voelt je gewoon heel fris, alsof je helemaal uitgeslapen bent. Je neemt ’s ochtends een pil en gaat studeren. Je voelt je heel helder en wakker, want je kan gewoon niet in slaap vallen. Ik zat zeven dagen per week van 9 tot 5 in de UB, drie weken lang, samen met mijn huisgenootje. Als ik ’s avonds thuiskwam, was ik nog niet moe en ging ik drinken met mijn huisgenoten. Dan werd ik de volgende ochtend heel moe wakker, nam ik een pil en zo gingen we weer drie weken lang door. Toen die periode was afgelopen waren we allebei zo moe. Zij kreeg echt een dip. Ik heb mijn mastervakken met een 5,5 voor elk essay afgerond, maar zonder dat spul had ik het denk ik niet gehaald.’

 

Liever koffie

‘Ik deed ritalin vooral om mijn vakken te halen, maar ook omdat ik er veel naast doe’, zegt Maud. ‘Ik was twee jaar geleden lid van een vereniging, doe nu elke dag aan crossfitten en werk dertig uur in de week. En in die tijd vond ik het ook gewoon belangrijk om veel uit te gaan. Als ik alleen zou studeren, had ik wel zonder al dat spul gekund. Maar ik voel me nu wel beter dan toen ik het zoveel deed. Meer in control.’ Tamminga: ‘We weten dat ritalin en soortgelijke drugs ook bij mensen zonder ADHD positieve effecten kunnen hebben. Wat studiemiddelen betreft is koffie een veiliger – en legaal – alternatief. Ook geldt dat je goed moet plannen, en een studie volgen waar je innerlijke motivatie voor hebt. Als dat allemaal het geval is en een student loopt alsnog tegen zijn grenzen aan, dan kan er iets aan de hand zijn. De verwachtingen zijn bijvoorbeeld te hoog of er is mogelijk sprake van ADHD. Een diagnostisch traject bij een specialistische instelling kan dan overwogen worden. Het gebruik van niet-voorgeschreven ADHD-middelen gaat echter gepaard met risico’s. Bovendien denk ik dat tijdelijk beter presteren geen oplossing is voor de ervaren druk, maar juist een vicieuze cirkel creëert tussen verwachtingspatronen en middelengebruik.’ En alhoewel ritalin bij correct gebruik slechts een kleine kans op verslaving heeft, kunnen een hoge dosering en het snuiven ervan die in potentie verhogen.

Foto: Daniël Rommens

Sander is niet de enige die ritalin maar niks vindt. We stuiten wel op meer studenten die de drug maar niets vinden: ‘Wat een onzin, ga gewoon normaal leren. Volgens mij is dat niet goed voor je.’ En hoewel iedereen vrij casual over het gebruik praat, wil niemand van de ondervraagden met zijn echte naam in dit artikel. Ze geven allemaal aan dat hun collega’s en familie niet van dit ritalingebruik hoeven te weten, ook omdat er vaak verhalen van andere drugs boven tafel komen. Maud: ‘Ik denk dat veel mensen het gebruiken, maar dat toch niet iedereen het wil zeggen. Mijn pillen lagen gewoon naast mijn laptop in de UB.’ Maar ook Maud heeft in het echt een andere naam.

 

Ritalin

In 2015 gebruikten ruim 57.000 Nederlanders methylfenidaat, merknaam ritalin, op doktersvoorschrift. Een derde van die gebruikers was boven de 25 jaar, terwijl methylfenidaat in Nederland alleen voor kinderen en adolescenten geregistreerd is bij de behandeling van ADHD. In de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie wordt methylfenidaat desondanks genoemd als eerstekeus-geneesmiddel voor volwassenen met ADHD. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) heeft dit voorjaar haar zorg geuit over het gebruik van ritalin door volwassenen, omdat de beperkte werking ervan binnen deze doelgroep niet zou opwegen tegen de negatieve effecten. Driekwart van de ritalingebruikers heeft volgens bijwerkingencentrum Lareb last van bijwerkingen. Die lopen uiteen van verhoogde bloeddruk en hartproblemen tot slapeloosheid, depressiviteit en psychose. Methylfenidaat staat op lijst 1 van de Nederlandse Opiumwet en dat maakt het gebruik ervan als partydrug of ‘brain enhancer’ illegaal.

Lees meer over