‘Het bestuur drukt Profiel 2016 stilletjes door’
Na de studentenprotesten en Maagdenhuisbezetting leken de drastische hervormingen van de Faculteit Geesteswetenschappen van tafel. Achter de schermen worden ze echter alsnog doorgedrukt, vindt Humanities Rally. Studenten moeten hiertegen in verzet komen en hun stem laten horen bij de studentenraadsverkiezingen, betogen Annie de Jong, Noor de Vries en Alex Philippa.
Het betekende de geboorte van Humanities Rally: Profiel 2016. Drie jaar geleden lekte het beruchte plan uit om alle bacheloropleidingen aan de Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) samen te smelten tot één brede bachelor, met verschillende ‘specialisatietracks’ en verplichte minors. Daarnaast stonden er 150 leerstoelen op de tocht. Profiel 2016 kwam voort uit de bezuinigingsplannen op de FGw. De plannen leken na de protesten verleden tijd, maar achter de schermen beweegt de FGw stapsgewijs alsnog dezelfde richting op: de geest van de dood gewaande plannen waart nog altijd door de faculteit. Verzet is opnieuw noodzakelijk.
Opstand
In 2014 kwamen studenten en docenten van de FGw in opstand. Ze protesteerden op straat, bezetten gebouwen en gingen de dialoog aan met het universiteitsbestuur. Uit de bezuinigingen zou alleen maar verschraling van het onderwijs en de onderwijsspecialisaties voortkomen, hoogstens ten gunste van de internationaliseringsdrang.
Buitenlandse studenten leveren de universiteit meer financiële voordelen op, maar de keerzijde van internationalisering wordt genegeerd. Niet alleen ontvangen Nederlandse studenten geen onderwijs in hun moedertaal, maar krijgen zij alle bronteksten in het Engels gepresenteerd, in plaats van bijvoorbeeld Duits of Frans.
De specialisaties waar het diverse onderwijs zich door onderscheidt, verdwijnen zodoende eveneens. Bovendien zijn niet alle docenten even bekwaam in het overbrengen van de stof in academisch Engels. Het was duidelijk dat de plannen tot verlies van kennis en afstomping van het geesteswetenschappelijk onderwijs zouden leiden.
Specialisaties
Hoewel Profiel 2016 in naam dood is, leeft het idee erachter nog altijd. In de nasleep van Profiel 2016 is de werkgroep ‘Talen in Transitie’ opgericht. Deze werkgroep bestond voornamelijk uit medewerkers van de afdeling Taal, Cultuur & Regio (TCR). Zij stelden de grondstructuur op voor de hervormingen bij de kleine talenstudies. In deze nieuwe structuur volgt een student een gedeelde propedeuse, kiest vervolgens een major en een verplichte minor zonder keuzemogelijkheden en eindigt met een afstudeertraject. Het is een plan dat niet verschilt van de oorspronkelijke Profiel 2016-plannen.
Specialisaties staan hiermee wederom onder druk. Opleidingen mogen dan wel thematische, specialistische vakken aanbieden, maar moeten minstens twintig aanmeldingen kunnen behalen. Deze vakken zullen daarom hoogstwaarschijnlijk gezamenlijk moeten worden aangeboden om het aantal aanmeldingen te kunnen waarborgen.
Om ‘de studeerbaarheid te vergroten’ en het interdisciplinaire aspect niet uit het oog te verliezen wordt het ook zo makkelijk mogelijk gemaakt na de propedeuse over te stappen van, of naar, European Studies of taalwetenschap. De hervormingen gaan voorbij aan het feit dat er, vóór interdisciplinaire samenwerking überhaupt mogelijk is, specialistische kennis binnen één discipline vergaard moet worden.
Financiële druk
Studenten van de hervormde opleidingen bij TCR boeten eveneens in aan keuzevrijheid. Door studenten keuzeruimte te geven in hun major, minor en eventuele switches tussen opleidingen, ontstaat een illusie van keuzevrijheid.
Deze samenwerking tussen opleidingen wordt echter vooral aangewend om in het huidige aanbod van keuzevakken te schrappen en specialistische minors te vervangen met vooraf samengestelde minors, bestaande uit basisvakken van andere opleidingen. Het volgen van een verplichte minor wordt onderdeel van alle gewijzigde of nieuwe programma’s. Ook deze plannen verschillen weinig van die van Profiel 2016.
Als de opleidingen zelf deze plannen opgesteld hebben, in hoeverre zijn ze dan zorgelijk? De nieuwe hervormingen lijken decentraal geregeld en door de afdelingen zelf vormgegeven. De opleidingen zijn echter veelal gedwongen om deze maatregelen te nemen, omdat ze onder financiële druk staan. Veel opleidingen zijn te klein om zichzelf staande te houden. De hervormingen, tezamen met verengelsing van de faculteit, lijken verbetering te beloven, maar bewerkstelligen het omgekeerde.
Kwaliteitsverlies
Binnen de verengelste en uitgebreide opleidingen gaan specialistische kennis en taaleigen verloren. Bij de talenstudies zullen bijvoorbeeld alle taalkundeonderdelen worden ondergebracht bij Taalwetenschap. De focus bij TCR komt op de maatschappij te liggen: uitsluitend aandacht voor cultuur en politiek, niet voor klassieke filologie. Terwijl het laatste juist de basis is voor het talig en cultureel begrip van een maatschappij. Daarnaast is men verplicht bij taalwetenschap een vreemde taal in het Engels te leren. Goethe en Duits e grammatica leer je in het vervolg uit een Engelstalig handboek.
Om kwaliteitsverlies door verengelsing zoveel mogelijk te beperken, wilde het faculteitsbestuur aanvankelijk een tweetalige faculteit inrichten, maar door het huidige lage aantal studenten aan de FGw kan zij zich dit niet veroorloven. Daarom moeten alle opleidingen alsnog in het Engels gegeven worden, met desastreuze gevolgen voor de onderwijskwaliteit van dien. Hoewel de hervormingen bedoeld zijn voor stijgingen in studentenaantallen, is de kwaliteit van onderwijs het kind van de rekening.
Te laat?
Profiel 2016 is allesbehalve een nachtmerrie uit het verleden. Alle kernpunten uit het oorspronkelijke plan worden alsnog ingevoerd: interdisciplinaire studies in plaats van specialisatiemogelijkheden, bezuinigingen door het schrappen van keuzevakken, verengelsing van de faculteit. Studies als Italiaans, Scandinavisch, Hebreeuws en Arabisch zijn al van start gegaan met de nieuwe TCR-structuur.
De rest van de FGw volgt op de voet. Dit geldt niet alleen voor de bachelorfase, ook binnen de masterfase vinden verschuivingen plaats die op een lijn liggen met Profiel 2016. Daar worden keuzevakken geschrapt, de masters meer beroepsgeoriënteerd en komen er steeds meer samenwerkingsverbanden.
Als er nu niets gebeurt, is het te laat. Studenten en docenten zullen alles op alles moeten zetten om ze zo veel als mogelijk tegen te gaan. Binnen de studentenraden en daarbuiten. Toen niet, nu niet, nooit profiel 2016.
De auteurs zijn bij de verkiezingen voor de facultaire studentenraad van de Faculteit der Geesteswetenschappen kandidaat voor Humanities Rally Partij.
