Een protestactie rond de UvA wordt al snel geassocieerd met de Maagdenhuisbezetting in de jaren zestig. Lang niet altijd is dat terecht. Maar in het geval van de kraak van het Spinhuis, het voormalige sociologie- en antropologiegebouw van de UvA, is de vergelijking juist, omdat er nu voor dezelfde waarden wordt gestreden, betoogt Yvo Greijdanus.
In 1969 was de eis van het bezettingscomité simpel: medezeggenschap op alle niveaus. Na vijf dagen maakt de politie een einde aan de bezetting. Toch werden de studenten flink tegemoetgekomen. De Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB) werd in 1970 aangenomen. Daarin werd eis gesteld aan hogeronderwijsinstellingen om een universiteitsraad te creëren met naast het College van Bestuur plek voor studenten en personeel, wetenschappelijk of niet. Aan de UvA kwam dat neer op drie van de negen zetels voor de studenten. Zij voelden zich ondervertegenwoordigd en boycotten de eerste zittingen van deze raad, maar daar kwam snel een eind aan. De universiteitsraad had immers het recht om begrotingen aan te nemen. Hoewel ook universiteitsbestuurders de raad log en onhandig vonden, bestond deze raad tot 1997. Toen de wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (MUB) werd aangenomen, was het gedaan met de directe inspraak.
Recht van instemming
Tegenwoordig wordt de studentendemocratie via zeven Facultaire Studentenraden (FSR's) en een Centrale Studentenraad (CSR) geregeld. Het begrotingsrecht van de CSR is in deze structuur niet meer terug te vinden. De CSR heeft voornamelijk een adviserende taak in de huidige organisatie van de universiteit. Desalniettemin heeft het studentenorgaan 'recht van instemming' op een aantal punten: de afstudeerregeling, het studentenstatuut en het eigen reglement. Verder vergadert de CSR negen maal per jaar met het College van Bestuur en daarnaast kan de raad per brief gevraagd en ongevraagd advies aan de universiteit sturen. Beide raden worden via een partijenstelsel gekozen.
Opvallend is dat niet alleen de gemiddelde UvA-student maar ook de twee grootste partijen - UvASociaal en Mei - weinig interesse lijken te tonen in het belang van studenteninspraak. Deze partijen lijken zich niet druk te maken over de in de jaren negentig verloren rechten. Mei, dat vroeger zelfs Macht En Inspraak heette, gelooft blijkens haar laatste verkiezingsprogramma niet eens dat de student zich politiek kan handhaven. De partij vraagt aan de UvA om voldoende training en informatiepakketten voor de volgende studentenvertegenwoordigers. Mei pleit niet voor het terugkrijgen van de rechten die de raden geen twintig jaar geleden nog hadden.
Ook UvASociaal treedt ondanks haar naam niet in de voetsporen van de socialistische Maagdenhuisbezetters. Het woord 'medezeggenschap' komt slechts eenmaal in het laatste partijprogramma voor. Verder gaat het voornamelijk over praktische punten zoals goede docenten, oefentoetsen en het opnemen van colleges, zonder dat UvASociaal zich daadwerkelijk politiek uitlaat.
Een van de weinige partijen die meer inspraak voor de raden opeist is Ons Kritisch Alternatief. Ook neemt deze partij meer dan UvASociaal of Mei duidelijk stelling tegen het huidige beleid van de UvA, zoals de 8-8-4-semesterindeling die fundamentele veranderingen van hele studies en lesprogramma’s heeft betekend. Het is dan ook niet raar dat we nu leden van Ons terugzien in de common room van het Spinhuis.
Het gebouw aan de Oudezijds Achterburgwal was tijdenlang niet alleen de vaste stek voor colleges en werkgroepen. Een speciale ruimte werd ingericht zodat studenten zelf activiteiten konden ondernemen: de common room. De studieborrels van antropologie en sociologie waren dan ook daar, in plaats van in een café. Met de verplaatsing van de faculteit kregen ook de studenten een nieuwe plek, maar dan met iets meer beperkingen. De cateraar van de UvA had waarschijnlijk klachten over de coöperatieve concurrentie. De woordvoerder van de bezetters stelt op Folia Web dat de autonomie van de common room op het Roeterseiland nooit het niveau van die van het Spinhuis zou krijgen. Daarom is besloten tot kraak over te gaan van de oude gezellige common room in het Spinhuis en er gratis koffie te schenken.
Al bijna een maand probeert de groep van al meer dan honderd studenten zo macht ten opzichte van de universiteit uit te oefenen. De rector magnificus Van den Boom reageerde door de eisen van de bezetters te vragen. De enige eis is echter dat dit kleine bastion van zelfbesturing binnen de UvA kan voortbestaan. Daarna kwam er bewaking met honden en ten slotte een kort geding, terwijl de krakers een WOB-verzoek aan de UvA stuurde. Met deze wet mag iedere burger aan een publiek bestuursorgaan vragen naar informatie over een beslissing. In dit geval vroegen de studenten wat de toekomst van het Spinhuis wordt, nu het sinds dit semester leegstaat. Tevens is er een petitie gestart om aan de UvA te laten zien hoe belangrijk het Spinhuis voor hen is.
Efficiëntie
De studenten kijken niet op of om als een hoogleraar zich laat ontvallen dat de UvA een 'neo-liberale universiteit' geworden is. De universiteit is steeds minder een plek voor zelfontplooiing en steeds meer een bedrijf dat uit is op efficiëntie en positieve cijfers. Aangezien het Spinhuis niet voor minder uitvallers zorgt, is het voor de UvA een hopeloze zaak. De kraak van het Spinhuis lijkt de oude tijden van studentenverzet te doen herleven. Of een initiatief als dit daadwerkelijk de structuur van de UvA weet te beïnvloeden, is echter de vraag. Het kraken van de common room is een stap richting het voeren van de discussie over studenteninspraak. Toch hebben weinig studieverenigingen, studentenraden zich solidair verklaard met de krakers. Wel heeft de SP, die in het college van Amsterdam zit, op AT5 laten weten het initiatief te steunen.
Met de afschaffing van de studiefinanciering en verdere bezuinigingen op het hoger onderwijs is het gek dat de protestgeest van de huidige studenten niet eerder werd aangewakkerd. Welke plannen de UvA ook heeft voor het Spinhuis: het is te hopen dat de discussie niet bij deze kleine bezetting blijft.
Yvo Greijdanus (1994) is student filosofie aan de UvA. Dit artikel verscheen ook op opiniesite deFusie.
In 1969 was de eis van het bezettingscomité simpel: medezeggenschap op alle niveaus. Na vijf dagen maakt de politie een einde aan de bezetting. Toch werden de studenten flink tegemoetgekomen. De Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB) werd in 1970 aangenomen. Daarin werd eis gesteld aan hogeronderwijsinstellingen om een universiteitsraad te creëren met naast het College van Bestuur plek voor studenten en personeel, wetenschappelijk of niet. Aan de UvA kwam dat neer op drie van de negen zetels voor de studenten. Zij voelden zich ondervertegenwoordigd en boycotten de eerste zittingen van deze raad, maar daar kwam snel een eind aan. De universiteitsraad had immers het recht om begrotingen aan te nemen. Hoewel ook universiteitsbestuurders de raad log en onhandig vonden, bestond deze raad tot 1997. Toen de wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (MUB) werd aangenomen, was het gedaan met de directe inspraak.
Recht van instemming
Tegenwoordig wordt de studentendemocratie via zeven Facultaire Studentenraden (FSR's) en een Centrale Studentenraad (CSR) geregeld. Het begrotingsrecht van de CSR is in deze structuur niet meer terug te vinden. De CSR heeft voornamelijk een adviserende taak in de huidige organisatie van de universiteit. Desalniettemin heeft het studentenorgaan 'recht van instemming' op een aantal punten: de afstudeerregeling, het studentenstatuut en het eigen reglement. Verder vergadert de CSR negen maal per jaar met het College van Bestuur en daarnaast kan de raad per brief gevraagd en ongevraagd advies aan de universiteit sturen. Beide raden worden via een partijenstelsel gekozen.
Opvallend is dat niet alleen de gemiddelde UvA-student maar ook de twee grootste partijen - UvASociaal en Mei - weinig interesse lijken te tonen in het belang van studenteninspraak. Deze partijen lijken zich niet druk te maken over de in de jaren negentig verloren rechten. Mei, dat vroeger zelfs Macht En Inspraak heette, gelooft blijkens haar laatste verkiezingsprogramma niet eens dat de student zich politiek kan handhaven. De partij vraagt aan de UvA om voldoende training en informatiepakketten voor de volgende studentenvertegenwoordigers. Mei pleit niet voor het terugkrijgen van de rechten die de raden geen twintig jaar geleden nog hadden.
Ook UvASociaal treedt ondanks haar naam niet in de voetsporen van de socialistische Maagdenhuisbezetters. Het woord 'medezeggenschap' komt slechts eenmaal in het laatste partijprogramma voor. Verder gaat het voornamelijk over praktische punten zoals goede docenten, oefentoetsen en het opnemen van colleges, zonder dat UvASociaal zich daadwerkelijk politiek uitlaat.
Een van de weinige partijen die meer inspraak voor de raden opeist is Ons Kritisch Alternatief. Ook neemt deze partij meer dan UvASociaal of Mei duidelijk stelling tegen het huidige beleid van de UvA, zoals de 8-8-4-semesterindeling die fundamentele veranderingen van hele studies en lesprogramma’s heeft betekend. Het is dan ook niet raar dat we nu leden van Ons terugzien in de common room van het Spinhuis.
Het gebouw aan de Oudezijds Achterburgwal was tijdenlang niet alleen de vaste stek voor colleges en werkgroepen. Een speciale ruimte werd ingericht zodat studenten zelf activiteiten konden ondernemen: de common room. De studieborrels van antropologie en sociologie waren dan ook daar, in plaats van in een café. Met de verplaatsing van de faculteit kregen ook de studenten een nieuwe plek, maar dan met iets meer beperkingen. De cateraar van de UvA had waarschijnlijk klachten over de coöperatieve concurrentie. De woordvoerder van de bezetters stelt op Folia Web dat de autonomie van de common room op het Roeterseiland nooit het niveau van die van het Spinhuis zou krijgen. Daarom is besloten tot kraak over te gaan van de oude gezellige common room in het Spinhuis en er gratis koffie te schenken.
Al bijna een maand probeert de groep van al meer dan honderd studenten zo macht ten opzichte van de universiteit uit te oefenen. De rector magnificus Van den Boom reageerde door de eisen van de bezetters te vragen. De enige eis is echter dat dit kleine bastion van zelfbesturing binnen de UvA kan voortbestaan. Daarna kwam er bewaking met honden en ten slotte een kort geding, terwijl de krakers een WOB-verzoek aan de UvA stuurde. Met deze wet mag iedere burger aan een publiek bestuursorgaan vragen naar informatie over een beslissing. In dit geval vroegen de studenten wat de toekomst van het Spinhuis wordt, nu het sinds dit semester leegstaat. Tevens is er een petitie gestart om aan de UvA te laten zien hoe belangrijk het Spinhuis voor hen is.
Efficiëntie
De studenten kijken niet op of om als een hoogleraar zich laat ontvallen dat de UvA een 'neo-liberale universiteit' geworden is. De universiteit is steeds minder een plek voor zelfontplooiing en steeds meer een bedrijf dat uit is op efficiëntie en positieve cijfers. Aangezien het Spinhuis niet voor minder uitvallers zorgt, is het voor de UvA een hopeloze zaak. De kraak van het Spinhuis lijkt de oude tijden van studentenverzet te doen herleven. Of een initiatief als dit daadwerkelijk de structuur van de UvA weet te beïnvloeden, is echter de vraag. Het kraken van de common room is een stap richting het voeren van de discussie over studenteninspraak. Toch hebben weinig studieverenigingen, studentenraden zich solidair verklaard met de krakers. Wel heeft de SP, die in het college van Amsterdam zit, op AT5 laten weten het initiatief te steunen.
Met de afschaffing van de studiefinanciering en verdere bezuinigingen op het hoger onderwijs is het gek dat de protestgeest van de huidige studenten niet eerder werd aangewakkerd. Welke plannen de UvA ook heeft voor het Spinhuis: het is te hopen dat de discussie niet bij deze kleine bezetting blijft.
Yvo Greijdanus (1994) is student filosofie aan de UvA. Dit artikel verscheen ook op opiniesite deFusie.
