Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Barend Wilschut
actueel

‘Elsevier frustreert open access-doelen’

Henk Strikkers,
23 maart 2017 - 15:35

De wetenschappelijke uitgever Elsevier doet er alles aan om open access publiceren zo onaantrekkelijk mogelijk te maken. Dat meldt ScienceGuide, dat het contract tussen de uitgever en de Nederlandse universiteiten in handen heeft.

Alle wetenschappelijke artikelen die met publiek geld worden betaald moeten gratis te raadplegen zijn; dat is het open access-ideaal waar staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs, Cultuur & Wetenschap) en de Nederlandse universiteiten naar streven. Daartoe sloten ze een groot aantal deals met wetenschappelijke uitgevers.

 

Het bereiken van het akkoord met Elsevier, ’s werelds grootste wetenschappelijke uitgever, was echter zeer moeilijk. Er werd zelfs gedreigd met een boycot van Elsevier, maar in december 2015 bereikte men toch een akkoord.

‘Elsevier is er in geslaagd de deal zo onaantrekkelijk te maken dat het open access-“experiment” gedoemd lijkt te mislukken’

Dat akkoord heeft veel haken en ogen, zo blijkt uit het document waar ScienceGuide de hand op heeft gelegd. Zo mag het open access publiceren ‘in slechts een fractie van de titels die Elsevier uitgeeft’ en bepalen Elsevier en de universiteiten na drie jaar samen of de pilot is geslaagd of niet. Bovendien voert de uitgever een prijsverhoging van 2,5 procent en 2 procent door in 2017 en 2018. ‘Elsevier is er in geslaagd de deal zo onaantrekkelijk te maken dat het open access-“experiment” gedoemd lijkt te mislukken,’ schrijft ScienceGuide.

 

Hoorzitting

Gisteren vond er een hoorzitting plaats naar aanleiding van een WOB-verzoek naar die contracten. Alle Nederlandse openbare universiteitenDe Radboud Universiteit, de VU en Tilburg University zijn een zogenoemde bijzondere universiteit en vallen daardoor niet onder de Wob. Lees hier meer over het verschil tussen bijzondere en openbare universiteiten. hebben van Leo Waaijers, een voormalig bibliothecaris, en student Amos Keestra een verzoek ontvangen in het kader Wet Openbaarheid van Bestuur om de contracten met de uitgeverijen openbaar te maken.

 

Apart besluit UvA

Vreemd genoeg heeft de UvA daar anders op gereageerd dan alle andere universiteiten. De UvA wilde voldoen aan het verzoek, maar weigerde de financiële paragraaf met daarin de kosten van het akkoord openbaar te maken. De andere universiteiten hadden geen bezwaar tegen openbaarmaking van die financiële paragraaf, maar wilden juist de voorwaarden van de pilot agreement over open access niet publiceren.

 

UvA-woordvoerder Yasha Lange laat weten dat ‘de UvA heeft op basis van de wet en de jurisprudentie met betrekking tot de WOB haar eigen afweging gemaakt wat openbaar gemaakt mag worden, en wat niet. De overige universiteiten maakten een andere afweging.’ Lange weet niet of de andere universiteiten tezamen of afzonderlijk tot hun reactie zijn gekomen. Hij kan op dit moment bovendien niet ingaan op eventuele kosten die de UvA hierdoor extra maakt in vergelijking met de andere universiteiten.

 

Procedure voor de bühne

Desalniettemin werden zowel de UvA als de andere universiteiten door uitgevers Elsevier en Springer voor de Wob-bezwaarcommissie gedaagd. Die wilden niet dat de financiële paragraaf noch het akkoord over het open access-experiment openbaar werden gemaakt.

 

De zaak gaat over vier weken verder, maar die procedure zal voor Elsevier waarschijnlijk louter symbolisch zijn nu de inhoud van de pilot agreement op straat ligt. Voor Springer is de zaak nog wel van belang. De UvA wil tot de bezwaarcommissie heeft geoordeeld niets over de inhoud van beide paragrafen kwijt.