Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
actueel

Angel zit in uitwerking rapport financiën UvA

Altan Erdogan,
24 juni 2016 - 15:58

Een gezonde boekhouding, een verantwoorde koers en een steeds professionelere aanpak van de bedrijfsvoering: de vrijdag gepresenteerde conclusies van de commissie financiën en huisvesting kunnen vast op bijval rekenen van het College van Bestuur van de UvA. Maar de angel zit straks ongetwijfeld in de uitwerking van de details, de ‘aandachtspunten’ zoals de commissie ze noemt. 

Voornaamste aandachtspunt waarover vrijdag al discussie ontstond, is de vraag of de UvA onverantwoorde financiële risico’s liep en loopt door de leningen die zijn afgesloten om een deel van de vastgoedplannen (momenteel ter waarde van ongeveer 652 miljoen euro) te kunnen betalen. Zo is gebruik gemaakt van zogeheten renteswaps en derivaten, om toekomstige schommelingen in de rente op te kunnen vangen.

 

De commissie zelf omschrijft het zo in haar conclusies, onder het kopje Impact van ineffectiviteit hedge op financieringskosten UvA: ‘Een wezenlijk aandachtspunt voortkomende uit het onderzoek betreft de financieringen in relatie tot de derivaten. Naar het oordeel van de commissie is de ineffectiviteit van de hedge groter dan tot nu toe door de UvA is aangenomen. De boekhoudkundige gevolgen kunnen een heftige impact hebben op de financiële ratio’s. Dit risico kan tevens impact hebben op het vermogensbeslag en daarmee op de financieringskosten van de UvA.’

 

In simpeler bewoordingen: er zijn scenario’s denkbaar dat de UvA in de problemen komt door de manier van lenen in het verleden. In de uitleg vrijdag ging commissievoorzitter Hendrik van Moorsel nog een stapje verder. Hij stelde dat de UvA met de banken om tafel moet om de contracten voor leningen aan te passen. ‘Voor ons blijft de vraag of universiteiten dit soort constructies hadden moeten kiezen. Ook de UvA had volgens ons op de kapitaalmarkt op een goedkopere en minder risicovolle manier geld los kunnen krijgen.’

Foto: Daniël Rommens
Hendrik van Moorsel presenteert zijn rapport

Swaps
Eric Fischer, interim-decaan van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, vroeg zich bij de presentatie van het onderzoeksrapport af wat de UvA dan precies niet goed heeft gedaan. ‘Er is toen onder meer voor derivaten en renteswaps gekozen, juist om voorzichtig en conservatief te begroten en renteschommelingen op te kunnen vangen. Het enige dat vast staat, is dat de banken onjuiste adviezen hebben gegeven over hoe die leningen uit kunnen werken. Dat kun je de UvA niet echt kwalijk nemen.’

 

Hans Amman, binnen het College van Bestuur verantwoordelijk voor de financiën en de huisvesting, ontkent stellig dat er grote financiële risico’s bestaan door de leningen die zijn afgesloten. ‘We laten alles twee keer per jaar doorrekenen door de specialisten en accountants van Price Waterhouse Coopers. Die hebben nog geen enkele keer aan de bel getrokken dat het fout zou kunnen lopen.’

 

Volgens Amman gaat het over behoorlijk complexe materie en zijn de risico’s vooral ‘theoretisch en boekhoudkundig’. ‘Er is veel wijsheid achteraf over die leningen. Het is allemaal volgens de spelregels van toen gebeurd. Ik maak wel eens een vergelijking met een brandverzekering. Je kunt zeggen: de kans dat er brand uitbreekt is zo klein, daar verzeker ik me niet tegen. Dat geldt ook voor de risico’s op grote renteschommelingen. Ik vraag me af of het verstandig is om met banken nieuwe constructies af te spreken. De alternatieven liggen niet voor het oprapen.’

'We moeten zo spoedig mogelijk af van die financiële constructies'

'Stille reserve'
Overigens nuanceert ook commissievoorzitter Van Moorsel de risico’s. Hij wijst op het feit dat de UvA een flinke ‘stille reserve’ heeft, bijvoorbeeld omdat de marktwaarde van veel panden flink is gestegen. De UvA zou een deel van deze panden versneld kunnen afstoten.


Van Moorsel: ‘Zo heeft de verkoop van het Bungehuis meer dan 20 miljoen opgeleverd. Interessante vraag is of een universiteit als kerntaak heeft om deze historische panden, dit culturele erfgoed, te beheren en aan te houden. Daar moet je openlijk over durven discussiëren.’ 


René Hulst van de Contactgroep (die vanuit de medezeggenschap en actiegroepen het werk van de commissie begeleidde) twijfelt niet: ‘We moeten zo spoedig mogelijk af van die financiële constructies. Het heeft de UvA een hoop geld gekost, het is te ingewikkeld en die leningen vormen nog steeds een risico.’

Foto: Daniël Rommens
René Hulst

Decentraal
Naast derivaten en renteswaps volgen er de komende maanden over meer onderdelen in het eindrapport nog flinke discussies. Het zogeheten allocatiemodel – een verdeelsleutel voor het geld dat de UvA van het rijk krijgt – gaat hoe dan ook op de schop, maar hoe is nog niet bekend. Ook moet er veel meer openheid komen over de boekhouding van de UvA, zodat de academische gemeenschap daar beter geïnformeerd een oordeel over kan vormen.

 

De commissie stelt ook voor meer verantwoordelijkheden voor financiële keuzes bij de faculteiten en decanen neer te leggen ten koste van het CvB en vraagt zich af of de UvA op de juiste weg is bij het uitvoeren van huisvestingsplannen. Van Moorsel vrijdag: ‘Neem de plannen voor de UB in de binnenstad. Je moet je afvragen hoe lang je die nog kunt blijven uitstellen.’  


De kersverse collegevoorzitter Geert ten Dam is hoe dan ook blij met het eindrapport. ‘Het is goed en belangrijk dat er grondig van buiten naar ons wordt gekeken.’ Ze gaat alle ruim 400 pagina’s van het rapport dit weekeinde doorspitten. ‘We moeten Grote-Stappen-snel-thuis-conclusies  hoe dan ook vermijden.’


Ten Dam noemt het een winst van de bezettingen van vorig jaar dat discussies zoals over het allocatiemodel op gang gekomen zijn. ‘Ook op punten zoals de derivaten en de gebrekkige transparantie over financiën wil ik de aanbevelingen serieus bekijken. Ik zal er mijn voordeel mee doen.’

'Toen we hier vorig jaar actie voor voerden, verwachtten we heftige conclusies als “UvA staat er desastreus voor”'

Humanities Rally
Actievoerder Tom Kayzel van Humanities Rally houdt een dubbel gevoel over van het rapport. ‘Toen we hier vorig jaar actie voor voerden, verwachtten we heftige conclusies als “UvA staat er desastreus voor”. Dat is niet uit dit onderzoek gekomen, maar dit rapport toont nog steeds de absurditeit aan van het hele systeem,’ zegt hij.  


Het allocatiemodel, de fouten en risico’s in het financiële beleid en het vastgoedbeleid waren belangrijke punten van de bezetters vorig jaar. Kayzel: ‘Die kritiek is nu eindelijk onderbouwd door een onafhankelijke commissie met expertise.’