Verdwijnt één van de succesvolste schakeltrajecten van de HvA?
Dankzij een kleinschalig en intensief schakeltraject stromen al tien jaar de meest ambitieuze studenten Human Resource Management door van de HvA naar de universiteit. Alleen dreigt dat traject nu te verdwijnen door gebrek aan financiering. ‘Het idee was om zoveel mogelijk jongeren hoogopgeleid te maken in de samenleving. Wij vragen ons af of dat ook werkelijk gestimuleerd wordt in de praktijk’.
Van hbo-student naar promovendus of zelfs van het vmbo naar de universiteit. Het zijn maar een paar van de succesverhalen die voortkomen uit het schakelprogramma sociologie & organisatiewetenschappen van de HvA. De minor biedt de studenten de kans om door te stromen van een bachelor aan de hogeschool naar een master aan de universiteit. Het is een schakelprogramma, vergelijkbaar met een premaster, dat de hbo-studenten in een jaar klaarstoomt voor de overstap naar de universiteit.
De doorstroomminor bestaat nu al bijna tien jaar en lijkt zijn vruchten af te werpen. ‘Onze leerlingen studeren gemiddeld beter af dan studenten die een premaster volgen aan de universiteit,’ vertelt Adriaan Rottenberg (31), sinds 2016 docent aan de opleiding. Intensieve begeleiding is volgens hem het sleutelwoord. Alleen zo kunnen de studenten aldus Rottenberg de ‘enorme sprong’ maken van hbo naar eindniveau universiteit. Daarom bestaat de klas dit jaar ook uit slechts tien studenten, de maximum capaciteit ligt op 25.
‘We bieden een semester verdieping in de sociologie aan als minor voor vierdejaars studenten Human Resource Management (HRM). Maar ook andere studenten mogen zich ervoor aanmelden,’ legt Rottenberg uit. ‘Daarna mogen ze zelf kiezen: wil ik door?’ Als studenten daarvoor kiezen, volgen ze nog een semester waarmee zij het volledige schakeltraject voltooien. Deze leerlingen mogen daarna doorstromen naar de master organisatiewetenschappen aan de VU of de master sociologie aan de UvA. Studenten die kiezen om te stoppen na het eerste semester, hebben enkel de minor op zak.
‘Het is duur om kleinschalig onderwijs te verzorgen. En daar worden we op afgerekend,’ vertelt Rottenberg, die samen met de andere docenten van de opleiding aan de alarmbel trekt. Deze doorstroomminor dreigt namelijk te worden opgeheven omdat de opleiding de kosten niet langer kan dragen. Het schakelprogramma zou een ‘disproportioneel beslag leggen op het budget van de opleiding.’
‘Ik zou het jammer vinden als die groep studenten de kans niet meer krijgt om zichzelf te ontplooien, te emanciperen tot een wetenschappelijk afgestudeerde omdat het te duur is,’ zegt Rottenberg. De docenten van de opleiding willen dan ook een discussie op gang brengen. ‘Jaren geleden was er vanuit de politiek het idee om zoveel mogelijk jongeren hoogopgeleid te maken in de samenleving. Wij vragen ons af of dat ook werkelijk gestimuleerd wordt in de praktijk.’
Tijd winnen
Dankzij de combinatie van de minor met het schakeltraject winnen de studenten een jaar studietijd. ‘Ik dacht eerst: “Nog twee jaar studeren voor je master. Ik weet niet of ik daar zin in heb”,’ vertelt Nicolette Haasnoot (24), student HRM die momenteel het schakeljaar volgt. ‘Je doet je schakeljaar tegelijkertijd met afstuderen. Daarna hoef je nog maar een jaar master te doen.’ Ook voor Oscar van Mourik (29), die de studie HRM afrondde aan de HvA en inmiddels promoveert op accounting aan de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde van de VU, woog het winnen van een studiejaar mee: ‘Het voordeel van deze premaster is dat het tijdsefficiënt is omdat je bachelorscriptie onderdeel wordt van de scriptie die je schrijft voor deze premaster. Dus het vervangt je vierde jaar.’
Ruud Fiers (29), die de opleiding Fashion & Branding volgde aan het AMFI, stapte dit jaar in de doorstroomminor. Dat was, ondanks zijn afwijkende vooropleiding, geen probleem. ‘We hebben in onze opleiding 50 procent HRM-studenten,’ meldt Rottenberg. De selectiecriteria voor dit schakeltraject zijn minder streng dan die van premasters aan de universiteit. De enige criteria die aan de poort gelden zijn motivatie en studievoortgang. Studenten mogen geen achterstand hebben opgelopen in hun studie.
Intellectuele uitdaging
Zowel Nicolette als Ruud kregen vmbo-advies. ‘Als je vmbo-advies krijgt denk je: “Blijkbaar ben ik niet zo slim als de rest”,’ vertelt Nicolette. Op het vmbo maar later ook op het mbo had zij het gevoel dat ze tot meer in staat was. Nicolette: ‘Tijdens die studie merkte ik dat het supermakkelijk is. En dat ik eigenlijk veel meer kan.’
Oscar rondde de havo af, maar ook hij miste op het hbo intellectuele uitdaging. ‘Het was een verademing want ik vond hbo eigenlijk maar makkelijk, om het een beetje arrogant te zeggen. Ik had daar nog nooit mijn best gedaan dus dat wilde ik wel een keer doen”.’ In de doorstroomminor lag het niveau volgens hem hoger. ‘Het ging over sociologische vraagstukken zoals “hoe ontstaat ongelijkheid in de samenleving?”. Dat vind ik interessanter dan het oppervlakkige dat ik gewend was van de jaren ervoor.’
Ruud: ‘Tijdens de opleiding Fashion & Branding bleek dat ik de theoretische, meer academische benadering interessant vond.’ Hij besloot daarom een minor Fashion Theories te volgen die een academische benadering van allerlei thema’s die gerelateerd zijn aan mode behandelt. ‘Toen viel het allemaal op zijn plek.’ Volgens Ruud hebben ook andere klasgenoten met deze minor ‘voor het eerst het gevoel dat ze worden uitgedaagd en iets leren.’ Dat beaamt Nicolette. Zij zocht een alternatief voor de projectgroepen waarin ze in het hbo moest samenwerken en waarbij ‘je altijd afhankelijk bent van anderen.’
Persoonlijke groei
Nicolette vertelt dat zij zichzelf maar ook mensen uit haar omgeving haar tijdens dit schakeljaar enorme stappen vooruit hebben zien maken. ‘Ik heb mezelf bewezen dat ik meer kan dan ik zelf had verwacht. Op de middelbare school was ik slecht in wiskunde. En ik haal nu wel goede cijfers voor statistiek. Toen ik vmbo-advies kreeg zeiden ze: “je gaat het waarschijnlijk niet redden om een hoger niveau te doen”,’ vertelt Ruud. ‘En uiteindelijk is dat wel gelukt.’ Niet alleen hij, maar ook de andere studenten van de doorstroomminor behalen goede resultaten. Oscar: ‘Ik denk dat de mensen uit deze doorstroomminor beter waren voorbereid dan mensen uit een reguliere premaster, bijvoorbeeld op de VU of de UvA.’ Tijdens zijn diploma-uitreiking waren er van de zes afgestudeerden vijf cum laude, waarvan drie uit zijn schakeltraject.
Onderwijs op maat
Studenten die ervoor kiezen het volledige schakeltraject te doorlopen, behalen in een jaar 80 studiepunten. Een doorsnee jaar is goed voor 60 studiepunten. ‘Het eerste half jaar had ik vier deadlines per week,’ vertelt Nicolette. De premaster is volgens haar alleen maar vol te houden als je gemotiveerd bent. ‘Ik heb er een deel van mijn sociale leven voor moeten opgeven. Je bent minimaal veertig uur per week bezig aan school.’ Ruud omschrijft het als ‘aanpoten’. ‘Het eerste semester was ik voor 22.00 uur ’s avonds nooit klaar.’ Oscar: ‘Die premaster was geen kattenpis. Het is het zwaarste wat ik ooit heb gedaan. Ik overdrijf niet.’ Toch vinden de studenten het de moeite waard. ‘Ik heb in het afgelopen jaar denk ik meer geleerd dan tijdens mijn hele studietijd daarvoor. Het is zwaar, maar het levert ook wat op,’ vindt Nicolette.
Oscar: ‘Er was een vak waarbij je iedere week een essay moest schrijven en de eerste week had letterlijk de hele klas een onvoldoende. Op een gegeven moment leverde iedere foutgeplaatste komma of onnodig woord een punt aftrek op, totdat iedereen helemaal strak kon schrijven.’ Nicolette: ‘Op een gegeven moment dacht ik dat ik het niet zou gaan trekken.’ Toen ben ik in gesprek gegaan met mijn docent. Ze denken met je mee, dat is fijn. In zo’n premastertraject waarbij je met driehonderd man in een hoorcollege zit, heb je die mogelijkheid niet,’ geeft Nicolette aan. ‘Ik begrijp dat daar veel mensen afvallen.’ Het onderwijs op maat maakt het volgens Ruud mogelijk dat studenten het – zelfs met een bepaalde achterstand – alsnog kunnen halen. ‘En met goede cijfers.’
Financiële bezwaren
De docenten van de doorstroomminor willen dat het programma voortaan niet langer financieel gedragen wordt door alleen de opleiding, maar door de hele Faculteit Business & Economie, of zelfs door de hele HvA.
Financiële steun van de UvA of de VU lijkt een logische oplossing voor het geldgebrek waar de doorstroomminor mee kampt. Studenten stromen na het schakeltraject immers door naar een van beide universiteiten. Maar dat is volgens Rottenberg niet zo eenvoudig. ‘Voor elke afgestudeerde krijg je geld,’ legt hij uit. ‘Maar omdat onze leerlingen al afgestudeerd zijn aan de hogeschool, krijgen de universiteiten daar geen geld meer voor.’
Het ontbreken van voldoende financiering dreigt de opleiding onbetaalbaar te maken voor studenten, terwijl het financiële aspect voordien juist een reden was om deze opleiding wél te gaan volgen. Oscar: ‘Ik wilde een premaster doen en ik was al aan het kijken naar de premaster sociologie op de UvA, maar die is minder toegankelijk als je van het hbo komt. Dan is het duur, toentertijd iets van 6.000 euro. Terwijl deze doorstroomminor de normale collegeprijs kostte.’
Ook voor Ruud heeft het financiële voordeel van deze doorstroomminor meegespeeld in zijn keuze. Door de combinatie van de minor en het schakeljaar sparen de studenten niet alleen tijd maar ook geld uit omdat zij een jaar minder schoolgeld moeten betalen. ‘Ik moet het doen van de studiefinanciering en het geld dat ik verdien met werken. Dus ik probeer het wel zo te doen dat het mij zo min mogelijk geld kost.’ Hoger inschrijvingsgeld als oplossing voor financiële tekorten zou voor veel studenten de deur sluiten.
‘Het probleem met deze doorstroomminor is dat het daadwerkelijk 40 uur per week is, dus als mensen meer zelf moeten gaan betalen, dan moeten ze ook meer gaan werken en ik vraag me af wat de haalbaarheid daarvan is,’ zegt Oscar. Zelf heeft hij het wel klaargespeeld om naast het doorstroomprogramma te werken, maar hij zou anderen niet aanraden hetzelfde te doen. ‘Ik heb vier dagen per week gewerkt en het gered. Maar het was niet leuk. Het was echt niet leuk.’
Ruud: ‘Als deze opleidingen verdwijnen, dan denk ik dat het voor gemotiveerde en getalenteerde studenten uit het hbo steeds moeilijker wordt om de stap naar de universiteit te maken.’
