‘In onze democratie wordt de stem van dieren niet erkend’
‘Dieren hebben belang bij een tweegesprek,’ vindt UvA-filosoof Eva Meijer. Ze promoveert woensdag 20 september op haar onderzoek naar de politieke stem van dieren.
Wat heeft u uitgezocht?
‘In mijn filosofisch proefschrift bekeek ik de politieke relatie tussen mensen en andersoortige dieren. Ik bestudeerde diverse casussen. Mijn conclusie: in onze democratie wordt de stem van dieren niet erkend. Denk aan vergaste Schipholganzen, die op de luchthaven in de weg vliegen: alle boeren en beleidsmakers mogen daar iets over zeggen, maar de stem van de ganzen – hun geluid, kleur, geur en lichaamshouding – wordt genegeerd.’
Wat is het alternatief?
‘Je kunt ganzen léren dat ze niet welkom zijn. Die ganzen hebben ook recht op een leefplek in Nederland – we hebben ze zelfs, met de aanleg van de Oostvaardersplassen, daartoe uitgenodigd. Dieren hebben belang bij een tweegesprek. In de middeleeuwen hield men dierenprocessen: ratten die werden verbannen, kregen een brief in hun holletje. Onzinnig, maar om de ongelijke machtsrelatie tussen dieren en mensen te verbeteren, is wel een nieuwe blik nodig. Democratie is ook bepalend voor dierenlevens.’
Het is lastig om een voorstelling te maken van politieke participatie van dieren. Je kunt ze moeilijk in de Tweede Kamer zetten.
‘Nee, we spreken de taal niet. Ik pleit ook niet voor dierenvertegenwoordigers in de politiek. Ik ga nog een stap verder: we moeten overdenken hoe we mensenpolitiek mét dieren kunnen vormgeven. Dat vraagt veel van de maatschappij: we rijden auto’s, plaatsen hekken, eten dieren op. Allereerst moeten we de dierenstem erkennen, om vervolgens te kijken hoe we de bestaande machtsrelatie kunnen veranderen. In Afrika praten mensen met olifanten door hun speciale alarmroep af te spelen, om te communiceren dat de olifanten niet welkom zijn. Zo creëer je begrip tussen soorten.’
Wat was het leukst aan het onderzoek?
‘Dit thema krijgt weinig aandacht in de geesteswetenschappen, al is het vakgebied in opkomst. Op conferenties ben je dus met een klein groepje: de enige mensen ter wereld die zich ermee bezighouden. Dat is heel leuk.’
Wat vond u ingewikkeld?
‘Ik weet inmiddels dat dieren een rijk gevoelsleven hebben: varkens zijn jaloers, maken vriendjes en hebben hun kinderen lief. Dierenleed wordt dan concreter en erger – ik kan dat niet meer aanzien. Maar dat zeg ik als activist, niet als promovendus.’
Eva Meijer promoveert op 20 september op haar proefschrift ‘Political Animal Voices’ om 13.00 uur in de Oude Lutherse Kerk in Amsterdam.
