UvA’ers vinden levensgevaarlijk afslankmiddel DNP in rioolwater
Amateursporters gebruiken het gevaarlijke afslankmiddel 2,4-dinitrofenol (DNP) rond sportevenementen, ontdekten onderzoekers van het UvA-Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica. Wat betekent dat? UvA-hoogleraar Pim de Voogt legt uit. ‘Als je het ongecontroleerd gebruikt, kun je eraan overlijden.’
De onderzoekers van het UvA-Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica deden anderhalf jaar lang onderzoek naar afvalwater in drie Nederlandse steden. ‘Welke, dat houden we geheim,’ zegt UvA-hoogleraar milieuchemie Pim de Voogt, die geheimhoudingsafspraken maakte om het onderzoek te kunnen doen. Met collega’s van het KWR Watercycle Research Institute en de Dopingautoriteit analyseerden De Voogt en andere UvA-onderzoekers het rioolwater voor, tijdens en na drie grote bodybuildings- en atletiekevenementen. Wat bleek? Tijdens de sportweekenden waren de concentraties DNP – een gevaarlijke vetverbrander – tien keer zo hoog
Afvalwater is een spiegel van de maatschappij, zegt De Voogt. ‘Je ziet precies welke drugs en medicijnen in een stad zijn gebruikt. Voorheen deden we dit onderzoek vooral om drugsgebruik in een stad te traceren: cocaïne, xtc. Het is heel bijzonder dat we het nu ook doping aantreffen.’ Hij vertelt: in een stad van 60.000 inwoners werd een kleine groep van dopinggebruik verdacht. ‘Hun urine komt verdund in het rioolwatersysteem. We moesten maar afwachten of we iets zouden zien.’
Waarom hebt u dit onderzoek gedaan?
‘We deden het onderzoek in opdracht van het World Anti Doping Agency, dat wilde weten of amateursporters ook doping gebruikten. Bij professionals kun je dat – op individueel niveau – makkelijk testen, maar bij amateurs is dat lastiger. Nu blijkt dat ook amateursporters DNP gebruiken, wat een risico voor de volksgezondheid betekent. Wat we niet weten: hoevéél personen het gebruiken. Het kunnen tien grootgebruikers zijn, of duizend kleingebruikers, en atleten, of bezoekers. We bestudeerden immers het afvalwater van de hele stad.’
Hoe hebt u de monsters verzameld?
‘We hebben Nederlandse rioolwaterzuiveringsinstallaties benaderd. Zij hebben speciale bemonsteringsapparatuur om controles uit te voeren. In elke stad kregen we veertien flessen rioolwater: dagelijks getapt, twee weken lang, elke vijf tot zeven minuten een beetje. Dat zag er niet vies uit, maar we moesten wel handschoenen aan – er konden immers bacteriën in zitten. In het lab filterden we het water en testten we het op twintig dopingstoffen, zoals steroïden en afslankmiddelen.’
Wat maakt DNP zo gevaarlijk?
‘Het staat officieel niet op de dopinglijst, maar het is wel een heel gevaarlijke stofLees hier meer over de historie en de gevaren van DNP.: eerder waarschuwde ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ervoor, en er zijn ook sterfgevallen bekend. DNP versnelt de vetverbranding, en je lichaamstemperatuur loopt op. Als je dat niet controleert, kun je eraan overlijden. In de toekomst zouden we trouwens nog onderzoek willen doen met afvalwater van fitnesscentra, maar het duurt wel even voor je het stofje uitplast, dus mogelijk zijn veel sporters dan al thuis.’
Wat zou er nu moeten gebeuren?
‘De overheid zou maatregelen kunnen nemen. Ik zou zelf in fitnesscentra meer voorlichting geven over de gevaren van de stof. Maar als wetenschapper is dat mijn taak niet – het is mijn taak om aan te tonen dat het in rioolwater aanwezig is.’
