Op z'n Duits | Omgekeerde tsunami
In het hoger onderwijs is iedereen excellent. Iedere universiteit pocht over haar excellente onderzoekers, elke universiteit roemt haar excellente studenten.
Aan de HvA kun je excelleren met een excellente minor. Het zijn nooit eens ‘uitmuntende’, ‘voortreffelijke’ of het prachtig archaïsche ‘eminente’ onderzoekers, studenten of minoren. Aan synoniemen wordt niet gedaan, waarschijnlijk omwille van ‘breed gedragen herkenbaarheid’.
Misschien is het deze inflatie van het woord excellent die zorgde voor onrust afgelopen week. De Volkskrant kopte: ‘Wetenschap vreest uittocht toptalent naar buitenland’. Als iedereen excellent is, dan is zo’n bericht op zijn zachtst gezegd verontrustend. Totale leegstroom in aantocht. Gelukkig maar dat er zoveel asielzoekers naar Nederland komen.
Het bleek een storm in een glas water. Het ging slechts om één excellente toponderzoeker, Maaike Kroon, die toevallig net de week ervoor de prestigieus klinkende titel 'Wetenschapstalent 2015' had gekregen van het blad New Scientist. In het nieuwsbericht kwamen twee bobo’s aan het woord die in het vertrek van Kroon een grotere trend zagen. Zo was het toch mogelijk de noodklok te luiden over teloorgang en verval.
Zou zo’n omgekeerde tsunami van excellente topwetenschappers überhaupt erg zijn? Voor studenten maakt het niks uit, want onderzoekstalent koopt onderwijs af. Ook collega’s zullen er niet om huilen, want tegen topperformers steekt de rest schril af. Dat Maaike Kroon naar Abu Dhabi gaat is vooral vervelend voor haar huidige universiteit, de TU Eindhoven. Kroon neemt haar onderzoeksgelden mee en dat is balen. Daarnaast is het een aderlating voor de communicatieafdeling aldaar. Wetenschapstalent 2015 worden volgens New Scientist (opbrengst: een award en € 1.500) is behalve voor de familie alleen leuk voor voorlichters.
Toch stond er iets extreem alarmerends in het Volkskrant-bericht. Het Ministerie van OCW was gevraagd om een reactie, die bij monde van ‘een woordvoerder’ werd gegeven. Die herkende het trekken aan talent, maar maakte zich niet druk. Nederland heeft immers de Nationale Wetenschapsagenda. ‘Die moet ervoor zorgen dat de wetenschap aansluit bij de maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen en kansen en ervoor zorgen dat Nederland een nog aantrekkelijker wetenschapsland wordt’ tekende de Volkskrant op.
Hoe ver kan zo’n persvoorlichter staan van wetenschap en wetenschappers? Als er iets reden is om Nederland te ontvluchten, dan zijn het wel bedenksels als de Nationale Wetenschapsagenda. Wetenschappers willen geen inmenging van het bedrijfsleven. Ze willen geen tijd kwijt zijn aan Willem-Wever-vragen als 'Waarom gaat een telefoonscherm zo snel stuk?' of boze burgervragen als ‘Waarom degenereert met elke generatie het taalgebruik, en waarom wordt hier niets aan gedaan?’. Ze willen geld en ruimte om hun onderzoek uit te voeren, vrij van de verwoestende kracht van het excellente imagodenken.
