‘Bussemaker erkent de ongelijkheid, maar doet niets’
Alle alarmbellen over ongelijkheid in onderwijs gaan deze week af. De minister staat erbij en kijkt ernaar, zegt Stefan Wirken, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb).
De kansenongelijkheid groeit in het onderwijs, en daar moeten we iets aan doen. Zo luidde de boodschap van de ‘Staat van het Onderwijs’, een jaarlijks rapport van de Inspectie van het Onderwijs waarin de Inspectie vertelt hoe we ervoor staan met ons onderwijs. Het meest in het oog springende onderzoeksresultaat betrof een onderzoek onder kinderen met hetzelfde IQ. Wat bleek: niet de intelligentie van kinderen maar het opleidingsniveau van de ouders was voornamelijk van belang bij de vraag hoe ver je het schopt als kind.
Ben je een kind met een gemiddeld IQ (vmbo-g/t-niveau) en zijn je ouders hogeropgeleid? 55 procent kans dat jij aan het eind van de rit een diploma van een hogeschool of universiteit op zak hebt. Zijn je ouders daarentegen laagopgeleid, dan heb je maar 26 procent kans, ook al ben je exact even slim. Het verschil tussen die twee getallen is veel groter dan in een vergelijkbaar onderzoek enkele jaren geleden. ‘Toch wel uiterst pijnlijk dat de ongelijkheid toeneemt onder het bewind van een PvdA minister’ meende Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP) terecht in de Volkskrant. Nog pijnlijker is misschien wel dat Jet Bussemaker het probleem wel erkent, maar er niets aan doet.
‘Jet gaat te veel mee in rendementsdenken’
Het is niet de eerste keer dat onze minister van onderwijs Bussemaker aangesproken wordt op haar beleid. Haar eigen partijvoorzitter Hans Spekman ageerde publiekelijk in de Volkskrant tegen Bussemaker. De PvdA stond, en staat overigens nog steeds, laag in de peilingen en de vraag rees hoe dit tij gekeerd kon worden. Het duidelijk handelen uit de waarden van de sociaal-democratie is volgens Spekman het devies voor de toekomst. Spekman: ‘Als studenten en docenten op de UvA demonstreren tegen het rendementsdenken en vóór meer medezeggenschap, zou een PvdA’er conform onze beginselen en los van de coalitie waarin je zit aan de zijde moeten staan van zulke mensen. Jet gaat te veel mee in dat rendementsdenken, ze zit in het kabinet te veel aan de kant van de VVD. De wereld op z'n kop. Als ze geen wending maakt, moet onze fractie haar corrigeren vanuit de Tweede Kamer.’
En nu de dus de toegenomen kansenongelijkheid. De tweede klap die in de PvdA gevoeld zal worden op gebied van onderwijs. Op gebied van medezeggenschap werd ze gecorrigeerd door de Tweede Kamer. Kamerlid Mohandis (PvdA) diende, mede met hulp van de LSVb, een door de tegenstanders benoemde ‘karrevracht’ aan amendementen in die enigszins recht deed aan de in het Maagdenhuis gedane oproep voor meer inspraak. Maar hoe staat dat nu met de kansenongelijkheid? Kan de Tweede Kamer haar weer corrigeren?
De onderzoeksresultaten van de even slimme kinderen komen uit 2013. Recent genoeg zou je wellicht denken, maar dat was voor het zeer controversiële leenstelsel dat ook onder het bewind van onze ‘linkse’ PvdA minister werd ingevoerd. Er zijn dit jaar 8.400 minder studenten gaan studeren aan een hogeschool en veruit de meeste daarvan komen uit kwetsbare groepen.
Het aantal universitaire studenten lijkt ongeveer gelijk (mede door veel nieuwe internationale studenten), maar veel van hen hebben het dure Amsterdam in ieder geval gemeden. Een daling van 10 procent kenden we hier aan de UvA. Niet geheel onbegrijpelijk; als aspirant-student uit de ‘provincie’ kies je gezien alle schulden toch eerder voor een goedkopere stad om te wonen zoals Rotterdam of Maastricht. Daarnaast stijgt het aantal studenten dat nog bij hun ouders woont omdat op jezelf wonen niet opweegt tegen alle kosten.
Zakcentje van pappa en mamma
Ook het aantal studenten dat voor een bètastudie kiest neemt toe. Als dat uit intrinsieke motivatie is, is daar natuurlijk niets op aan te merken. Echter lijkt het arbeidsperspectief ook een grote rol te spelen. Zo’n bètastudie helpt toch met het afbetalen van je schulden. Als het zo doorgaat is aan de UvA psychologie (laag arbeidsmarktperspectief) studeren en op jezelf wonen binnen de ring alleen nog maar weggelegd voor de studenten wiens pappa en mamma een flink zakcentje toestoppen.
En dan zwijg ik nog over de flink toegenomen selectie aan de poort. Bussemaker heeft in 2013, dus na het onderzoek naar de even slimme kinderen, ook nog goed bevonden dat er bij masters geselecteerd wordt. De UvA heeft daar meteen gretig gebruik van gemaakt. Bij 75 van de 104 masters wordt nu geselecteerd. Het is al langer duidelijk dat blonde meisjes makkelijker zo’n selectie doorkomen dan de eerstegeneratiestudent, als zo’n student überhaupt meedoet aan de selectie. De inspectie wijst namelijk op het fenomeen van zelfselectie. De eerstegeneratiestudent denkt niet in aanmerking te komen voor studies met selectie aan de poort en geeft zichzelf niet op. Pijnlijk genoeg lijkt hij daar nog gelijk in te hebben ook.
Huisvesting blijft duurder worden, schulden stijgen en selectie neemt toe. De ongelijkheid groeit en Bussemaker kijkt toe. Hans Spekman, lees je mee?
