Waar vinden grote sterns nu hun eten?
UvA-hoogleraar Willem Bouten van het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica doet onderzoek naar de invloed van het verbreden van stranden op het gedrag van de grote stern, een kustvogel die te herkennen is aan zijn zwarte kuif en zijn gele punt aan zijn snavel. Bouten: ‘Het is van tevoren moeilijk in te schatten in hoeverre een diersoort in staat is zich aan te passen.’
Waarom bent u zich met dit onderzoek gaan bezig houden?
‘Tegenwoordig worden er erg veel zandsuppleties voor de Noordzeekust gedaan. Bij een zandsuppletie wordt er zand opgespoten om het strand te verbreden. We willen uitzoeken in hoeverre zandsuppleties een probleem zijn voor grote sterns en in hoeverre sterns zich aan de veranderende omgeving kunnen aanpassen. Gaan ze door de zandsuppleties bijvoorbeeld op zoek naar andere gebieden om voedsel te zoeken? Of zijn ze niet in staat zich aan te passen en wordt hun populatie kleiner?
Het is van tevoren moeilijk in te schatten in hoeverre een diersoort in staat is zich aan te passen aan menselijk ingrijpen in de natuur. Als de grote stern zich gemakkelijk aanpast is er natuurlijk geen probleem, maar als het heel lang duurt voordat ze nieuwe gewoontes aanleren, kan dit wel voor problemen gaan zorgen. Een vogel is afhankelijk van bepaalde handigheden die het heeft aangeleerd in het vinden van voedsel en niet elke vogelsoort is even goed in staat nieuwe handigheden aan te leren.’
Welke vogels kunnen dat goed?
‘Meeuwen hebben een groot adaptief vermogen. Als er iets wegvalt, verzinnen ze wel weer wat nieuws om te overleven. Zo zijn er meeuwen die regelmatig vanuit Texel naar Amsterdam vliegen omdat ze gewend zijn gevoerd te worden door toeristen, maar door corona zijn er amper toeristen waardoor er dus minder voedsel voor meeuwen is. Daarom zijn er nu ook weinig meeuwen in de stad. Ze gaan op zoek naar andere plekken voor voedsel, zoals vuilnisbelten. Dat komt ook omdat een individuele meeuw heel goed in staat is een nieuw gedrag voor zichzelf uit te vinden.
Hetzelfde zie je bij ganzen. Zij profiteren erg veel van toenemende stikstof in de grond. Hierdoor groeien er veel plantensoorten waar een gans erg goed op gedijt. Je ziet dan ook dat de ganzenpopulatie steeds meer toeneemt.’
Zijn er ook vogels die niet zo’n groot adaptief vermogen hebben?
‘Jazeker, anderzijds heb je de wespendief, een roofvogel die overwintert in Afrika. Tegen de zomer vliegt deze vogel naar Nederland om te broeden en de jonge vogels groot te brengen. De vogel is erg afhankelijk is van het wespenseizoen in Nederland om de jonge vogels te voeden. Als door klimaatverandering wespen in een andere periode komen, zal dat fout kunnen gaan. Dat kan dan uiteindelijk als consequentie hebben dat de vogelsoort in Nederland uitsterft.’
Hoe doet u onderzoek?
‘We doen het onderzoek samen met Wageningen Universiteit. Wij van UvA-IBED zorgen voor de technische ondersteuning van het onderzoek. Zo’n vijftien sterns zijn voorzien van zendertjes die we rugzakjes noemen. Deze rugzakjes die tussen de vleugels van de vogels zitten, geven ons informatie over het vlieggedrag van de sterns.
Op de site UvA-Bits.nl kun je deze sterns, maar ook andere vogels volgen. Zo kun je bijvoorbeeld zien dat de sterns vanaf Texel soms op zoek gaan naar voedsel bij Ameland of bij de kust van IJmuiden. Ook zit er een bewegingssensor aan zodat we kunnen zien op welke plekken de vogels duiken, en hoe vaak zij dat doen. Zo weet je op welke plekken vogels hun voedsel zoeken en vinden.’
Wat zijn uw verwachtingen voor de stern?
‘We zijn drie weken geleden begonnen aan het project, dus het is te vroeg voor resultaten. Wel zijn er broedplekken op Texel aangewezen waar de vogels hun nestjes kunnen bouwen. Vooralsnog lijken ze daar goed op te reageren. Dat impliceert dat de grote stern wel een aanpassingsvermogen heeft en goed in staat is zijn gewoonlijke gedrag te veranderen.’
